İtalya, 1861 yılına kadar çeşitli küçük devletlere bölünmesi nedeniyle, döneme veya bölgeye göre basitçe sınıflandırılamayacak kadar geniş ve çeşitli bir mimari tarza sahiptir. Bu, mimari tasarımlarda oldukça çeşitli ve eklektik bir yelpaze yaratmıştır. İtalya, antik Roma döneminde su kemerleri, tapınaklar ve benzeri yapıların inşası, 14. yüzyılın sonlarından 16. yüzyıla kadar Rönesans mimari hareketinin kurulması; Neoklasik mimari gibi hareketlere ilham veren 17. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında başta Birleşik Krallık, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere tüm dünyada soyluların kır evlerini inşa ettikleri tasarımları etkileyen bir inşaat tarzı olan Palladyanizm'in anavatanı olması gibi önemli mimari başarıları ile tanınır.

Kolezyum, Duomo di Milano, Torino'daki Mole Antonelliana, Floransa Katedrali ve Venedik bina tasarımları gibi Batı mimarisinin en iyi eserlerinden bazıları İtalya'da bulunur. İtalya'da her türden tahmini toplam 100.000 anıt (müzeler, saraylar, binalar, heykeller, kiliseler, sanat galerileri, villalar, çeşmeler, tarihi evler ve arkeolojik kalıntılar) vardır. Günümüzde İtalya, Renzo Piano ve Carlo Mollino gibi mimarlarla modernist ve sürdürülebilir tasarımın ön saflarında yer alır.

İtalyan mimarisi dünya mimarisini büyük ölçüde etkilemiştir.^[1] Ayrıca, 19. yüzyıldan beri yurt dışında popüler olan İtalyan mimarisi, özellikle Rönesans mimarisinde modellenen İtalyan tarzında inşa edilmiş yabancı mimariyi tanımlamak için kullanıldı.

Yunanlar ve Etrüskler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarih öncesi mimarinin yanı sıra, İtalya'da bir dizi tasarımı gerçekten başlatan ilk insanlar Yunanlar ve Etrüsklerdi. Kuzey ve Orta İtalya'da o dönemde mimaride başı çekenler Etrüsklerdi. Etrüsk binaları tuğla ve ahşaptan yapılmıştır, bu nedenle Volterra, Toskana ve Perugia, Umbria'daki birkaç istisna dışında, şu anda İtalya'da çok az Etrüsk mimari alanı kalmıştır. Etrüskler, Roma mimarisi üzerinde önemli bir etkiye sahip olan tapınaklar, forumlar, halka açık sokaklar, su kemerleri ve şehir kapıları inşa ettiler.^[2]

Güney İtalya'da, MÖ 8. yüzyıldan itibaren, Magna Graecia olarak bilinen yapıyı yaratan Yunan kolonistler, binalarını kendi tarzlarında inşa ederlerdi. Roma mimarisini de etkileyen daha büyük, daha iyi ve teknolojik olarak gelişmiş evler inşa ettiler.^[2] Ancak MÖ 4. yüzyılda, Helenistik Çağ'da tapınak inşasına daha az ağırlık verilmiş, tiyatro inşasına daha fazla zaman harcanmıştır.^[2] Tiyatrolar yarım daire şeklindeydi ve bir oditoryum ve bir sahneye sahipti. Seyirci koltuklarını yapay olarak inşa eden Romalıların aksine, eskiden sadece tepeler üzerine inşa edilirlerdi.

Antik Roma[değiştir | kaynağı değiştir]

Romalılar, mimariyle yakından ilgisi birçok açıdan belirgin olan Yunan etkisini benimsediler; örneğin bu etki, triclinium'un Roma villalarında bir yemek mekanı ve tarzı olarak tanıtılması ve kullanılmasında görülebilir. Benzer şekilde Romalılar da, hidrolik gibi geleceğin mimari çözümleri ve kemerlerin inşası için gerekli olan bilgi zenginliğini onlara sağlayan Etrüsk komşularına borçluydu.

Şehirlerdeki zenginlik ve yüksek nüfus yoğunluğu gibi sosyal unsurlar, eski Romalıları kendilerine ait yeni (mimari) çözümler keşfetmeye zorlamıştır. Tonozların ve kemerlerin kullanımı, sağlam bir yapı malzemeleri bilgisi ile birlikte, kamu kullanımı için heybetli yapıların inşasında benzeri görülmemiş başarılar elde etmelerini sağladı. Örnekler arasında Roma su kemerleri, Diocletian Hamamları ve Caracalla Hamamları, bazilikalar ve belki de en ünlüsü Kolezyum sayılabilir. İmparatorluğun en önemli kasaba ve şehirlerinde daha küçük ölçekte yeniden üretildiler. Hispania Tarraconensis'teki Lugo şehir surları veya kuzey İspanya gibi hayatta kalan bazı yapılar neredeyse bütünüyle durmaktadır.

Erken Hristiyan ve Bizans mimarisi[değiştir | kaynağı değiştir]

İtalya, Erken Hristiyanlık çağından geniş ölçüde etkilendi ve Roma, papanın yeni koltuğu oldu. İtalya'nın Justinianus tarafından yeniden fethinden sonra, Roma-Bizans tarzında birkaç bina, saray ve kilise inşa edildi.

Hristiyan bazilika kavramı Roma'da icat edildi. Bazilikalar Antik Roma tarzına oldukça benzer şekilde inşa edilmiş, genellikle mozaikler ve süslemeler açısından zengin, uzun, dikdörtgen binalar olarak bilinir. İlk Hristiyanların sanatı ve mimarisi de büyük ölçüde pagan Romalılarınkinden esinlenmiş; heykeller, mozaikler ve resimler tüm kiliseleri süslemiştir. Geç Hristiyan freskleri, Roma'daki birçok yeraltı mezarlığının bazılarında kolayca görülebilir.

Romanesk Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Bizans ve Gotik dönem arasında, MS 800'den MS 1100'e kadar uzanan Romanesk hareket vardı. Bu, Piazza dei Miracoli'deki Pisa Kulesi ve Milano'daki Sant'Ambrogio Bazilikası gibi birkaç başyapıtın inşa edildiği İtalyan mimarisinin en verimli ve yaratıcı dönemlerinden biriydi. Roma kemerleri, vitray pencereler ve genellikle revaklarda görülen kavisli sütunları nedeniyle stile "Romanesk" adı verildi.^[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]