Sis, yatay görüş mesafesini 1 km'nin altına düşüren bir hava olayıdır.^[1] Stratüs bulutlarının yerde veya yere yakın seviyede oluşması olarak da bilinir. Hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan çok küçük su damlacıkları veya buz kristallerinden meydana gelir. Görüşü fazla düşürmeyen hafif sise pus denir.

Sisin içinde çisenti biçiminde çok hafif yağış olabilir. Güneşe engel olduğu için gündüz sıcaklıklarının artmasını engeller; deniz, kara ve hava ulaşımını büyük ölçüde olumsuz etkileyebilse de estetik görünüm sağlayabilir ve zirai açıdan faydalıdır.

Sis türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Hava kütlesi sisleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Radyasyon sisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Açık ve durgun gecelerde ısı kaybı sebebiyle yeryüzünde hava soğur. Bu soğuk hava özellikle çukurluk alanlarda, vadi ve ovalarda yoğun olduğu için çöker. Yerden yukarı doğru yükseklik arttıkça atmosferde ters bir sıcaklık dağılımı ortaya çıkar, buna enverziyon denir. Enverziyonla beraber yükseklik arttıkça sıcaklık da artar. Eğer aşağıdaki soğuk havanın sıcaklığı, yukarı seviyedeki daha sıcak havanın çiğ noktasını yakalarsa sis meydana gelir. Genellikle gece başlar, gündüz hava ısınınca öğleden sonraya doğru ortadan kalkar. Bazen durgun havalarda günboyu etkili olabilir. Radyasyon sisi karasal bölgelerde görülür.

Radyasyon sisinin oluşması için ideal şartlar şunlardır:

• Bulutsuz bir gece
• Nemli hava
• Hafif rüzgâr (5-7 knot)

Adveksiyon sisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıcak ve nemli havanın soğuk bir yüzey üzerine hareketi ile soğuyarak içeriğindeki su buharının yoğunlaşması sonucu oluşan sislerdir. Adveksiyon havanın kısaca yatay hareketi demektir.

Yamaç sisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Rüzgârla taşınan hava kütlesinin dağ veya tepe yamacı boyunca yükselerek soğuması neticesinde oluşan sistir. Özellikle havanın çok nemli olduğu günlerde görülür.

Cephe sisleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Karşılaşan iki farklı hava kütlesinden sıcak olanın soğuk olan üzerinde yükselerek soğuması neticesinde oluşan sislerdir. Genellikle sıcak cephelerde görülür çünkü sıcak cephe, soğuk cepheye göre ağır hareket eder.

San Francisco'nun şehir merkezine yaklaşan sis

Donma koşulları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dondurucu sis, sıvı sis damlacıklarının yüzeyde donarak beyaz yumuşak veya sert kırağı oluşturduğunda oluşur.^[2] Bu alçak bulutlara maruz kalan dağ zirvelerinde çok görülür. Dondurucu yağmura eşdeğerdir ve esasen bir dondurucunun içinde oluşan ve "donmayan" buzun aynısıdır. "Dondurucu sis" terimi, su buharının süper soğutulmuş olduğu ve havayı çok hafif kara benzer küçük buz kristalleriyle doldurduğu sis anlamına da gelir. Sanki "bir avuç almak" mümkünmüş gibi sisi "somut" kılar gibidir.

Batı Amerika Birleşik Devletleri'nde, dondurucu sise bazen pogonip denir.^[3] Genellikle soğuk kış mevsimlerinde derin dağ vadilerinde oluşur. Pogonip kelimesi, İngilizcede "bulut" anlamına gelen Shoshone paγinappi̵h kelimesinden türetilmiştir.^[3][4] Aralık takvimindeki "The Old Farmer's Almanac" 'da "Pogonip'e Dikkat Edin" ifadesi düzenli olarak yer alır. Jack London antolojisi Smoke Bellewde ana karakterleri çevreleyen ve içlerinden birini öldüren bir pogonipi anlatır.

Bu olay, sıcaklıkların 10 ila 30 °F (-12 ila -1 °C) aralığında olduğu kuzeybatı Pasifik'in iç kesimlerinde de çok olur. Columbia platosu, bazen üç haftaya kadar süren sıcaklığın tersine dönmesi nedeniyle çoğu yıl bu doğa olayını yaşar. Sis genelde Columbia nehri çevresinde oluşmaya başlayarak büyür, bazen Oregon, LaPine'e kadar uzak, nehrin güneyine ve Washington'un merkezine doğru neredeyse 150 mil (240 km) kadar karayı kaplar.

Donmuş sis (buz sisi de denir), damlacıkların donmuş son derece küçük kristaller halinde havada buz oluşturduğu her türlü sistir. Genelde bu, yalnızca Arktika ve Antarktika bölgelerinde ve yakınlarında olan -35 °C (-31 °F) veya daha az sıcaklıklar gerektirir.^[5] En çok, otomobil egzozunda ve ısıtma ve elektrik üretiminden kaynaklanan yanma ürünlerinde bulunan su buharının donmasıyla oluşan kentsel alanlarda görülür. Kentsel buz sisi aşırı derecede yoğunlaşabilir ve sıcaklık yükselene kadar gece gündüz devam eder. Gökyüzünden düşen son derece küçük miktarlarda buz sisi, genellikle Utqiaġvik, Alaska'da bildirilen Elmas tozu denilen bir yağış türü oluşturur. Buz sisi genellikle ışık sütunu görsel doğa olayına neden olur.

• 
  Elko, Nevada'da sabah dondurucu sis
• 
  20. yüzyılın başlarından kalma bir kartpostaldan Virginia City, Nevada'da Pogonip sisi
• 
  Donmuş sis ile aşırı soğukta tarladaki bir ağaç
• 
  Gün batımı sırasında Pyhäjärvi, Tampere üzerinde buz sisi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Meteoroloji genel müdürlüğü web sitesi