Çorlu
İlçe
Eski belediye binası
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Tekirdağ
Coğrafi bölge	Marmara Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Murat Eren[1]
• Belediye başkanı	Ahmet Sarıkurt[2](CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	409 km²
Rakım	193 m
Nüfus  (2020, 2022, 2015, 2010, 2007, 2000)
• Toplam	279,251, 290,155, 245,588, 215,293, 190,792, 141,525
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	59850
İl alan kodu	282
İl plaka kodu	59
Resmî site http://www.corlu.gov.tr

Çorlu, Tekirdağ'a bağlı olan en büyük ilçedir. Çorlu, İstanbul'dan sonra Türkiye Trakyası'ndaki (Doğu Trakya) en büyük ikinci yerleşim yeridir.

Tekirdağ merkezine 38 km uzaklıkta olan Çorlu; Ergene havzasında, Trakya'nın orta yerinde, yayla yüzeyinin üstünde bir düzlükte yer alır.^[3] Elverişli doğal yapısı, güçlü ulaşım bağlantıları, önemli sanayisi, iş olanakları ve stratejik önemi ile Tekirdağ'ın en büyük ilçesi olan Çorlu, Türkiye'nin de en gelişmiş ilçelerindendir. Kuzeyden Tekirdağ'ın Ergene ve Çerkezköy ilçeleri, doğudan İstanbul'un Silivri ilçesi, batıdan Süleymanpaşa ve Muratlı ilçeleri, güneyden Marmaraereğlisi ilçesi ve Marmara Denizi ile çevrilidir. İlçenin yüzölçümü 531 km²'dir. Şehrin nüfusu 2021 yılına göre 284.907'dir.^[4]

Çorlu'nun denizden yüksekliği 193 m'dir. Yıldız Dağları'nın uzantısı olarak sokulan sırtlar Çorlu'nun yüksek yerlerini oluşturur. Çorlu, Yıldız Dağları’ndan aşınarak, akarsulardan sürüklenerek gelen tortuların depolandığı bir dolgu bölgesidir. Ayrıca burası, Ergene Havzası ile Marmara kıyı şeridi arasındaki su bölümünün ayrım sınırıdır.^[3] Yine Çorlu, Karadeniz ile Akdeniz arasında yer aldığı için bu iklim bölgelerinin etkisindedir. Kuzeyden inen soğuk hava ile güneydeki Akdeniz ile Ege’den gelen nemli-ılık hava akımları bölgenin iklim yapısını etkiler.^[3]

Köken bilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorlu adı ile ilgili çeşitli savlar ortaya atılmıştır. Eski atlaslarda kentin adı "Tzarylus", "Tzurulum", "Tzurulus", "Tzurule", "Tschurla", Tziraltum" olarak geçmektedir. Bizans döneminde peyniri meşhur olduğu için ''peynir kasabası'' anlamında ''Tribiton'' adı verilmiştir. Kimi yapıtlarda ise ''Sirello'' olarak geçtiği görülür. Halk arasında ise çorak, işe yaramaz anlamına gelen "çor" sözcüğünden geldiği, Türklerin Çorlu'yu alışında çok zorluk çekildiği için bu söze benzetme yapıldığı ileri sürülür.^[5][6]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarih öncesi döneme ait buluntuların elde edilmiş olması, bölge tarihini ilk Tunç çağı'na kadar götürmektedir. Bilinen en eski adı Tzirallum/Tzirallun veya Tzirallon olan Çorlu, MÖ. 1000 yıllarında Trako-Friglerin kurduğu koloni kentlerden biridir. Tarihin çeşitli dönemlerinde Frig, Yunan, İskit, Pers, Makedon, Roma ve Bizans egemenliğine girmiştir. Zaman zaman Hun, Avar ve Peçenek akınlarına da maruz kalmıştır. Ayrıca İstanbul üzerine çeşitli seferler düzenleyen Arap ordularının istilasına da uğramıştır. Kısaca; Trakya'nın yaşadığı her istiladan etkilenmiştir. Çorlu şehrinin kuruluşuyla ilgili kesin bir bilgi olmamakla birlikte Trak göçleriyle birlikte tarıma ve yerleşime açıldığı bilinmektedir.^[6]

Ortaçağ dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Roma Cumhuriyeti M.Ö. 168 yılında Trakya Krallığı'nı egemenliği altına almıştır. Bu dönemde Roma yönetimi sahillerdeki Yunan kolonilerini bağımsızlaştır hale getirilmiş ve kolonide yaşayan halklar iç bölgelere yerleşerek yeni köy ve kasabalar kurmuşlardır. Bu kolonilerin kurduğu yerleşim yerlerinden biri de Çorlu olmuştur. Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesinden sonra Çorlu, Bizans İmparatorluğu'nun idaresi altına girmiştir. M.S. 7. yüzyılda Bizans İmparatorluğu topraklarını thema adlı askeri yönetim birimlerine bölmüştür. Çorlu da Trakya Theması altında yer almış.^[5]

Orta Çağ'da burada, Bizans İmparatorluğu'nu korumak için kullanılan Tzirallum kale kentinin bulunması İstanbul yolu üzerinde yer alan Çorlu'ya askeri bir önem kazandırmıştır.^[6] Anadolu'dan Rumeli sınır boylarına uzanan anayol üzerinde konaklama yeri olmasından dolayı da önemli tarihi olaylara sahne olmuştur. Örneğin Aleksios Komnenos'un Bizans İmparatoru olmasına burada yapılan bir toplantıda karar verilmiştir.^[5]

Osmanlı İmparatorluğu dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorlu, Trakya'daki başka şehirlerle birlikte 1357 tarihinde Süleyman Paşa tarafından fethedilerek Osmanlı topraklarına katılmıştır. Süleyman Paşa ve Orhan Gazi'nin ölümleri üzenine tekrar Bizans egemenliğine geçen Çorlu, 1361 tarihinde Şehzade Murad tarafından fethedilerek kesin olarak Osmanlı hakimiyetine girmiştir. I. Murad'ın emriyle Trakya'daki öteki Bizans şehirlerine ibret olması maksadıyla burayı savunan Bizanslılar ağır şekilde cezalandırılarak kale duvarları yıkılmıştır. Böylece Tzirallum'un askeri önemi de ortadan kaldırılmıştır. Bu sert davranış hemen etkisini göstermiş ve Trakya'nın fethi kolayca tamamlanmıştır.^[5][6]

Çorlu'nun ilk camisi II. Mehmet döneminde yapılmıştır ve Fatih Camii adı verilen bu cami halen ayakta kalan bir yapıdır.^[5]

Yine Çorlu, imparatorluk döneminde ilk defa II. Beyazıt ile oğlu Şehzade Selim (Yavuz) arasında geçen baba-oğul savaşında yer almıştır. Şehzade Selim ile II. Beyazıt Çorlu yakınlarındaki Uğraşdere'de karşılaşmış ve Şehzade Selim babasının kuvvetleri önünde yenilmiştir. 1512'de tahtını oğluna bırakan II. Beyazıt Dimetoka Sarayına giderken Çorlu konağında ölmüştür. Daha sonra Yavuz Sultan Selim de İstanbul'dan Edirne'ye giderken sırtında çıkan ur nedeniyle Çorlu'da 40 gün tedavi görmüş ve 21 Eylül 1520 tarihinde babasıyla aynı topraklarda ölmüştür.^[5] Bu suretle II. Beyazıt Dimetoka'ya, Yavuz da Edirne'ye varamamıştır. Eylül 1676'da son Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, Çorlu ile Karıştıran arasındaki Karabiber çiftliğinde ölmüştür. Çorlu 18. yüzyılda Kırım'dan uzaklaştırılan Hanzadelerin ve Girayların sürgün yerlerinden biri olmuştur. 1830 yılında Rumeli Beylerbeyliği kaldırılıp Edirne vilayeti kurulunca, Çorlu bu vilayetin Tekirdağ sancağına bağlı bir kazası haline getirildi. 1870'te vilayetler örgütünün ıslahı sırasında durumunu olduğu gibi korudu. 1876'da geçici olarak Rusların eline düştü.^[6]

Edirne Vilayet Matbaası Müdürü Şevket Dağdeviren'in yazdığı 1892 tarihli salnameye göre; Edirne Vilayeti Tekfurdağı Sancağı’nın bir kazası olan Çorlu Kasabası içindeki 12 mahalle ile 38 köyde 3389 hane ve 11032 çeşitli milletten nüfus vardır.^[7] 

Yakın dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

1912-1913 Balkan savaşları'nın birinci devresinde Osmanlı Doğu Ordusu Kumandanlığı karargahı Çorlu'da idi. 5-6 Aralık 1912 savaşlarından sonra Bulgarların eline geçti. Balkan Savaşları'nın ikinci devresinde Edirne'ye doğru ilerleyen Türk Ordusu tarafından 15 Temmuz 1913'te kurtarıldı. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında ise Çorlu, 25 Temmuz 1920'de Yunan işgaline uğradı. 1918 yılından beri faaliyet gösteren ve Trakya'nın kurtuluş mücadelesini yöneten Trakya ve Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurduğu çeteler burada da faaliyetlerine devam ettiler. Mudanya Mütarekesi kararları ile 15 Ekim 1922'de savaşılmadan Yunan yönetimi tarafından Türk yönetimine devredilmiştir. Çorlu hâlen, II. Dünya Savaşı'ndan beri savunma bakımından önemli bir garnizon olma özelliğini devam ettirmektedir.^[6]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorlu, Türkiye'nin kuzeybatı (Trakya) bölgesinde olup, 41 derece 07 dakika 30 saniye doğu boylamı ile 27 derece 45 dakika kuzey enlemi arasındadır. Çorlu'nun, denizden yüksekliği 150–180 m arasındadır. Çorlu, Ergene havzasında ve Trakya'nın merkezi bir yerinde bulunmaktadır. Doğudan; İstanbul'un Silivri ilçesi, Muratlı ilçesi ve Kırklareli'nin Lüleburgaz ilçeleri ile çevrilidir. Güneyde ise; Marmara Denizi ve Marmaraereğlisi ilçesine komşu olmaktadır. Çorlu, Tekirdağ ilinde kapladığı alan bakımından dördüncü sıradadır. Çorlu'nun yüzölçümü yaklaşık 409 km²'dir. İlçe rakımı 193 m'dir.^[8] İlçe genellikle düzlük bir yapıya sahiptir. Yıldız Dağları'nın uzantısı halinde sokulan sırtlar, Çorlu'nun en yüksek kesimini oluşturur. Çorlu arazisinin büyük bölümü Ergene havzası içinde yer alır. Burası Yıldız Dağları'ndan taşınan ve akarsulardan sürüklenen tortuların depolandığı bir dolgu bölgesidir. Ayrıca bu bölge, Ergene Havzası ile Marmara kıyıları arasındaki su bölümünün ayrım sınırıdır.^[3]

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorlu, iç kesimde yer alması nedeniyle Trakya'da en az yağış alan bölgedir. Yıllık yağış miktarı 545 mm (kg/m²)'dir. Yağışların %20'si ilkbahar, %10'u yaz, %30'u sonbahar, %40'ı kış mevsiminde düşmektedir. Ortalama rüzgârın yönü kuzey-kuzeydoğudur ve rüzgârın hızı 3,6 m/sn. kadar yükselir. Bu rüzgârlar fazla yağış getirmezler. Nemli hava kütlelerini getiren ve yağışa neden olan rüzgârlar güney - güneybatı yönlü Lodos ve Kıble'dir. Kışın kendisini hissettiren Karayel ise soğuk hava dalgasını getirerek kar yağışına sebep olur. Yıllık sıcaklık ortalaması 12,6 °C en yüksek sıcaklık ortalaması 18,2 °C en düşük sıcaklık ortalaması 8,1 °C'dir. Çorlu, Karadeniz ile Akdeniz arasında yer aldığı için bu iklim bölgelerinin etkileri altında kalır. Kuzeyden gelen soğuk hava kütleleri ile güneyden, Akdeniz ve Ege'den gelen nemlilik hava akımları bölge iklim yapısını belirler.^[9]

Akarsular[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıldız Dağları'nın doğu yamaçlarından beslenerek Hallaçlı yakınlarından doğan Çorlu Çayı, birçok mevsimlik dereyi kendine bağlar. Geçtiği Çerkezköy ve Çorlu'daki sanayi yüzünden kullanılmaz hale gelmiştir.^[9] Çorlu Çayı, çevreye kötü kokular yayar. Ayrıca fabrika atıklarının da bu akarsuya boşaltılması kötü kokunun nedenlerindendir. Başta Çorlu, Çerkezköy, Kapaklı ilçelerinde bulunan Tekstil, Makine, Deri, Kimya, Kozmetik, Boya fabrikalarının atıkları bu çaya deşarj edilmektedir. Çayın kenarına deri sanayinin atıkları için bir arıtma tesisi kurulmuştur. Temizlenmesi için çalışmalar devam etmektedir. Buna rağmen halen bir sonuç alınamamıştır. Çorlu Çayı, Trakya bölgesinin büyük oranda insan ve tarım ihtiyacını karşılamakta olan Ergene Nehri'ne dökülmektedir. Trakya'nın en büyük akarsuyu olan Meriç Nehri'nin bir kolu olan Ergene Nehri, Çorlu'nun 12 km. kuzeyinden geçmektedir.^[9]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Trakya'nın ikinci büyük yeraltı sularına sahip bir bölgededir. Bir çanak gibi üstü kum çakıl olan arazi, bir süzgeç gibi yağan kar ve yağmur sularını yer altına geçirmektedir. Bu durum kirlilik açısından da tehlike arz etmektedir. Çöp atıklarının, sanayi atıklarının sızıntıları da bu yeraltı sularına karışmaktadır. Bu kirlenmenin acil olarak önlenmesi için gerekli tedbirlerin ele alınması kaçınılmazdır. Yöredeki yeraltı suyu potansiyelinin 274 hm³/yıl'ı, Ergene Havzası'ndan kaynaklanmaktadır. Tekirdağ'ın kullandığı su miktarı toplam suyun %42'sini oluşturmaktadır. Bu miktarın %61'inin (51,72 hm³/yıl) Çorlu ilçesine ait olduğu dikkat çekicidir. Ayrıca Çorlu ilçesinin içme, kullanma ve sanayi amaçlı çektiği su miktarının, sulama suyundan daha fazla olduğu görülmektedir.^[9]

Endüstrilerin günlük toplam su ihtiyacı 90.000 m³/gün'ü bulmaktadır. Bu miktar kuyular yardımıyla ve yeraltı suyunun plansız bir şekilde kullanılmasıyla karşılanmaktadır. Kum-çakıl açısından da bölgenin zengin yerinde bulunan Çorlu, Karatepe taş ocakları bölgenin yegane beton, beton agregası ve asfalt mıcırı üreten sahasıdır.^[9] Bütün beton santralleri, belediyeler, karayolları, köy hizmetleri, liman işletmeleri, hava meydanları işletmeleri ihtiyaçlarını Karatepe Taş Ocakları'ndan karşılamaktadır. Hatta İstanbul Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, Mecidiyeköy üst geçidi, Haliç Köprüsü aşınma tabakalarını da burası sağlamıştır. Ayrıca, Yulaflı köyü yöresinde TPOAŞ'ın yaptığı sondajlarda yörede doğalgaza da rastlanmıştır.

İlçede 1.131'i gayri sıhhi müessese olmak üzere 8.046 işyeri kaydı bulunmaktadır.^[10]

Sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorlu; kimya, deri ve tekstil sektörü başta olmak üzere sanayinin yoğunlaştığı bir şehirdir. 1998 yılında kurulan Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi, 130 hektarlık bir alana sahiptir ve burada 45'i faal 106 deri fabrikası bulunmaktadır.^[11]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

1927'de 8.000 olan nüfus, 1965'te 25.000'i, 1970'te 45.000'i aşmış, 1990'da 75.000'e dayanmıştır. Bu tarihten sonra gelişen sanayiye paralel hızla göç almaya başlamış ve 1997'de 120.000'e ulaşan nüfus, 2007 yılında yapılan nüfus sayımında 190.712'yi aşmıştır. Böylece Edirne (138.793) ve Tekirdağ (141.439) il merkezlerini de geçerek İstanbul hariç Trakya'nın en büyük kenti olmuştur. Türkiye'nin en gelişmiş 10 ilçesi arasındadır. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı rakamları açıklandı. Buna göre (TÜİK) 2010 sayımına göre 252.974 nüfusu ile Çorlu şehir merkezinin 77 ilin merkezinden daha fazla nüfusa sahip olduğu ortaya çıktı. 2020 yılının verilerine göre, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre Çorlu'nun yeni nüfusu 279 bin 251 oldu.

2020 yılında 270 bin 944 olan Çorlu nüfusu, Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre 8 bin 307 kişi artarak 279 bin 251 oldu.

Verilere göre Çorlu nüfusunun 141 bin 994'ünün erkek, 137 bin 257'sinin ise kadın olduğu belirlendi.

Çorlu'nun nüfusu en yüksek mahallesi 40 bin 405 kişiyle bu yıl da Şeyhsinan Mahallesi oldu.

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Mahalleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2020 yılı verilerine göre Çorlu'daki mahallelerin nüfusları:^[35]

1. ^ 6360 sayılı yasa ile köy tüzel kişiliği kaldırılıp mahalleye dönüştürülmüştür.^[36]
2. ^ 6360 sayılı yasa ile belde tüzel kişiliği kaldırılıp mahalleye dönüştürülmüştür.^[36]

Gelişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorlu'nun coğrafi konumu dolayısıyla (Avrupa ile Asya arasında bir köprü) özellikle sanayinin bu ilçeye akın etmesine yol açmıştır. İstanbul, Kocaeli, Bursa ile beraber Türkiye sanayisinde önemli yer almaktadır. Bundan 30 yıl öncesinde sakin bir ilçe olan Çorlu şu an tam anlamıyla bir sanayi kenti görünümünü almıştır. Bunun sonucu olarak göç artmış ve nüfus yoğunluğu hat safhaya çıkmıştır. Bu hızlı gelişimden ve hareketliliğinden dolayı Küçük İstanbul adını bile yakıştırmışlardır. Türk Hava Yolları iştiraki olan AnadoluJet'in Çorlu Havaalanı Ankara-Çorlu Seferlerine başlamıştır. Trakya'yı Anadolu'ya havayolu ile bağlayan ilk ve tek havaalanı pisti Çorlu'da bulunmaktadır.

Demografik yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

1927 sayımlarına göre ilçede 8.000 kişi yaşamaktaydı. İlçenin nüfusu 2020 nüfus sayımına göre 279.251'dir. İlçe 26 mahalleden oluşmaktadır. Nüfusu yerli halk oluşurken 1800'lü yıllardan itibaren Rumeli göçmenleri iskan edilmişlerdir. İlçede yaşayan Boşnaklar, Pomaklar, Romanlar, Çerkesler, Arnavutlar Osmanlı'nın son dönemlerinden itibaren şehre yerleşmişlerdir. İlçeye en son yaşanan toplu göçü ise 1990 yılında Bulgaristan'daki baskılardan kaçarak anavatanlarına sığınan ve halk dilinde "muhâcır/mâcır" diye söylenen Bulgaristan Türkleri gerçekleştirmiştir. Tekstil, deri, gıda, kimya sanayisinin gelişmesi ile özellikle 1978 yılından itibaren başta Sinop, Samsun, Muş, Yozgat, Kayseri, Erzurum, Malatya, Kars, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Diyarbakır, Ordu, Tokat, Siirt, Sivas, Zonguldak, Çorum, Yozgat, Trabzon ve Van şehirlerinden yoğun göç almıştır. İlçeye en son yaşanan toplu göçü ise 1990 yılında Bulgaristan'daki baskılardan kaçarak anavatanlarına sığınan ve halk dilinde "muhâcır/mâcır" diye söylenen Bulgaristan Türkleri gerçekleştirmiştir.

Çorlu, daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi ve Marmara Bölgesi'nden göç almaktadır. Çorlu tüm bu bölgelerden gelen yoğun göçün yanında Silivri, Çatalca, Edirne, Hayrabolu, Saray, Kırklareli, Pınarhisar, Meriç, Uzunköprü, İpsala gibi yakın il ve ilçelerden de sürekli olarak göç almaktadır.

Kardeş şehirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

•  Türkiye Taşköprü, Kastamonu
•  Kuzey Makedonya Kumanova
•  Kosova Prizren
•  Endonezya Simeulue Adası

Resim Galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Hükûmet Konağı yakınları
• 
  Çorlu Cumhuriyet Meydanı

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Çorlu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Çorlu Kaymakamlığı Web Sitesi7 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Çorlu Belediyesi Web Sitesi16 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.