Hükümdar

Hükümdar, hünkâr ya da monark, bir monarşinin, yani normalde ömür boyu ya da makamından vazgeçene dek bir ülkenin başında durduğu ve genellikle makamına verasetle geçtiği bir sistemle yönetilen bir ülkenin başındaki kişidir. Hükümdarlar, mutlak monarşilerdeki gibi otokrat da olabilir,^[1] çoğu meşrutiyette (ya da anayasal monarşide) olduğu gibi gerçek otoritenin yasama organının ya da bakanlar kurulunun elinde olduğu, kendilerinin sadece kısıtlı yetkilerle ya da sıfır yetkiyle hareket ettiği sembolik liderler de.^[2] Çoğu durumda hükümdar, bir devlet diniyle de bağlantılıdır.^[3] Çoğu devlette bir seferde sadece bir hükümdar olur. Ancak bir naip (hükümdar vekili), hükümdar küçükken, yokken ya da yönetme ehliyetinden yoksunken onun yerine ülkeyi yönetebilir. İki hükümdarın tek bir ülkeyi aynı anda yönettiği Andorra'daki gibi sistemlere "eş prenslik" denir.^[4]

Siyasi ve sosyokültürel araştırmalarda hükümdar kelimesi normalde kalıtsal monarşiyle özdeşleştirilir; zira çoğu tarihi ve çağdaş monarşide hükümdarlık ebeveynlerden çocuklara geçmiştir.^[4]^[5] Verasetin kime geçeceği, kan bağı yakınlığı, ilk doğan payı ve baba soylu payı gibi çeşitli formüllerle belirlenir.

Ancak bazı monarşiler kalıtsal değildir ve onlarda hükümdar seçimle belirlenir; Malezya tahtı bunun çağdaş bir örneğidir.^[6] Bu sistemler, alışıldık monarşi tanımına aykırı olmakla beraber taşıdıkları bir takım ortak özellikler sebebiyle yine de monarşi sayılırlar.^[7] Birçok sistem ırsiyet ve seçim sistemlerini karma bir şekilde kullanır ki bunlarda selefliğe aday olma ya da seçilme payı sadece hükümdarlık kanı taşıyanların olabilecektir.^[8]^[9]

Etimoloji ve terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Hükümdar sözcüğü, Arapça hükm sözcüğü ve Farsça -dar ekinden türetilmiştir.

Monark sözcüğü Yunanca mono' (tek) archos (baş, yönetici) sözcüklerinden türetilmiştir.

Hükümdarların ayırt edici soyluluk unvanları vardır ve onlara farklı bir üslupta hitap edilir ki bunlar genellikle gelenek tarafından belirlenen ve bir devletin anayasasında düzenlenen durumlardır. Hükümdarlar, imparator, imparatoriçe, padişah, kral, kraliçe, çar, çariçe, han, hakan, şah, prens, prenses ve sultan gibi unvanlara sahip olabilirler. Türkçede adlarından önce gelen Roma rakamlarıyla akraba ve adaş hükümdarlar birbirlerinden ayrılır. Belli bir hükümdardan önce gelen kişi onun "halef"i, sonra gelen kişiyse onun "selef"idir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Oligarşi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Herb, Michael (1999). All in the family: absolutism, revolution, and democracy in the Middle East. New York: SUNY Press. s. 235. ISBN 978-0-7914-4168-8. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
^ Spellman, W. M. (2001). Monarchies 1000–2000. Londra: Reaktion Books. ss. 22-23. ISBN 978-1-86189-087-0. 14 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
^ Harris, Nathanial (2009). Systems of Government: Monarchy. Londra: Evans Brothers. s. 38. ISBN 978-0-237-53932-0. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
^ ^a ^b Hindley, Geoffrey (2000). The Royal Families of Europe. Londra: Constable & Robinson. ss. 1-6. ISBN 978-0-7867-0828-4.
^ Forty, Sandra; Millidge, Judith; Riley, Ed (2009). World Royal Families. ABD: Book Sales, Inc. s. 94. ISBN 978-0-7858-2530-2.
^ Malezya Anayasası, Kitap 32, Bölüm 3.
^ Bouvier, John; Rawle, Francis (1914). Bouvier's Law Dictionary and Concise Encyclopedia. 2 (3.3 yayıncı = Vernon Law Book Company bas.). ss. 2237-2238.
^ Shawcross, William (1994). Cambodia's new deal: a report. Carnegie Endowment for International Peace. s. 106. ISBN 978-0-87003-051-2.
^ Garner, James Wilford (1910). Introduction to Political Science: A Treatise on the Origin, Nature, Functions, and Organization of the State. American Book Company. ss. 169-178. ISBN 978-1-115-59599-5.

[1] Herb, Michael (1999). All in the family: absolutism, revolution, and democracy in the Middle East. New York: SUNY Press. s. 235. ISBN 978-0-7914-4168-8. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.

[2] Spellman, W. M. (2001). Monarchies 1000–2000. Londra: Reaktion Books. ss. 22-23. ISBN 978-1-86189-087-0. 14 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.

[3] Harris, Nathanial (2009). Systems of Government: Monarchy. Londra: Evans Brothers. s. 38. ISBN 978-0-237-53932-0. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.

[hindley-4] Hindley, Geoffrey (2000). The Royal Families of Europe. Londra: Constable & Robinson. ss. 1-6. ISBN 978-0-7867-0828-4.

[5] Forty, Sandra; Millidge, Judith; Riley, Ed (2009). World Royal Families. ABD: Book Sales, Inc. s. 94. ISBN 978-0-7858-2530-2.

[6] Malezya Anayasası, Kitap 32, Bölüm 3.

[7] Bouvier, John; Rawle, Francis (1914). Bouvier's Law Dictionary and Concise Encyclopedia. 2 (3.3 yayıncı = Vernon Law Book Company bas.). ss. 2237-2238.

[8] Shawcross, William (1994). Cambodia's new deal: a report. Carnegie Endowment for International Peace. s. 106. ISBN 978-0-87003-051-2.

[9] Garner, James Wilford (1910). Introduction to Political Science: A Treatise on the Origin, Nature, Functions, and Organization of the State. American Book Company. ss. 169-178. ISBN 978-1-115-59599-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Hükümdarlar
Avrupa	Almanya hükümdarları Arnavut hükümdarları Avusturya hükümdarları Belçika hükümdarları Bizans imparatorları Bohemya hükümdarları Britanya hükümdarları Bulgar hükümdarları Danimarka hükümdarları Finlandiya hükümdarları Fransa hükümdarları Grek-Baktriya Kralları Hollanda hükümdarları İki Sicilya hükümdarları İngiltere hükümdarları İskoçya hükümdarları İspanya hükümdarları İsveç hükümdarları İtalya hükümdarları Kasım Hanları Kazak hetmanları Kırım hanları Kutsal Roma imparatorları Latin imparatorları Lihtenştayn hükümdarları Macaristan hükümdarları Napoli hükümdarları Norveç hükümdarları Osmanlı padişahları Papalar Parma dükleri Polonya hükümdarları Portekiz hükümdarları Roma imparatorları Rus hükümdarları Sasani şehinşahları Seleukos imparatorları Sicilya hükümdarları Venedik doçeleri Württemberg hükümdarları Yunanistan hükümdarları
Asya	AbAbbâsî halifeleri Afganistan hükümdarları Altın Orda hanları Anadolu Selçuklu sultanları Artuklu beyleri Astrahan hanları Asur kralları Babil kralları Birinci Babil Hanedanlığı Büyük Selçuklu sultanları Çağatay hanları Dânişmendliler beyleri Emevî halifeler Göktürk kağanları Hitit kralları İran hükümdarları listesi Kamboçya devlet başkanları Karahanlılar hükümdarları Karkamış kralları Katar emirleri Kıbrıs kralları Koguryo kralları Kommagene hükümdarları Kore hükümdarları Kudüs kralları Kuveyt emirleri Nepal hükûmdarları Pontus kralları Suudi Arabistan kralları Sümer kralları Trabzon hükümdarları Uygur kağanları Malezya hükümdarları
Afrika	Memlûk sultanları Mısır firavunları Tunus beyleri
Güney Amerika	Brezilya hükümdarları
Okyanusya	Tonga kralları
Dünya çapında	Günümüzdeki bağımsız hükümdarlar

Monark nedir

Monark nedir

Hükümdar

Etimoloji ve terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]