Eleonora

"Eleonora"
"Eleonora"
	İngiltere'deki bir basım için Byam Shaw'un çizdiği illüstrasyon - 1909
Yazar	Edgar Allan Poe
Özgün adı	"Eleonora"
Ülke	ABD
Dil	İngilizce
Yayımlanma	The Gift: A Christmas and New Year's Present (1842 sayısı)

Eleonora Edgar Allan Poe tarafından yazılıp ilk defa 1842'de yayınlanan kısa öyküdür. Sıklıkla otobiyografik olarak değerlendirilir ve nispeten "mutlu" bir sona sahiptir.

Özet[değiştir | kaynağı değiştir]

Öykü, hoş kokulu çiçeklerin, fantastik ağaçların ve bir "Sessizlik Nehri'nin"^[1] yer aldığı ideal bir cennete benzeyen "Rengârenk Otlar Vadisi'nde"^[1] teyzesi ve kuzini ile birlikte yaşayan isimsiz bir anlatıcı tarafından anlatılmaktadır. Bu vadi yabancıların ayak basmadığı bir yerdir, dolayısıyla oradakiler dünyadan yalıtılmış mutlu bir hayat sürebilmektedir.

Anlatıcı ve kuzini Eleonora, vadide bu şekilde on beş yıl boyunca yaşadıktan sonra birbirlerine aşık olurlar. Vadi, genç aşklarının bir yansıması gibidir:

“	...Rengârenk Otlar Vadisi'ne ateşli bir vecd hali, bir nefes gibi yayıldı. Her şey değişmişti. Eskiden çiçeksiz olan ağaçlarda şimdi yıldız şeklinde tuhaf, parlak çiçekler açıyordu. O yeşil halının rengi parlaklaşmıştı. O beyaz papatyalar birer birer solduğunda yerlerini onlarca yakut kırmızısı zambak alıyordu. Yürüdüğümüz yollardan hayat fışkırıyordu. İlk kez gördüğümüz flamingolar diğer şen parlak kuşlarla birlikte bize kızıl tüylerini sergiliyordu.^[1]	„

Ancak Eleonora hastalanır ve öleceğini anlar. Genç kız ölümden korkmaz ancak sevgilisinin, onun ölümünden sonra başka kadınlara aşık olmasında korkar. Anlatıcı "evrenin yüce hâkimini"^[1] şahit göstererek Eleonora'ya duygusal bir söz verir, dünya üzerindeki hiçbir kadınla evlenmemeye yemin eder.

Eleonora'nın ölümünün ardında ise, Rengârenk Otlar Vadisi sıcaklığını ve parlaklığını yitirir. Anlatıcı da vadiyi terk ederek ismi belli olmayan "tuhaf bir şehirde" yaşamaya başlar. Orada Ermengarde isimli bir kadınla tanışır ve onunla evlenir. Yeni evli çift kısa bir süre sonra mezarından çıkıp gelen Eleonora tarafından ziyaret edilir ve genç kızın ruhu çifte iyi dualarını iletir. Eleonora anlatıcıya "...verdiğin sözlerden muaf tutuldun" der, "bunun sebeplerini ise ancak Cennet'te öğreneceksin."^[1]

Analiz[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu biyografi yazarı Eleonora'nın, Poe'nun başka kadınlara aşık olmak fikri karşısında hissettiği suçluluk duygusunu yatıştırmak üzere yazdığı otobiyografik bir öykü olduğunu ileri sürdü. Bu oldukça kısa öykünün yayınlandığı zamanlarda, Poe'nun karısı Virginia'da beş sene sonra ölümüne sebep olacak hastalığın ilk belirtileri görülmeye başlamıştı.^[2] Bu durumda öyküde teyzesi ve yakın zamanda evleneceği kuzini ile birlikte yaşayan anlatıcı, Poe'nun kendisi olabilirdi.

Anlatıcını yeni eşinin adının sondan üçüncü paragrafta geçtiği öykü aniden biter. Poe'nun öyküde kendi duygularını haklı göstermeye çalıştığı düşünüldüğünde bu son pek ikna edici değildir. Poe'ya göre de öykü "olması gerektiği kadar iyi bitmemiştir." Bunu sebebi, anlatıcının yeminini bozduğu halde affedilmesinin nedenlerinin açıklanmamasından kaynaklanan belirsizlik olabilir. Yine de Poe'nun, ölmüş aşıkların mezardan çıkıp geri döndüğü diğer öykülerinin aksine, bu öyküde düşmanlık, suçluluk ve kırgınlığa yer verilmeyen nispeten "mutlu" bir son vardır.^[3] Örneğin Morella'da ölmüş eş kızının bedeninde yeniden doğar ve yeniden ölür. Ligeia'da ilk eş mezarında döner ve anlatıcının yeni eşini öldürür. Sonuç olarak Eleonora'da anlatılan bir erkeğin eşinin ölümünden sonra yeniden evlendiği için suçlanamayacağıdır.

Anlatıcı daha öykünün başında deliliğini kabul eder, ancak deliliğin zekanın en yüksek noktası olup olmadığının henüz belirlenmemiş olduğunu da söyler.^[4] Şakayla karışık söylenen bu sözler vadinin aşırı derecede cennete benzemesinin^[5] ve önce genç aşıkların aşkıyla, ardından da Eleonora'nın ölümüyle nasıl bu derece değiştiğinin açıklaması olabilir. Anlatıcının deliliğini kabullenmiş olması, öyküye bu derecede fantastik unsurlar eklemesini mazur gösterir.^[6]

Öyküde cinsel temalar da bulunur. Anlatıcı ve Eleonora büyüdükçe masum ilişkileri aşka dönüşür ve bu durum vadideki bitki ve hayvanların birden filizlenip çoğalmaları şeklinde ortaya çıkar. Genç kızın ölümü ideal romantik aşkın sonunu sembolize eder ve ardından Ermengarde'ın evlilikle sonuçlanan daha az tutkulu aşkı gelir.^[7] Eleonora Poe'nun kadın karakterlerinin tipik özelliklerine sahiptir: genç, pasif ve kendini aşkına adamış bir kadındır.^[8]

Öyküdeki üçlünün vadide neden tek başlarına yalıtılmış bir hayat sürdükleri belli değildir. "Rengârenk Otlar Vadisi (ing. Valley of the Many-Colored Grass) ifadesinin ilham kaynağı Percy Bysshe Shelley'nin Adonaïs isimli ağıtıdır.

Ana temalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mezarından çıkarak eski aşığını görmeye gelen kadın teması Poe tarafından sıklıkla kullanılmıştır. "Ligeia" ve "Morella" isimli öykülerinde de bu temaya rastlanır. Poe ayrıca, dünyanın en şiirsel konusu olduğunu düşündüğü^[9] "güzel bir kadının ölümü" temasına da, bu öykü ile birlikte pek çok eserinde yer vermiştir.

Eleştirel tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Poe'nun arkadaşı Thomas Holley Chivers öyküyü neredeyse bir düzyazı şiir olduğu için övdü. Öykünün özgünlüğünü ve konunun ele alınışını, antik İskoç şiirlerindeki anlatıcı olan Ossian'ın öyküleriyle karşılaştırdı.^[10] Poe'nun biyografisini yazan Arthur Hobson Quinn öyküyü "yazarın en iyi hikâyelerinden biri" olarak değerlendirdi.^[11]

Yayınlanma geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Öykü ilk defa, yıllık bir yayın olan The Gift: A Christmas and New Year's Present'ın 1842 sayısında yayınlandı. Ardından, 24 Mayıs 1845'te Broadway Journal'da yer aldı.^[2] Öykünün başında yer alan, Raymond Lull'ın "Belirli bir şeklin koruması altında, ruhum güvendedir." anlamındaki sözünü, Poe öyküye 1845'te ekledi.^[12] Öykü ilk yayınlandığında anlatıcının adı Pyrros'tu.^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 394 - 399
^ ^a ^b Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001. p. 78. ISBN 0-8160-4161-X
^ Kennedy, J. Gerald. "Poe, 'Ligeia,' and the Problem of Dying Women". New Essays on Poe's Major Tales içinde, editör: Kenneth Silverman. Cambridge University Press, 1993. s. 126
^ Ruffner, Courtney J. ve Jeff Grieneisen. "Intelligence: Genius or Insanity? Tracing Motifs in Poe's Madness Tales". Bloom's BioCritiques: Edgar Allan Poe içinde, editör: Harold Bloom, Philadelphia: Chelsea House Publishers, 2002. s. 55 ISBN 0-7910-6173-6
^ Ruffner ve Grieneisen. s. 59
^ Fisher, Benjamin Franklin. "'Eleonora': Poe and Madness". Poe and His Times: The Artist and His Milieu içinde, editör: Benjamin Franklin Fisher, Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, 1990. s. 180 ISBN 0-9616449-2-3
^ Benton, Richard P. "Friends and Enemies: Women in the Life of Edgar Allan Poe". Myths and Realities: The Mysterious Mr. Poe içinde, Baltimore: Edgar Allan Poe Society, 1987. s. 6-7. ISBN 0-9616449-1-5
^ Weekes, Karen. "Poe's feminine ideal". The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe içinde, editör: Kevin J. Hayes. Cambridge University Press, 2002. s. 154. ISBN 0-521-79727-6
^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York: Harper Perennial, 1991. s. 239. ISBN 0-06-092331-8
^ Chivers, Thomas Holley. Chivers' Life of Poe, Editör:Richard Beale Davis. New York: E. P. Dutton & Co., Inc., 1952. s. 79.
^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998. s. 329. ISBN 0-8018-5730-9
^ ^a ^b Fisher, Benjamin Franklin. "'Eleonora': Poe and Madness" collected in Poe and His Times: The Artist and His Milieu, Benjamin Franklin Fisher, ed. Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, 1990. p. 181. ISBN 0-9616449-2-3

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Edgar Allan Poe Society online 4 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'da öykünün yayınlanma geçmişi

[dost-1] Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 394 - 399

[Sova78-2] Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001. p. 78. ISBN 0-8160-4161-X

[3] Kennedy, J. Gerald. "Poe, 'Ligeia,' and the Problem of Dying Women". New Essays on Poe's Major Tales içinde, editör: Kenneth Silverman. Cambridge University Press, 1993. s. 126

[4] Ruffner, Courtney J. ve Jeff Grieneisen. "Intelligence: Genius or Insanity? Tracing Motifs in Poe's Madness Tales". Bloom's BioCritiques: Edgar Allan Poe içinde, editör: Harold Bloom, Philadelphia: Chelsea House Publishers, 2002. s. 55 ISBN 0-7910-6173-6

[5] Ruffner ve Grieneisen. s. 59

[6] Fisher, Benjamin Franklin. "'Eleonora': Poe and Madness". Poe and His Times: The Artist and His Milieu içinde, editör: Benjamin Franklin Fisher, Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, 1990. s. 180 ISBN 0-9616449-2-3

[7] Benton, Richard P. "Friends and Enemies: Women in the Life of Edgar Allan Poe". Myths and Realities: The Mysterious Mr. Poe içinde, Baltimore: Edgar Allan Poe Society, 1987. s. 6-7. ISBN 0-9616449-1-5

[8] Weekes, Karen. "Poe's feminine ideal". The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe içinde, editör: Kevin J. Hayes. Cambridge University Press, 2002. s. 154. ISBN 0-521-79727-6

[9] Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York: Harper Perennial, 1991. s. 239. ISBN 0-06-092331-8

[10] Chivers, Thomas Holley. Chivers' Life of Poe, Editör:Richard Beale Davis. New York: E. P. Dutton & Co., Inc., 1952. s. 79.

[11] Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998. s. 329. ISBN 0-8018-5730-9

[Fisher181-12] Fisher, Benjamin Franklin. "'Eleonora': Poe and Madness" collected in Poe and His Times: The Artist and His Milieu, Benjamin Franklin Fisher, ed. Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, 1990. p. 181. ISBN 0-9616449-2-3

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

g t d Edgar Allan Poe (eserleri)
Şiir	"Timurlenk" (1827) "raf" (1829) "Sone - Bilim'e" (1829) "Helen'e" (1831) "Denizdeki Kent" (1831) "Tekinsiz Saray" (1839) "Fatih Kurtçuk" (1843) "Lenore" (1843) "Eulalie" (1843) "Kuzgun" (1845) "Ulalume" (1847) "Bir Düşün İçinde Bir Düş" (1849) "Eldorado" (1849) "Çanlar" (1849) "Annabel Lee" (1849)"
Hikâye	"Metzengerstein" (1832) "Dük De L'Omelette" (1832) "Bon-Bon" (1832) "Şişede Bulunan Not" (1833) "Berenice" (1835) "Morella" (1835) "Hans Pfaall Diye Birinin Benzeri Görülmemiş Serüveni" (1835) "Ligeia" (1838) "Kötü Bir Durum" (1838) "Çan Kulesindeki Şeytan" (1839) "Bitmiş Adam" (1839) "Usher Evi'nin Çöküşü" (1839) "William Wilson" (1839) "Eiros'la Charmion'un Konuşması" (1839) "The Business Man" (1840) "Kalabalıkların Adamı" (1840) "Morgue Sokağı Cinayetleri" (1841) "Girdaba İniş" (1841) "Şeytan'la Asla Kafan Üstüne Bahse Girme" (1841) "Eleonora" (1841) "Oval Portre" (1842) "Kızıl Ölümün Maskesi" (1842) "Marie Rogêt'nin Sırrı" (1842) "Kuyu ve Sarkaç" (1842) "Gammaz Yürek" (1843) "Altın Böcek" (1843) "Kara Kedi" (1843) "Gözlük" (1844) "Bir Engebeli Dağlar Öyküsü" (1844) "Diri Diri Gömülüş" (1844) "Uzun Sandık" (1844) "Tuhaflık Meleği" (1844) ""Sen Yaptın"" (1844) "Çalınan Mektup" (1844) "Mumyayla Konuşma" (1845) "Şehrazat'ın 1002. Masalı" (1845) "Zıtlık Şeytanı" (1845) "Dr. Katran ile Prof. Telek'in Sistemi" (1845) "Bay Valdemar Vakasındaki Gerçekler" (1845) "Amontillado Fıçısı" (1846) "Aksak Kurbağa" (1849)
Deneme	"Maelzel'in Satranç Oyuncusu" (1836) "Eşya Felsefesi" (1840) "Wissahiccon'da Bir Sabah" (1844) "Yazmanın Felsefesi" (1846) "The Poetic Principle" (1846) Eureka: A Prose Poem (1848)
Roman	Nantucketlı Arthur Gordon Pym'in Öyküsü (1837) Julius Rodman'in Günlüğü (1840)
Koleksiyon	Tamerlane and Other Poems (1827) Olağandışı Öyküler (1840)
Oyun	Politian (1835)
Diğer	The Conchologist's First Book (1839) Balon Şakası (1844) "Deniz Feneri" (1849)
İlgili maddeler	Virginia Eliza Clemm Poe (eşi) Eliza Poe (annesi) David Poe Jr. (babası) William Henry Poe (kardeşi) Edgar Allan Poe Müzesi Poe Cottage Edgar Allan Poe Evi ve Müzesi National Historic Site The Penn dergisi Ölümü Edgar Ödülü Popüler kültürdeki yeri sinema ve televizyonda müzik Poe Toaster Tales of Mystery & Imagination
Betimlenişleri	Edgar Allan Poe (1909 tarihli film) The Raven (1915 tarihli film) The Loves of Edgar Allan Poe (1942 tarihli film) Edgar Allan Poe: Once Upon a Midnight (2004 tarihli oyun)

Eleonora nedir?, Eleonora anlamı nedir?, Eleonora ne demektir?