Adolf Hitler'in 50. doğum günü, 20 Nisan 1939'da Nazi Almanyası genelinde ve dünyanın bazı kesimlerinde millî bayram olarak kutlandı. Müttefikler diplomatik olarak kutlamaları yok saysa da Almanya genelinden ve Mihver ülkelerinden Hitler'e hediyeler yollandı, telgraflar çekildi. Kara, hava ve deniz kuvetlerinin yanı sıra SS birliklerinin de katıldığı doğum günü kutlamasında yaklaşık 50 bin kişi Berlin sokaklarında yürüdü.

Kutlamalar[değiştir | kaynağı değiştir]

18 Nisan 1939'da Nazi Almanyası hükûmeti, Führer Adolf Hitler'in doğum günü olan 20 Nisan'ı millî bayram ilan etti.^[1] Bunun üzerine ülke genelindeki tüm belediyelerde ve Danzig Serbest Şehri'nde şenlikler düzenlendi. Ian Kershaw, Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels tarafından Berlin'de hazırlanan bu etkinlikleri "Führer tutkusunun hayret verici bir fantezisi; yalakalık ve dalkavukluğun savurganca dışa vurumu Führer'in daha önceki tüm doğum günlerinin üstüne çıktı." sözleriyle değerlendirdi.^[1]

Kutlamalar, 19 Nisan günü öğleden sonra Hitler'in içinde olduğu otomobilin liderliğindeki elli beyaz limuzinden oluşan konvoyun yeni tamamlanmış Doğu-Batı Aksı'ndan geçişiyle başladı. Doğu-Batı Aksı, planlanan II. Dünya Savaşı zaferinden sonra yeni başkent ilan edilmesi düşünülen Welthauptstadt Germania'nın ana bulvarı olmak üzere Albert Speer tarafından tasarlanmıştı.^[1] Hitler, Speer'in burada bulvarın tasarımıyla ilgili konuşma yapmasını bekliyordu ancak Speer konuşma yapmamak için bulvarın varlığının gereken her şeyi ifade ettiğini söyleyerek Hitler'i güldürdü.^[2] Ardından Almanya'nın her tarafından katılımın olduğu bir fener alayı düzenlendi, Hitler alayı Reichskanzlei'daki bir balkondan takip etti.^[1] Daha sonra Hitler âdeti olduğu üzere yakınlarıyla oturup sohbet etti. Goebbels günlüğüne, Hitler'le uzun süre muhabbet ettiklerini, gece yarısından sonra doğum gününü kutladıklarını, yanından geç ayrıldıklarını yazdı.^[3] Bu sürede Hitler astlarının tebriklerini ve hediyelerini kabul etti. Hediyelerin arasında heykeller, bronz dökümler, Meissen porseleni, yağlı boya tablolar, halılar, ender bulunan madeni paralar, antika silahlar ve çok sayıda kitsch eşya bulunmaktaydı. Hitler bunlardan bazılarını beğendi, bazılarıyla dalga geçti, çoğunu görmezden geldi.^[1]

Speer, kutlamalarda Hitler'e Berlin'in yeniden inşası için planlanan devasa zafer takının modelini sundu.^[4] Ardından Hitler'in pilotu Hans Baur ise Speer'a, gelecek yıl Hitler'in resmî uçağı olarak kullanılmaya başlanacak olan dört motorlu Focke-Wulf 200 model yolcu uçağı "Führer Makinesi"nin bir modelini sundu.^[5]

20 Nisan günü kutlamalar, sabah sekizde Reichskanzlei bahçesinde bando gösterisiyle başladı. Sabahleyin Wilhelmplatz'ta toplanan bir kalabalık kutlama yaptı.^[3]

Askerî geçit[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğum günü kutlamalarının önemli bir amacı Nazi Almanyası'nın askerî güç ve yeteneklerini olabildiği kadar göstermekti. Böylece Batılı güçlere bir uyarı verilmiş olacaktı.^[1] Hitler 10.15'te Reichskanzlei'dan ayrılarak geçidin yapılacağı Doğu-Batı Aksı'na geldi ve Charlottenburg Teknik Yüksekokulu önündeki tribünde geçidi ayakta izledi.^[3] Kutlamaların bir parçası olan yaklaşık beş saatlik askerî geçitte 600 tank, 12 Luftwaffe bölüğü, 12 ordu bölüğü, 12 donanma bölüğü ve bunların yanı sıra Schutzstaffel (SS) birlikleri yer aldı. Böylece toplamda 40.000 ila 50.000 kişilik Alman birliği geçide katılmış oldu.^[3][6][7] Yüz binlerce kişi tarafından izlenen geçit sırasında tribünlerde 20.000 resmî davetli vardı.^[6][8] Ayrıca 162 savaş uçağı aynı esnada Berlin semalarında boy göstermekteydi.^[7] Geçitte büyük uzun menzilli hava savunma topçu silahları sergilendi, Nazi Almanyası'nın motorlu topçu teknolojisinin ve hava savunma birliklerinin gelişimi vurgulandı.^[9] Etkinliklerin düzenleyicisi Joseph Goebbels,^[10] canlı yayınlanan konuşmasında Alman halkına şunları söyledi:

Reich, Alman kılıcının gölgesinde duruyor. Ticaret ve sanayi, kültürel ve millî yaşam, askerî güçlerin güvencesi altında gelişip güzelleşiyor. Herr Hitler'in adı bizim siyasi programımızdır. Führer, şahsında hayal gücü ve gerçekçiliği ahenkle bir araya getiriyor.^[8]

Ülke genelinde askerî liderler doğum gününü kutlamak üzere birliklerine seslendi. Tümgeneral (sonradan Generalfeldmarschall) Erich von Manstein gibileri başkomutanlarını özel bir coşkuyla övdü.^[11] Kutlamalara 23 ülkeden resmî temsilciler katıldı. Papalık elçisi Cesare Orsenigo, Slovak Cumhuriyeti Başkanı Jozef Tiso, Nazi Almanyası silahlı kuvvetleri şube başkanları ve Alman şehirlerinin belediye başkanları tebriklerini doğrudan şansölye binasında ilettiler.^[6][7] Hitler ve İtalya başbakanı Benito Mussolini birbirlerine çektikleri telgraflarla, o sıralar ikisi de faşist rejimle yönetilen Almanya ile İtalya Krallığı'nın dostluğunu düşmanlarının bozamayacağının teminatını verdiler.^[12] Hitler'in 1938'de Çekoslovakya'ya girmesinin ardından ülkeden çekilen Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Fransa elçileri geçitte yer almadı.^[1] ABD, birlik teftişi sırasında maslahatgüzar Raymond H. Geist tarafından temsil edildi.^[7] Başkan Franklin D. Roosevelt ise kendisinin yalnızca kral ve kraliçelerin doğum günlerini kutlaması uygulamasının bir devamı olarak Hitler'in doğum günü kutlamadı.^[13] Birleşik Krallık kralı VI. George, Hitler'e kutlama mesajı yolladı ancak bunun öncesinde danışmanlarıyla iki ülke arasındaki gergin ilişkileri göz önünde bulundurarak doğum gününün görmezden gelinip gelinmemesi hakkında fikir alışverişi yaptı.^[14] Bunların yanı sıra geçitte Polonya temsilîyeti de mevcut değildi.^[1]

Anma[değiştir | kaynağı değiştir]

Hitler'in siyasi manifestosu ve otobiyografisi olan Mein Kampf'ın şatafatlı bir baskısı, 50. doğum günü şerefine 1939'da Jubiläumsausgabe ("Yıldönümü Basımı") başlığı altında yeniden yayımlandı. Yeni baskının kapağında büyük oranda lacivert ve yan kısmında keskin bir kırmızı renk kullanıldı. Ayrıca kapakta altın bir kılıç bulunmaktaydı.^[15] Alman yazar ve fotoğrafçı Heinrich Hoffmann, Hitler'in 50. doğum gününü konu alan Ein Volk ehrt seinen Führer ("Bir Ulus Liderini Onurlandırıyor") adlı bir kitap yazdı. Besteci Hans Rehberg ise kutlamalara uygun bir ilahi yazdı.^[16] Doğum günü kutlamalarının filmi olan Hitlers 50. Geburtstag ("Hitler'in 50. Doğum Günü") ise Nazi propagandasının bir parçası olarak kullanıldı ve ilerleyen dönemde pazar günleri düzenlenen Gençlik Film Saatleri'nde çok sayıda kişiye izletildi.^[17]

Doğum günü hediyeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Danzig Serbest şehri, doğum günü hediyesi olarak Hitler'e onursal vatandaşlık verdi. Führer, vatandaşlık belgesini şehrin Nazi lideri Albert Forster'ın elinden aldı.^[10] Bu dönemde Almanya ile Polonya arasındaki askerî ve siyasi gerginlik giderek artmaktaydı. Danzig'in Almanya'ya tekrar bağlanma ihtimali bu gerginliğin sebeplerinden biriydi ve Time, haberlerinde bu ihtimali duyuruyordu.^[18] Hitler'in özel sekreteri Martin Bormann, Nazi Partisi'nin bir hediyesi olarak Kehlsteinhaus'u inşa ettirdi. Ancak yapının yeri yükseklik korkusu sebebiyle Hitler'in hoşuna gitmedi.^[19] Münih'teki bir bira fabrikası ise dispepsi yüzünden alkol içemeyen Hitler'e doğum günü hediyesi olarak özel yapım düşük alkollü bira üretti. İçki daha sonra düzenli olarak sipariş edildi.^[20]

Doğum günü vesilesiyle düşük gelirli ailelere 15 Reichsmark ve her aileye bağımlı kişi için ekstra 5 Reichsmark dağıtıldı. Böylece toplamda 13 milyon Reichsmark harcandı.^[21]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Nazi Almanyası'nda tatiller

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Hoffmann, Hilmar (1997). The Triumph of Propaganda: Film and National Socialism, 1933–1945. Berghahn Books. ISBN 978-1-57181-122-6. 
• Kershaw, Ian (2000). Hitler: 1936–1945: Nemesis. Norton Publishing. ISBN 978-0-393-32252-1. 
• Speer, Albert (1970). Inside the Third Reich. Orion Books. ISBN 978-1-84212-735-3. 
• Stein, Marcel (2007). Field Marshal Von Manstein: The Janushead – A Portrait. Helion & Company. ISBN 978-1-906033-02-6. 
• Sterling, Christopher (2008). Military Communications: From Ancient Times to the 21st Century. ABC-CLIO. ISBN 978-1-85109-732-6. 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Fuhrer, Armin (2014). "Führergeburtstag" : die perfide Propaganda des NS-Regimes mit dem 20. April. Berlin Story Verlag. ISBN 978-3-95723-006-5. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Adolf Hitler'in 50. doğum günü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• YouTube'da Adolf Hitler'in 50. Doğum Günü 1. Kısım (İngilizce)
• YouTube'da Adolf Hitler'in 50. Doğum Günü 2. Kısım (İngilizce)