Bella Ciao

"Bella ciao"
"Bella ciao"
Geleneksel, anonim
Dil	İtalyanca
Süre	1:48
Yazar	Bilinmiyor

Bella ciao (İtalyanca telaffuz: [ˈbɛlla ˈtʃaːo]; "Hoşça kal güzel"), 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan bir İtalyan protest halk şarkısıdır. Kuzey İtalya'daki pirinç tarlalarında çalışan mevsimlik kadın işçiler tarafından zorlu koşulları eleştirmek amacıyla söylenmeye başlandı.

Nazi Alman kuvvetlerinin İtalya'yı işgal ettiği 1943-1945 yılları arasındaki İtalyan direnişi sırasında İtalyan partizanları tarafından şarkının sözlerinin değiştirilip faşizm karşıtı bir marşa dönüştürüldüğü, Partizanlar, faşist İtalya Sosyal Cumhuriyeti ve onun Nazi Alman müttefikleriyle mücadele ederken de şarkıyı söylemeyi sürdürdüler.

Faşizme ve Nazizme karşı koyan ve 1943-1945 yılları arasındaki İtalyan İç Savaşı sırasında işgalci Nazi Almanyası ve işbirlikçi faşist İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kuvvetlerine karşı savaşan partizanlar tarafından değiştirilerek İtalyan direniş hareketininmarşı olarak benimsendiği, yaygın bir varsayımdır. Fakat tarihçiler, şarkıyı İtalyan partizanların gerçekten söylediğine dair çok az kanıt olduğunu ya da hiç kanıt olmadığını savunmaktadırlar.

Bella ciao'nun çeşitli versiyonları, özgürlük ve direniş marşı olarak tüm dünyada söylenmeye devam etmektedir.

Şarkının hem işçi versiyonunun, hem de partizan versiyonunun sözlerinin yazarları bilinmemektedir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Şarkının kökleri belirsiz olup bir hipoteze göre, ilk olarak İtalya'nın kuzeyindeki Po Ovası'ndaki pirinç tarlalarında zor koşullarda çalışan, çoğunlukla kadın işçiler tarafından "Alla mattina appena alzata" (Sabah uyanır uyanmaz) şeklinde 19. yüzyıl sonlarında ve farklı sözlerle 20. yüzyılın ilk yarısında söylenmiştir.^[1] Bilinen en eski yazılı versiyonu 1906 yılına aittir.^[2]

Partizan versiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Sözlerinin ilk kez 1953'te yayımlanmasından önce, Bella Ciao'nun ne partizan tugayları arasında bilindiğine, ne de 'partizan versiyonu' olduğuna dair hiçbir belirti yoktur. Savaştan hemen sonraki dönemin belgelerinde hiçbir iz bulunmamakta ve önemli şarkı sözleri kitaplarında yer almamaktadır.

Roberto Battaglia'nın İtalyan Direniş Tarihi^[3] adlı çalışmasında, dönemin popüler şarkılarının Fischia il vento ve ünlü Sovyet halk şarkısı Katyuşa olduğu, ikincisinin ünlü Garibaldi Partizan Tugaylarının resmi marşı haline geldiği belirtilmektedir.^[4]

Eski bir partizan ve partizan mücadelesi tarihçisi olan ünlü gazeteci Giorgio Bocca bu konuda şunları söylemiştir:

"Bella ciao"... Direnişin şarkısı, ve "Giovinezza"... Faşist dönemin şarkısı... Bunlar ne partizanlardan ne de faşistlerden doğmuş olup; biri Dalmaçyalı bir şarkıdan, diğeri Toskanalı öğrenci ruhundan ödünç alınarak yıllar içinde anti-faşist İtalya'nın ve Mussolini rejiminin resmi ya da fiili marşları haline gelmiştir ... Partizan savaşının yirmi ayı boyunca insanların "Bella ciao" şarkısını söylediklerini hiç duymadım, Spoleto Festivalinin bir icadı o.
— Luigi Morrone, Direniş sırasında hiç söylenmemiş olan "Bella ciao"nun gerçek hikayesi, "Bizim Hikayemiz", "Corriere della Sera", 10 Temmuz 2018.^[5]

Şarkı, ancak 1963 Yves Montand versiyonunun Il Nuovo Canzoniere Italiano adlı müzik grubu tarafından 1964'te Spoleto şehrindeki Festival dei Due Mondi (İki Dünyanın Festivali) sırasında çalınmasıyla üne kavuşup hızla geniş bir popülerlik kazandı. Öyle ki İtalyan Hristiyan Demokrasi partisinin 1975 kongresinin kapanış şarkısı Bella Ciao oldu.^[6]

Melodisi[değiştir | kaynağı değiştir]

"Bella Ciao" (1963)

Fransız şarkıcı Yves Montand da parçayı orijinal dili olan İtalyanca yorumlamıştı.

Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın.

Enstrümental bir Musevi halk müziği türü olan Klezmer tarzında 1919'da kaydedilmiş bir plakta yer alan şarkının "Bella ciao" ile benzerlik göstermesi, şarkının Musevi kökenli olabilme ihtimaline de işaret etmektedir.^[7]

Dört vuruşlu olan Bella Ciao, 1962'de İtalyan halk şarkıcısı Giovanna Daffini tarafından kaydedilmiştir.^[8]

$\relative c' { \language "deutsch" \clef treble \key f \major \partial 4. a8 d e f8 d4.~ d8 a d e f8 d4.~ d8 a d e f4 e8 d f4 e8 d a'4 a a8 a g a b b4.~ b8 b a g b a4.~ a8 a g f e4 a f e d2 r8 \bar "|." } \addlyrics { U -- na mat -- ti -- na __ mi son sve -- glia -- to, o bel -- la ciao, bel -- la ciao, bel -- la ciao ciao ciao, u -- na mat -- ti -- na mi son sve -- glia -- to, e ho tro -- va -- to l'in -- va -- sor. }$

Sözleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İşçi versiyonu^[9]

Partizan versiyonu^[10]

Sabah kalktım
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Sabah kalktım
Çeltik tarlalarına gitmeliyim.

Ve böcekler ve sivrisinekler arasında
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Ve böcekler ve sivrisinekler arasında
Yapmam gereken zor bir iş.

Patron bastonuyla ayakta duruyor
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Patron bastonuyla ayakta duruyor
Ve biz belimiz bükülmüş halde çalışıyoruz.

Aman Tanrım ne büyük bir azap
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Aman Tanrım ne büyük bir azap
Her sabah sana seslendiğimde.

Ve burada geçirdiğimiz her saat
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Ve burada geçirdiğimiz her saat
Gençliğimiz elden gidiyor.

Fakat gün gelecek hepimiz
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Fakat gün gelecek hepimiz
Hürriyet içinde çalışacağız.

Bir sabah uyandım
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Bir sabah uyandım
Ve işgalciyi buldum.

Ah, partizan beni götür
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Ah, partizan beni götür
Çünkü ölümün yaklaştığını hissediyorum.

Ve bir partizan olarak ölürsem
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Ve bir partizan olarak ölürsem
O zaman beni gömmelisin.

Beni dağda göm
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Beni dağda göm
Güzel bir çiçeğin gölgesi altında.

Ve orada geçecek olan herkes
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Ve orada geçecek olan herkes
"Ne güzel bir çiçek" desin.

Bu çiçeğin sahibi partizan
Ah, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal güzelim, hoşça kal, hoşça kal
Bu çiçeğin sahibi partizan
Hürriyet için canını verdi.

Şarkıyı seslendirenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Şarkının en ünlü kayıtlarından biri, İtalyan halk şarkıcısı Giovanna Daffini'ye aittir. Şarkının hem işçi hem de partizan versiyonları Daffini'nin 1975 tarihli Amore mio non-piangere albümünde yer alır.

Bu geleneksel anonim şarkı özgün dili olan İtalyancanın dışında dünyanın farklı yörelerinde onlarca şarkıcı ve grup tarafından birçok dilde seslendirilmiştir. Bunların arasında Arapça, Boşnakça, Bretonca, Çince, Hırvatça, Danca, İngilizce, Esperanto, Fince, Almanca, Macarca, Japonca, Berberice, Kürtçe, Norveççe, Rusça, Sırpça, Slovence, İspanyolca, Tibetçe, Türkçe ve Tagalogca da bulunmaktadır.^[11]

Bazıları plâk ve albüm haline getirilmiş, bazıları da sadece konserlerde ve televizyonlarda seslendirilmiş "Bella ciao" versiyonları şunlardır:

İtalyan şarkıcı Milva'nın İtalyanca coverı en bilindik versiyonardan biridir.
Yugoslav punk rock grubu KUD Idijoti Sırpça.
Yugoslav punk rock grubu Goblini Sırpça.
Macar punk rock grubu Aurora Macarca.
İspanyol punk rock grubu "Boikot", "No Pasarán" adlı albümlerinde İspanyolca.
Avustralyalı şarkıcı Anita Lane, 2001 tarihli albümü "Sex O'Clock"ta İngilizce.
Danimarkalı psychedelic rock grubu Savage Rose 1982 ve 1989'daki albümlerinde Danca.
Meksikalı punk grup "La Plebe" İspanyolca.
Kızıl Ordu Korosu, Rusça
Suriye doğumlu Kürt metal-rock müziği sanatçısı Ciwan Haco Kürtçe.
İspanyol ska-punk grubu "Ska-P"
İngiliz alternatif rock grubu "Chumbawamba".
Breton folk punk grubu "Les Ramoneurs de menhirs" hem Bretonca hem Fransızca sözlerle ve BellARB adıyla.
Fransız şarkıcı Yves Montand 1960'larda şarkıyı özgün dili olan İtalyanca seslendirdi.
Kürt müzik grubu Koma Dengê Azadî, Kürtçe
Türk müzik grubu Gara, Bella ciao isminde İtalyanca

Türkçe yorumlar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Çav Bella" (1980)

Türk protest müzik grubu Grup Yorum 1980'li yıllarda şarkıyı "Çav Bella" adıyla Türkçe seslendirdi.