İşçi Partisi (Birleşik Krallık)

İşçi Partisi
*Labour Party*
İşçi Partisi; Labour Party
Lider	Keir Starmer
Lider Yardımcısı	Angela Rayner
Genel Sekreter	David Evans
Lordlar Kamarası Lideri	Baroness Smith
Slogan(lar)	Build a Better Britain (Daha İyi Bir Britanya İnşa Et)
Kuruluş tarihi	27 Şubat 1900
Merkez	One Brewer's Green, Londra
Üyelik (2023)	399,195
İdeoloji	Sosyal demokrasi; Demokratik sosyalizm
Siyasi pozisyon	Merkez sol
Uluslararası üyelik	İlerici İttifak; Sosyalist Enternasyonal (Gözlemci)
Avrupa üyeliği	Avrupa Sosyalistler Partisi
Resmî renkler	Kırmızı
Avam Kamarası	200 / 650
Lordlar Kamarası	174 / 790
Londra Meclisi	11 / 25
İskoçya Parlamentosu	22 / 129
Galler Ulusal Meclisi	30 / 60
İnternet sitesi
	labour.org.uk
	Birleşik Krallık

İşçi Partisi (İngilizce: Labour Party), 20. yüzyılın ilk yıllarından beri Birleşik Krallık'ta sol kanadın en büyük siyasi partisidir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bağımsız İşçi Partisi (ILP) ile İşçi Sendikaları Kongresi'nin (TUÇ) işbirliğiyle, 1900'de kurulan İşçi Temsil Komitesi, 1906'da İşçi Partisi adını aldı. I. Dünya Savaşı sırasında çeşitli koalisyon hükûmetlerine katıldı.1918 genel seçimlerinden ikinci büyük parti olarak çıkarak ülkenin muhalefet partisi durumuna geldi.

Ramsay MacDonald'in 1924'te liberallerin desteğiyle kurduğu ilk İşçi Partisi hükûmeti 1931'e değin iktidarda kaldı. Bunu izleyen seçimlerde İşçi Partisi ağır bir yenilgiye uğradı ve Winston Churchill'in II. Dünya Savaşı sırasında kurduğu koalisyon hükûmetine katılana değin (1940) muhalefette kaldı.

1945 seçimlerinde ezici bir zafer kazanan İşçi Partisi, 1950 seçimlerinde ise Avam Kamarası'nda çoğunluğu çok az bir farkla sağlayabildi. Seçimlerden sonra kurulan İşçi Partisi hükûmeti ertesi yıl düşünce, Muhafazakâr Parti iktidara geldi (1951).

Partinin geleneksel sosyalist çizgisinin refah toplumuna nasıl uyarlanacağı sorunu, özellikle de sanayi kuruluşlarının devletleştirilmesine ilişkin görüş ayrılıkları, 1950'lerde parti içinde bölünmelere neden oldu. Bevancılar olarak bilinen Aneurin Bevan yanlıları, ekonomide devletçi bir politika izlenmesini ve dış politikada ABD'ye bağımlılığın azaltılmasını savunuyordu. 1964'te yeniden iktidara gelen İşçi Partisi, bu tarihten 1979'a kadar Muhafazakârlarla dönüşümlü olarak iktidara geldiler.

1980'de partinin sosyalist çizgisine bağlılığıyla tanınan Michael Foot liderliğe seçildi. Partinin örgütsel yapısında da değişikliklerin yapıldığı kongreden kısa bir süre sonra sağcı tutumlu 12 İşçi Partisi milletvekili partiden ayrılarak, Sosyal Demokrat Parti (SDP) adlı yeni bir parti kurdular. Böylece Muhafazakârlar, 1983 seçimlerinde bölünmüş bir muhalefet karşısında rahat bir zafer kazandılar.

1983 seçimlerini kaybeden İşçi Partisi lideri Michael Foot istifa etti ve yerine 2 Ekim 1983'te Neil Kinnock seçildi. Neil Kinnock liderliğinde İşçi Partisi 1987 seçimlerini Margaret Thatcher'e karşı ve 1992 seçimlerini yeni Muhafazakâr Parti lideri ve başbakan John Major'a karşı kaybetti. 1992 seçimlerini kaybeden Neil Kinnock İşçi Partisi liderliğinden istifa ederek ayrıldı. Yerine John Smith seçildi. 1994'te İşçi Partisi lideri John Smith'in beklenmedik ani ölümünün ardından liderliğe Tony Blair seçildi.

1997 seçimlerinde İşçi Partisi büyük çoğunlukla 18 yıllık bir aradan sonra tekrar iktidara geldi. İşçi Partisi lideri olan Tony Blair başbakan oldu. 2002 ve 2005'te yapılan Avam Kamarası seçimlerin de İşçi Partisi kazandı.

Haziran 2007'de Tony Blair başbakanlık ve İşçi Partisi liderliğinden çekileceğini açıkladı. 27 Haziran 2007'de Gordon Brown, İşçi Partisi lideri oluşunun 3. gününde başbakanlık koltuğuna oturdu.

Mayıs 2010 yılındaki yapılan seçimlerde İşçi Partisi Avam Kamarası'nda bulunan toplam 650 milletvekilliğinden 268'ini aldı. 307 milletvekili ile en büyük parti olan Muhafazakâr Parti de mutlak çoğunluğu elde edemedi ama 57 milletvekilliği kazanan Liberal Demokrat Parti bir koalisyon hükûmeti kurunca İşçi Partisi muhalefete düştü.

2010 seçimini kaybeden Gordon Brown başbakanlıktan ayrıldığı gün İşçi Partisi liderliğinden de istifa etti. Yapılan parti liderliği seçiminden sonra 2010 seçimlerinden önceki İşçi Partisi hükûmetinde "Enerji ve İklim Değişmesi Bakanlığı" yapmış olan Ed Milliband İşçi Partisi lideri oldu.

Seçim sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim	Oy		Sandalye		Kazandı	Sonuç
Seçim	#	%	#	±	Kazandı	Sonuç
1900	62.698	%1,8	2 / 670			Muhafazakâr çoğunluk
1906	321.663	%5,7	29 / 670	27		Liberal çoğunluk
Oca-1910	505.657	%7,6	40 / 670	11		Liberal azınlık
Ara-1910	371.802	%7,1	42 / 670	2		Liberal azınlık
1918	2.245.777	%21,5	57 / 707	15		Koalisyon çoğunluk
1922	4.076.665	%29,7	142 / 615	85		Muhafazakâr çoğunluk
1923	4.267.831	%30,7	191 / 625	49		İşçi azınlık
1924	5.281.626	%33,3	151 / 615	40		Muhafazakâr çoğunluk
1929	8.048.968	%37,1	287 / 615	136		İşçi azınlık
1931	6.339.306	%30,8	52 / 615	235		Ulusal Hükûmet çoğunluk
1935	7.984.988	%38	154 / 615	102		Ulusal Hükûmet çoğunluk
1945	11.967.746	%49,7	393 / 640	239		İşçi çoğunluk
1950	13.266.176	%46,1	315 / 625	78		İşçi çoğunluk
1951	13.948.883	%48,8	295 / 625	20		Muhafazakâr çoğunluk
1955	12.405.254	%46,4	277 / 630	18		Muhafazakâr çoğunluk
1959	12.216.172	%43,8	258 / 630	19		Muhafazakâr çoğunluk
1964	12.205.808	%44,1	317 / 630	59		İşçi çoğunluk
1966	13.096.629	%48	364 / 630	47		İşçi çoğunluk
1970	12.208.758	%43,1	288 / 630	76		Muhafazakâr çoğunluk
Şub-1974	11.645.616	%37,2	301 / 635	13		İşçi azınlık
Ekim-1974	11.457.079	%39,2	319 / 635	18		İşçi çoğunluk
1979	11.532.218	%36,9	269 / 635	50		Muhafazakâr çoğunluk
1983	8.456.934	%27,6	209 / 650	60		Muhafazakâr çoğunluk
1987	10.029.807	%30,8	229 / 650	20		Muhafazakâr çoğunluk
1992	11.560.484	%34,4	271 / 651	42		Muhafazakâr çoğunluk
1997	13.518.167	%43,2	419 / 659	148		İşçi çoğunluk
2001	10.724.953	%40,7	413 / 659	6		İşçi çoğunluk
2005	9.562.122	%35,3	356 / 646	57		İşçi çoğunluk
2010	8.601.441	%29,1	258 / 650	98		Muhafazakâr–Lib Dem çoğunluk
2015	9.339.818	%30,5	232 / 650	26		Muhafazakâr çoğunluk
2017	12.874.985	%40	262 / 650	30		Muhafazakâr azınlık
2019	10.269.076	%32,2	202 / 650	60		Muhafazakâr çoğunluk

Liderlik[değiştir | kaynağı değiştir]

1906'dan beri İşçi Partisi Başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Keir Hardie, 1906–08
Arthur Henderson, 1908–10
George Nicoll Barnes, 1910–11
Ramsay MacDonald, 1911–14
Arthur Henderson, 1914–17
William Adamson, 1917–21
John Robert Clynes, 1921–22
Ramsay MacDonald, 1922–31
Arthur Henderson, 1931–32
George Lansbury, 1932–35
Clement Attlee, 1935–55
Hugh Gaitskell, 1955–63
- George Brown, 1963 (geçici)
Harold Wilson, 1963–76
James Callaghan, 1976–80
Michael Foot, 1980–83
Neil Kinnock, 1983–92
John Smith, 1992–94
- Margaret Beckett, 1994 (geçici)^[14]
Tony Blair, 1994–2007
Gordon Brown, 2007–2010
- Harriet Harman, 2010 (geçici)^[14]
Ed Miliband, 2010–2015
- Harriet Harman, 2015 (geçici)
Jeremy Corbyn, 2015–2020
Keir Starmer, 2020–

1922'den beri İşçi Partisi Başkan Yardımcıları[değiştir | kaynağı değiştir]

John Robert Clynes, 1922–32
William Graham, 1931–32
Clement Attlee, 1932–35
Arthur Greenwood, 1935–45
Herbert Morrison, 1945–55
Jim Griffiths, 1955–59
Aneurin Bevan, 1959–60
George Brown, 1960–70
Roy Jenkins, 1970–72
Edward Short, 1972–76
Michael Foot, 1976–80
Denis Healey, 1980–83
Roy Hattersley, 1983–92
Margaret Beckett, 1992–94
John Prescott, 1994–2007
Harriet Harman, 2007–15
Tom Watson, 2015–2019
Angela Rayner, 2020–

1924'ten beri İşçi Partisi Lordlar Kamarası Başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Richard Haldane, 1924–28
Charles Cripps, 1928–31
Arthur Ponsonby, 1931–35
Harry Snell, 1935–40
Christopher Addison, 1940–52
William Jowitt, 1952–55
Albert Victor Alexander, 1955–64
Frank Pakenham, 1964–68
Edward Shackleton, 1968–74
Malcolm Shepherd, 1974–76
Fred Peart, 1976–82
Cledwyn Hughes, 1982–92
Ivor Richard, 1992–98
Margaret Jay, 1998–2001
Gareth Williams, 2001–2003
Valerie Amos, 2003–2007
Catherine Ashton, 2007–2008
Janet Royall, 2008–2015
Angela Smith, 2015–günümüz

İşçi Partili Başbakanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İsim	Doğum Yeri	Görev Dönemi
Ramsay MacDonald	İskoçya	1924; 1929–1931
Clement Attlee	İngiltere	1945–1950; 1950–1951
Harold Wilson	İngiltere	1964–1966; 1974 1966–1970; 1974; 1974–1976
James Callaghan	İngiltere	1976–1979
Tony Blair	İskoçya	1997–2001; 2001–2005; 2005–2007
Gordon Brown	İskoçya	2007–2010

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Brivati, Brian; Heffernan, Richard (2000). The Labour Party: A Centenary History. Basingstoke [u.a.]: Macmillan [u.a.] ISBN 9780312234584. On 27 February 1900, the Labour Representation Committee was formed to campaign for the election of working class representatives to parliament.
^ Thorpe, Andrew (2008). A History of the British Labour Party (3. bas.). Macmillan. s. 8. ISBN 9781137114853. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2015.
^ Robertson, Adam (27 Temmuz 2023). "Labour Party lose 10k members in just two months". The National. 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.
^ Nordsieck, Wolfram (2019). "United Kingdom". Parties and Elections in Europe. 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
^ Worley, Matthew (2009). The Foundation of the British Labour Party:Identities, Cultures, and Perspectives,1900–39. Farnham: Ashgate. ISBN 978-0-7546-6731-5.
^ Adams, Ian (1998). Ideology and Politics in Britain Today (illustrated, reprint bas.). Manchester: Manchester University Press. ss. 144-145. ISBN 978-0-7190-5056-5. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015 – Google Books vasıtasıyla.
^ Busky, Donald F. (2000). "Democratic Socialism in Great Britain and Ireland". Democratic Socialism: A Global Survey. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-96886-1.
^ Bakker, Ryan; Jolly, Seth; Polk, Jonathan (14 Mayıs 2015). "Mapping Europe's party systems: which parties are the most right-wing and left-wing in Europe?". London School of Economics / EUROPP – European Politics and Policy. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.
^ Giddens, Anthony (17 Mayıs 2010). "The rise and fall of New Labour". New Statesman. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.
^ Peacock, Mike (8 Mayıs 2015). "The European centre-left's quandary". Reuters. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015. A crushing election defeat for Britain's Labour party has laid bare the dilemma facing Europe's centre-left.
^ Dahlgreen, Will (23 Temmuz 2014). "Britain's changing political spectrum". YouGov. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.
^ Budge 2008, ss. 26–27.Şablon:Verify source
^ ^[8]^[9]^[10]^[11]^[12]
^ ^a ^b "Labour Party Rule Book 2008" (PDF). The Labour Party. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2010. When the party is in opposition and the party leader, for whatever reason, becomes permanently unavailable, the deputy leader shall automatically become party leader on a pro-tem basis.

[Macmillan_u.a-1] Brivati, Brian; Heffernan, Richard (2000). The Labour Party: A Centenary History. Basingstoke [u.a.]: Macmillan [u.a.] ISBN 9780312234584. On 27 February 1900, the Labour Representation Committee was formed to campaign for the election of working class representatives to parliament.

[Thorpe-2] Thorpe, Andrew (2008). A History of the British Labour Party (3. bas.). Macmillan. s. 8. ISBN 9781137114853. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2015.

[Membership,_March_2023-3] Robertson, Adam (27 Temmuz 2023). "Labour Party lose 10k members in just two months". The National. 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.

[4] Nordsieck, Wolfram (2019). "United Kingdom". Parties and Elections in Europe. 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.

[5] Worley, Matthew (2009). The Foundation of the British Labour Party:Identities, Cultures, and Perspectives,1900–39. Farnham: Ashgate. ISBN 978-0-7546-6731-5.

[6] Adams, Ian (1998). Ideology and Politics in Britain Today (illustrated, reprint bas.). Manchester: Manchester University Press. ss. 144-145. ISBN 978-0-7190-5056-5. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015 – Google Books vasıtasıyla.

[7] Busky, Donald F. (2000). "Democratic Socialism in Great Britain and Ireland". Democratic Socialism: A Global Survey. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-96886-1.

[auto1-8] Bakker, Ryan; Jolly, Seth; Polk, Jonathan (14 Mayıs 2015). "Mapping Europe's party systems: which parties are the most right-wing and left-wing in Europe?". London School of Economics / EUROPP – European Politics and Policy. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.

[auto2-9] Giddens, Anthony (17 Mayıs 2010). "The rise and fall of New Labour". New Statesman. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.

[auto3-10] Peacock, Mike (8 Mayıs 2015). "The European centre-left's quandary". Reuters. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015. A crushing election defeat for Britain's Labour party has laid bare the dilemma facing Europe's centre-left.

[auto4-11] Dahlgreen, Will (23 Temmuz 2014). "Britain's changing political spectrum". YouGov. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.

[FOOTNOTEBudge200826–27-12] Budge 2008, ss. 26–27.Şablon:Verify source

[13] [8]^[9]^[10]^[11]^[12]

[rule-14] "Labour Party Rule Book 2008" (PDF). The Labour Party. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2010. When the party is in opposition and the party leader, for whatever reason, becomes permanently unavailable, the deputy leader shall automatically become party leader on a pro-tem basis.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[13]

[14]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

g t d Birleşik Krallık'taki siyasi partiler
Avam Kamarası (650)	Muhafazakâr (348) İşçi (200) İskoç Ulusal (43) Liberal Demokratlar (15) Demokratik Birlik (8) Sinn Féin (7) Plaid Cymru (3) Alba Partisi (2) Sosyal Demokrat İşçi (2) İttifak (1) Yeşiller (1) Reform UK (1) İşçi Partisi (1) Bağımsız (17) Başkan (1)
Lordlar Kamarası (790)	Muhafazakâr (278) İşçi (174) Crossbencherlar (183) Liberal Demokratlar (80) Demokratik Birlik (6) Ulster Birlik (2) Plaid Cymru (2) Yeşiller (2) Ruhani Lordlar (25) Bağlantısızlar (39)
İskoçya Parlamentosu (129)	İskoç Ulusal (64) İskoç Muhafazakâr (31) İskoç İşçi (22) İskoç Yeşiller (8) İskoçya Liberal Demokratlar (4)
Galler Ulusal Meclisi (60)	Galler İşçi (30) Galler Muhafazakâr (16) Plaid Cymru (13) Galler Liberal Demokratlar (1)
Kuzey İrlanda Meclisi (90)	Sinn Féin (27) Demokratik Birlik (25) İttifak (17) Ulster Birlik (9) Sosyal Demokrat İşçi (8) Bağımsız Birlikçi (2) Geleneksel Birlikçi Ses (1) Kârdan Önce Halk İttifakı (1)
Londra Meclisi (25)	Londra İşçi (11) Londra Muhafazakâr (9) Londra Yeşiller (3) Londra Liberal Demokratlar (2)
Birleşik Krallık'ta siyaset ¹ Seçimlere katılıp milletvekilliği kazanmasına rağmen katılmayı reddetmektedir.

İşçi Partisi (Birleşik Krallık) nedir?, İşçi Partisi (Birleşik Krallık) anlamı nedir?, İşçi Partisi (Birleşik Krallık) ne demektir?