Firaz Muharebesi
Arap-Bizans savaşları İran'da İslam
Tarih Ocak 634 MS Bölge Firaz, Mezopotamya (Irak) Sonuç Müslüman zaferi, Mezopotamya Müslümanlarca ele geçirildi.
Taraflar
Râşidîn Halifeliği	Bizans İmparatorluğu Sasani İmparatorluğu Arap Hristiyanlar
Komutanlar ve liderler
Halid bin Velid	Herakleios III. Yezdigirt
Güçler
15.000	150.000- 300.000
Kayıplar
Hafif	10.000'den fazla

Firaz Muharebesi, Müslüman Arap kumandanı Halid bin Velid'in Mezopotamya Irak'ta Bizans İmparatorluğu, Sasani İmparatorluğu ve Hristiyan Araplar'a karşı yapmış olduğu son muharebedir. Halid'in ordusu 15.000 kişiyi içeriyordu.^[1] Buna karşın Bizans İmparatorluğu, Sasani İmparatorluğu ve Hristiyan Araplar'dan kurulu birleşik güç orduları Halid'in ordusundan birkaç kat fazlaydı.^[1] Bazı kaynaklara göre onlar on kat fazlaydı.^[2]

Savaşın sonucu Halid ve Mezopotamya'nın ilk Müslüman fetihleri için zaferdi. İran'da İslam, onların Kadisiye Savaşı'ndan sonra tamamdı.

Savaş öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

633 yılına göre, Müslümanlar Fırat vadisinin sahibiydiler. Bu vadide, Firaz Pers İmparatorluğu'nun ileri karakol ucundaki hala sahip olduğu garnizon noktasındaydı. Halid, Persleri bu karakol noktasından olduğu kadar uzağa sürmeye karar verdi. Halid, Firaz'a Müslüman kuvvetleriyle sefere çıktı ve oraya 633 yılının Aralık ayının ilk haftasında vardı. Firaz, Pers İmparatorluğu ve Byzantion arasında bir sınır bölgesiydi ve Bizanslılar olduğu kadar Pers garnizonu da burada konaklamaktaydı. Müslümanlara rağmen Bizans garnizonu, Pers garnizonuna yardım etmeye gelmek için karar verdi. Persler, Bizanslılar ve yardımcı ek Hristiyan Arap birleşik güçleri müslümanlardan sayıca on kat fazlaydı. Koalisyonun görkemli baskısıyla Bizans generali, Halid bin Velid'e koşulsuz teslim olmayı içeren kibirli bir mesaj gönderdi. Halid bin Velid, mektubu cevabını savaş alanında vereceği şeklinde yanıtladı.^[2]

Savaş[değiştir | kaynağı değiştir]

İki taraf da Fırat Nehri’nin karşılıklı yakalarında 6 hafta hareketsiz beklediler. 6. haftanın sonunda Pers-Bizans kuvvetleri nehri geçerek hücuma kalkmak üzere harekâta başladı. Halid, düşmanının nehri geçmesi için bir süre bekledi. Pers-Bizans birleşik kuvvetleri Fırat'ı geçtikleri anda Halid, Mazar Savaşı'nda uyguladığı taktiğin bir benzerini kullanarak, askerlerine nehri henüz arkalarına almış Pers-Bizans kuvvetlerine karşı harekete geçmeleri emrini verdi. Müslümanlar eş zamanlı olarak ani bir hamle ile nehir üzerindeki köprüyü işgal etmeyi başararak Pers-Bizans kuvvetlerini kıskaca aldı. Ardından şiddetlenen çatışma sonrası Pers-Bizans koalisyon askerleri alan kaybederek çekilmeye başladı. Geri çekilme esnasında koalisyondan birçok asker kıskaca alınarak öldürüldü ve kaçmayı başarabilenlerin de önemli bir kısmı Fırat Nehri’nde boğularak hayatını kaybetti. Savaş kesin Müslüman zaferiyle sonuçlandı.^[3]

Halid'in yemini[değiştir | kaynağı değiştir]

Savaşın başlangıcında üstünlük Müslümanlara karşı göründüğü anda Halid, bir and içti eğer zaferi kazanan olursa Allah'ın evi olan Mekke'ye hacılık için hacca gidecekti. Firaz zaferinden sonra Firaz'da birkaç gün kaldı ve ülkenin yönetimi için gerekli olan düzenlemeleri yaptı. 634 yılı Ocak ayında, garnizon Firaz'da tutulduğunda ana müslüman ordusunun Hîre'a dönüşüne dair emirler yayımlandı. Halid ordunun gerisinde kalıyordu. Ordu Hîre yolu üzerinde ilerlerken Halid, kendisini ordudan ayırdı ve küçük bir birlikle alışılmış olmayan rota ile Mekke'ye yöneldi. Halid Mekke'ye hac vazifesini yapmak için tam zamanında vardı. Hacılık vazifesini gizlice yaptıktan ve yeminini yerine getirdikten sonra Halid ve ona eşlik edenler Hîre'ye doru binek vaziyette yola çıktılar. Firaz'dan Hîre'ye giden ana ordunun şehre girişinden önce Halid oradaydı. Halid Mekke'de kendisinin tanınmaması için her türlü özeni göstermesine rağmen onun orada olduğu haberi Ebu Bekir'e ulaştırıldı. Halid Mekke'yi kılık değiştirerek ziyaret etmişti. Halid, Hîre'ye ulaştığında Ebu Bekir'in böyle bir maceraya tekrar düşkün olmamasını isteyen mektubunu aldı.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• A.I. Akram, The Sword of Allah: Khalid bin al-Waleed, His Life and Campaigns Lahore, 1969
• pioneer Campaigns in Western Iraq20 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.