Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın. Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. Konuya dair fikir alışverişi tartışma sayfasında bulunabilir. Şablonu kaldırmadan önce lütfen gerekli şartların oluştuğundan emin olun. (Mayıs 2011) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Devrimci Gençlik" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Nisan 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu (TDGF) ya da daha yaygın ismiyle DEV-GENÇ (Devrimci Gençlik), 1965'in sonlarında kurulan Fikir Kulüpleri Federasyonu içerisinde yer alan öğrenciler tarafından dönemin özgünlüğünde kimi fikirsel ve mücadele pratiğine dair ayrılıklar üzerine kurulan, üniversiteli sosyalist gençlik örgütlenmesidir.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

9-10 Ekim 1969'da toplanan Fikir Kulüpleri Federasyonu Olağanüstü Kurultayı'nda, federasyonun tüzüğüyle birlikte adı da değiştirildi ve "Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu" yani Dev-Genç olarak bilinen, örgütlenme oluşturuldu. Bu örgütlenmenin yeni tüzüğünün 2. maddesinde "Dev-Genç emperyalizme ve feodal kalıntılara karşı verilen halkımızın devrim mücadelesinde sosyalist gençliğin düşünce ve eyleminin geliştirilmesi amacıyla kurulmuştur. ... Federasyona bağlı dernekler sosyalizm bilimini eylem kılavuzu edinen üyelerden oluşur." ifadeleri yer aldı.

10 Ekim 1969'da yapılan genel kurul Doğu Perinçek grubuyla, Münir Ramazan Aktolga ve Mahir Çayan'ın öncülük yaptığı grup arasındaki sert tartışmalarla geçti. Bu genel kurulda Mahir Çayan'ın yaptığı konuşma çok etkili oldu. Genel kurulda tartışmalara rağmen ortak bir listede uzlaşılarak yeni yönetim kurulu Atilla Sarp'ın genel başkanlığında, İrfan Uçar'ın genel sekreterliğinde oluşturuldu. 1970 Mayıs ayı itibarıyla Dev-Genç MYK'sında ayrıca Oktay Etiman, Ergun Aydınoğlu, Nurettin Öztürk, Tuncay Çelen, Ruhi Koç, Ahmet Bozkurt bulunmaktadır.^[2]

Dev-Genç'in kurulmasından kısa süre sonra Aydınlık dergisi içinde bölünme gerçekleşti. Doğu Perinçek grubu Proleter Devrimci Aydınlık (PDA), Mihri Belli ve çevresindekiler ise Aydınlık Sosyalist Dergi'yi (ASD) çıkarmaya başladılar. Bir süre sonra 15-16 Haziran 1970 büyük işçi direnişi gerçekleşti. Sosyalist solda proletaryanın öncülüğünün niteliği, ittifaklar sorunu, Kemalizm'e bakış, cuntacılarla ilişkiler, örgütlenme ve mücadele biçimleri konusunda tartışmalar yoğunlaştı. Bu süreçte Aydınlık Sosyalist Dergi'de birlikte yer alan kesim içinde Mihri Belli ve Mahir Çayan-Yusuf Küpeli-Münir Ramazan Aktolga grupları arasındaki farklar ve tartışmalar gelişti.

Ülkede sertleşen mücadele koşullarında çok sayıda devrimci gençlik önderlerinden öldürülenler oldu, çok sayıda gençlik lideri tutuklandı. (Bkz. Türkiye'de sağ-sol çatışması)

Dev-Genç'in genel kurulu 17-18 Ekim 1970 tarihlerinde Ankara'da SBF büyük anfisinde toplandı. Kurultay ASD içinde yoğun tartışmaların ve gerilimlerin olduğu bir dönemde gerçekleştı. Kurultay'da PDA'cılar tasfiye edildi. Dev-Genç başkanlığına Ertuğrul Kürkçü, MYK üyeliklerine Sinan Kazım Özüdoğru, Zafer Kutlu, Hüseyin Yavuz, Levent Eren, Fevzi Bal, Şaban İba, Cemal Salman Pakoğlu, Oğuzhan Müftüoğlu seçildi.[^[3]] Sinan Kazım Özüdoğru genel sekreter oldu.

Ancak yaşanan görüş ayrılıkları ve gerilimler nedeniyle bazı MYK üyeleri kısa süre içinde istifa ettiler.

1971 yılına girildiğinde ise ülkede baskılar, gerilimler ve çatışmalar iyice artmıştı. Öğrenci gençlik içinde oluşan gruplaşmalar silahlı mücadeleye yöneldi. Önce THKO'lular kısa süre sonra da THKP-C'yi oluşturan çevre soygun ve silahlı eylemlere başladı.

12 Mart'ta ordu hükûmete muhtıra verdi ve Süleyman Demirel hükûmeti istifa etti. Muhtıradan sonraki ilk günlerde mevcut demokratik örgütlenmeler faaliyetine devam etti. Ancak 26 Nisan 1971'de sıkıyönetim ilan edildi. 27 Nisan 1971 tarihinde de başka bazı örgütlerle birlikte Dev-Genç de sıkıyönetim tarafından kapatıldı.

12 Mart döneminde çok sayıda Dev-Genç üyesi gözaltına alındı ve tutuklandı. Dev-Genç üye ve yöneticilerine karşı davalar açıldı. 30 Mart 1972'de Kızıldere'de Dev-Genç genel sekreteri Sinan Kazım Özüdoğru, MYK üyesi Hüdai Arıkan ile Mahir Çayan, Cihan Alptekin, Nihat Yılmaz, Ertan Saruhan, Sabahattin Kurt, Ömer Ayna ve Saffet Alp öldürüldü. Dev-Genç başkanı Ertuğrul Kürkçü ise sağ olarak yakalandı.

12 Mart sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Dev-Genç içinden birbirinden farklı siyasal örgütlenmeler çıktı. 12 Mart sonrasındaki gençlik ve siyasal hareketler için önemli bir referans noktası oldu. Muhtıra sonrasında üniversitelerde ve ülkenin değişik bölgelerinde süren ilişkiler cuntadan çıkış dönemiyle birlikte yeni örgütlenmelere dönüştü. Eski Dev-Gençlilerin cezaevinden tahliyesi ve yeni gençlik kuşağıyla buluşmalarıyla birlikte gençlik hareketinin yeni bir yükseliş dönemi yaşandı. Bu dönemde Dev-Genç referansı geniş gençlik kitleleri için önem taşımakla birlikte özellikle THKP-C sempatizanları tarafından sahiplenilmektedir. Ancak THKP-C'liler içinde ortaya çıkan görüş ayrılıkları da vardır. Bu ayrılıklar sonucunda farklı siyasal örgütlenmeler, dergiler ve kitle örgütlenmeleri oluşturuldu. Böylece Dev-Genç'i referans alan farklı örgütler (Devrimci Yol, Kurtuluş, Devrimci Sol, Devrimci Kurtuluş vb.) ortaya çıktı. Bunlar içinde gençlik içinde en kitlesel ve yaygın örgütlenme 1975'te yayına başlayan Devrimci Gençlik dergisi ve 1976 yılında kurulan Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu (DGDF) ile bu zemindeki örgütlenmeler olmuştur.

1974'ten sonra ise THKP-C tutuklularının cezaevinden çıkmasının ardından bu yapılanmanın siyasi iradesinin egemenliği ve örgütlenmesi sürdü. Darbeye gelinen süreçte Dev-Genç'liler Devrimci Yol örgütünün kadroları haline geldi. Sonraki dönemlerde devrimci harekete ideolojik olarak koşutluğunu sürdürmekle birlikte kendi politik bağımsızlığını korudu. 1980 yılından sonra ise uzunca bir süre faaliyetlerini üniversitelerdeki öğrenci dernekleri bünyesinde parçalı olarak devam ettiren Devrimci Gençlik, 1989'dan itibaren faaliyetlerini merkezileştirmeye başladı ve ilk yayınını 1990 yılında "Emperyalizme ve Faşizme Karşı Devrimci Gençlik" ismiyle çıkardı. 1990'dan bu yana bu yana THKP/C geleneğini sürdürdüğünü ifade eden Devrimci Gençlik, aynı adlı yayını çıkarmaya devam etmektedir. Haziran 2013 yılında "Devrimci Yol'da Devrimci Gençlik" adında bir yayın daha çıkmaya başladı.^[4]

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

DEV-GENÇ, yasal olarak bir dernek formunda olsa da daha sonraları genişleme göstermiş, yaygınlaşmış ve üniversite dışına da taşmıştır. Emperyalizme, faşizme ve oligarşiye karşı mücadele eden ve devrimci çizgide olduğunu belirten Dev-Genç, 70'li yıllar boyunca başta üniversiteler olmak üzere gençliğin içerisinde yer aldığı bir örgüt haline geldi. Dev-Genç'in 1968 kuşağı ile birlikte içerisinde farklı grupların çeşitliliği bir yandan Türkiye siyasi tarihine THKP/C, THKO ve TKP/ML gibi Türkiye'de terör örgütü sayılarak yasaklanan bir takım örgütleri kazandırıp, bu örgütlerin birbirleriyle dayanışma içerisinde olmasını sağlarken; diğer yandan Türkiye'nin dört bir yanında onlarca "gençlik önderi" çıkarmıştır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Oğuzhan Müftüoğlu

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]