Norveç tarihi, bugünkü Norveç Krallığı topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

İlk Çağlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanlar Norveç topraklarına son buzul çağının sona ermesinden sonra MÖ 12.000 yılı civarında yerleşmişlerdir. İskandinavya'da Taş Devri ve Tunç Çağı'ndan kalma kayalara oyulmuş resimler bulunmuştur. Roma İmparatorluğu döneminden 800 civarına kadar olan süre İskandinavya'nın Demir Çağıdır. Bu dönemden kalma günümüze kadar ulaşmış Runik Taşlar mevcuttur.

9. yüzyıla girerken Norveç çok sayıda küçük krallıklardan oluşmaktaydı. 872 yılında kral Sarışın Harald bu küçük krallıkları tek bayrak altında toplayarak Birleşik bir Norveç devleti kurmayı başardı.

Orta Çağ[değiştir | kaynağı değiştir]

8.-11. yüzyıl arasında Norveç'te Vikingler olarak bilinen kavim hüküm sürmüştür. Savaşçı bir ulus olarak tanınan Vikingler batıda Büyük Britanya, İzlanda, Grönland ve hatta Kuzey Amerika'ya kadar ulaşarak sömürgeler kurdular. Doğuda ise Karadeniz ve Hazar Denizi kıyılarına kadar uzanan yerleşim birimleri kurmuşlardır. İngiltere'nin büyük bir bölümü bu dönemde Viking egemenliği altında kaldı. Günümüzde İrlanda'nın en büyük kentleri olan Dublin ve Cork bu dönemde Vikingler tarafından kurulmuştur.

1000 yılı civarında Hristiyan misyonerler Norveç'te Hristiyanlığı yaymaya başladılar. I. Harald'ın oğlu I. Haakon Hristiyanlığı kabul etmiş ilk Norveç kralıdır. Kral II. Olaf Haraldsson'un 1030 yılındaki ölümünden sonra Danimarkalılar Norveç'i ellerine geçirdiler. Norveç Danimarka kralı Knud'un kurduğu Kuzey Denizi İmparatorluğu'nun bir parçası haline geldi.

1363 yılında Norveç kralı VI. Håkon Danimarka kralı IV. Valdemar'ın kızı I. Margrete'le evlenerek iki ülkeyi bir bayrak altında birleştirdi. Ayrıca Håkon İsveç kraliyet ailesiyle de akrabaydı. Çiftin evliliğinden doğan II. Olaf'ın İsveç, Norveç ve Danimarka'nın kralı olması bekleniyordu. Ancak Olaf'ın 1387 yılında erken yaşta ölmesi üzerine I. Margrete tahta kendisi çıktı (1387-1412). Margrete'in yönetimi altında 1397 yılında İsveç, Norveç, Danimarka ve sömürgeleri (Faroe Adaları, İzlanda, Grönland ve Finlandiya) birleşerek Kalmar Birliği adı altında büyük bir İskandinav İmparatorluğu haline geldiler.

Yeni Çağ[değiştir | kaynağı değiştir]

Kalmar Birliği kuruluşundan yıkılışına kadar sorunlu kalmış bir birlikti. İsveçli soylular hiçbir zaman Danimarkalılar tarafından yönetilmekten hoşnut kalmadılar. Birlik büyük oranda kâğıt üstünde kaldı. Kral II. Christian İsveç'i birliğe zorlamak için 7-10 Kasım 1520 tarihleri arasında 100 kadar ayrılıkçı İsveçliyi yakalatarak öldürttü. Stockholm katliamı olarak tarihe geçen bu olay İsveçlileri birlikten daha da uzaklaştırdı.

Nihayet 1521 yılında İsveç Kalmar Birliği'nden resmen ayrıldı. Bu arada İskandinav ülkeleri Martin Luther tarafından Almanya'da başlatılan Protestan Reformu ile sarsıldı. Danimarka ve Norveç 1821 yılına kadar Danimarka-Norveç adı altında birlikte hareket etmeye devam ettiler. Kralları tekti ama yasaları, devlet kurumları ve orduları ayrı ayrı gelişmeye devam etti.

19. yüzyılın başlarında Danimarka Napolyon Savaşları'yla temelinden sarsıldı. Danimarka Britanya'ya karşı kendini korumak amacıyla Fransa'yla ittifaka girdi. Ancak Fransa savaşı kaybedince Danimarka 1814 yılında imzaladığı Kiel Antlaşması uyarınca savaşı kazanan tarafın üyesi olan İsveç'e Norveç'i bırakmak zorunda kaldı. 17 Mayıs 1814 tarihinde Norveç tarihindeki ilk anayasa'yı kabul etti. 17 Mayıs günümüzde Norveç'te ulusal bayram olarak kutlanmaktadır. Norveçliler İsveç yönetiminden memnun kalmadılar. Ayaklanmalar baş gösterdi. Nihayet 1905 tarihinde İsveç Norveç'in bağımsızlığını tanıdı. Danimarka prensi VII. Haakon Norveç kralı ilan edildi.

Yakın Çağ[değiştir | kaynağı değiştir]

Norveç, I. Dünya Savaşı'nda tarafsız kaldı. II. Dünya Savaşı'nda da tarafsız kalma niyetinde olmasına rağmen 9 Nisan 1940 tarihinde Nazi Almanyası'nın saldırısına uğradı. Alman kuvvetleri Oslo, Bergen, Trondheim, Kristiansand ve Narvik kentlerini işgal ettiler. Norveç ordusu uzun bir süre direndi ama 7 Haziran'da teslim olmak zorunda kaldı. Kral Haakon Londra'ya sığındı. 8 Mayıs 1945 tarihinde Almanya'nın teslim olmasına kadar Norveç işgal altında kaldı.

1949 yılında Norveç NATO'ya üye oldu. 1960'ların sonunda Norveç sularında keşfedilen petrol ve doğalgaz Norveç'e büyük bir refah kazandırdı. 1972 ve 1994'te yapılan referandumlarda Norveç seçmenleri Avrupa Birliği'ni reddetti. Norveç Avrupa Birliği ile olan ilişkilerini üyesi bulunduğu EFTA aracılığıyla sürdürmektedir. Günümüzde Norveç Birleşmiş Milletler raporlarına göre yaşam standartları bakımından dünyanın en ileri ülkelerinden biridir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Norveç 24 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Norveç tarihi
• Norveç tarihi: Özgün belgeler 14 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• WorldStatesmen — Norveç26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Norveç'in tarih atlası 31 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Det rike landet 27 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• V.Malstøm: Vikinglerden önceki Norveç4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Norveç'in Ortaçağdaki halini gösteren harita 29 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.