Büyük insansı maymunlar

Büyük insansı maymunlar
Yaşadığı dönem aralığı: 15-0 myö
Orta miyosen-Günümüz^[1]
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Büyük insansı maymunlar; Yaşadığı dönem aralığı: 15-0 myö; Orta miyosen-Günümüz PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Hala var olan sekiz hominid türü, her tür için bir görsel
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Primates
Alt takım:	Haplorhini
İnfra takım:	Simiiformes
Üst familya:	Hominoidea
Familya:	Hominidae; Gray, 1825
Tip cins
	Homo Linnaeus, 1758
Alt familyalar
	Ponginae; Homininae; kardeş: Hylobatidae; (fosil taksonlar için metne bakınız)
	Büyük insansı maymunların dağılım haritası.
Sinonimler
	Pongidae Elliot, 1913; Gorillidae Frechkop, 1943; Panidae Ciochon, 1983;

Büyük insansı maymunlar veya İnsangiller (Lat. Hominidae), primatlar (Primates) takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına ait bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski sınıflandırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hominidae familyasının sınıflanması yıllar içinde çok defa değişikliğe uğramıştır. Bu familya ilk başlarda yalnızca insan cinsini ve onun soyu tükenmiş akrabalarını içermiş, diğer büyük insansı maymunlar ise Pongidae adlı ayrı bir familyada sınıflanmıştır. Bu tanım günümüzde pek çok antropoloji uzmanınca hâlâ kullanılsa da Pongidae familyasını kısmi soylu (parafiletik) bir grup durumuna sokmaktadır. Güncel taksonomi yaklaşımları ise tek soylu (monofiletik) grupların oluşturulmasını desteklemektedir. Bu doğrultuda da pek çok biyoloji uzmanı, Pongidae familyasının Ponginae alt familyası olarak Hominidae familyası içine dâhil edilmesini ve Ponginae alt familyasının da yalnızca Pongo (orangutan) cinsi ile onun Gigantopithecus gibi soyu tükenmiş akrabalarını içermesini desteklemektedir.

Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasına ait güncel soy ağacındaki yeri aşağıda sunulmuştur:

Üst familya:	İnsansılar
Familya:	Büyük insansı maymunlar				Gibongiller
Alt familya:	Homininae			Ponginae
Oymak:	Hominini		Gorillini
Cins:	Homo	Pan	Goril	Orangutan	4 cins

Güncel sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasındaki yeri ve alt türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur; soyu tükenmiş türler dâhil edilmemiştir:

Üst familya: Hominoidea - insansı maymunlar

Familya: Hominidae - büyük insansı maymunlar (hominidler)

Alt familya: Homininae

Cins: Gorilla - goril

Tür: Gorilla beringei - doğu gorili

Alt tür: Gorilla beringei beringei - dağ gorili
Alt tür: Gorilla beringei graueri - doğu ova gorili

Tür: Gorilla gorilla - batı gorili

Alt tür: Gorilla gorilla diehli - batı ova gorili
Alt tür: Gorilla gorilla gorilla - Cross Nehri gorili

Cins: Homo - insan ve yakın akrabaları

Tür: Homo sapiens - modern insanlar

Alt tür: Homo sapiens sapiens - modern insan

Cins: Pan - şempanze

Tür: Pan paniscus - bonobo (cüce şempanze)
Tür: Pan troglodytes - bayağı şempanze

Alt tür: Pan troglodytes schweinfurthii - doğu şempanzesi
Alt tür: Pan troglodytes troglodytes - merkezî şempanze
Alt tür: Pan troglodytes vellerosus - Nijerya şempanzesi
Alt tür: Pan troglodytes verus - Batı Afrika şempanzesi

Alt familya: Ponginae

Cins: Pongo - orangutan

Tür: Pongo abelii - Sumatra orangutanı
Tür: Pongo pygmaeus - Borneo orangutanı

Familya: Hylobatidae - küçük insansı maymunlar

Soyu tükenmiş hominidler[değiştir | kaynağı değiştir]

Mevcut ve soyu tükenmiş hominidlerin soy ağacı:

Hominidae (18)

Ponginae (14)

	Kenyapithecus (†13 Mya)

	Sivapithecus (†9)

	Taç Ponginae

	Ankarapithecus (†9)

	Giganthopithecus (†0.1)

	Khoratpithecus (†7)

	Ouranopithecus