Kozmetik

Kozmetik, bir kimseyi daha çekici hâle getirmek ya da görünüm sorunlarını gidermek için kullanılan ürünleri, uygulanan bakım ve tedavileri kapsayan bir kavram.^[1] Kozmetiğin bir alt alanı olan makyaj; ruj, maskara ve fondöten gibi yüzü ve çevresini güzelleştirmek veya farklı bir görünüm vermek için uygulanan kozmetik ürünleri ve işlemleri kapsar.^[2] Makyaj malzemeleri haricinde saç bakımı ve cilt bakımı ürünleri, saç boyası, saç spreyi, saç jölesi, parfüm, makyaj fırçası, pudra pomponu, banyo tuzu, vücut yağ ve kremleri gibi pek çok ürün, kozmetik sınıfına girmektedir. Kozmetoloji hizmetler güzellik salonu, klinik, poliklinik, hastane'lerde uzmanlar tarafından, ayrıca bireysel olarak evde yapılabilir. Dünya çapında L'Oréal, Maybelline, IsaDora, Kiehl's, Coty, Wella, Faberlic, Oriflame, Chanel, Johnson & Johnson, Procter & Gamble, Unilever, Shiseido, Beiersdorf, LVMH, Kao, Mary Kay, Revlon ve Estée Lauder Companies, Dolce & Gabbana, Gucci gibi büyük kozmetik şirketleri vardır. Nadir hallerde erkek kozmetiği de yaygındır. Dünya çapındaki kozmetik endüstrisi şu anda 170 milyar ABD Doları tutarında tahmini bir yıllık ciro üretmektedir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Kozmetik kavramı, Türkçeye Fransızcadan geçmiştir.^[3] Bu kavramın kökeni Yunanca kozmos (düzen veya güzelleştirme, çeki düzen verme) kavramına dayanır.^[1] Bu kökten Yunanca kosmein (güzelleştirmek, çeki düzen vermek) fiili ve kosmetikos kavramı türemiştir.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Arkeolojik bulgular, tarih öncesi insanların pigmentleri nasıl hazırlayacaklarını ve bulacaklarını, ayrıca bunları yağlı maddeler ile karıştırarak mağara duvarlarını boyamak ve vücudu süslemek için kullanılabilen kimyasal karışımları üretmeyi bildiklerini göstermektedir. O dönemde vücudu boyama hem bir çeşit süslenme hem de sihirlerden korunma şekli idi. Tarih öncesi pigmentlerin analizi 17 farklı rengin kullanılmış olduğunu göstermektedir. En çok kullanılanlar beyaz kurşun, tebeşir veya jips denen bir maddeden elde edilen beyaz; taş kömürü veya mangandan elde edilen siyah, kırmızı, turuncu ve yeşil olmuştur.

Kozmetiğin Asya'da başladığı kuvvetli bir ihtimaldir. Vücuda gösterilen büyük özene alışık ve görevleri kocalarına cezbedici görünmek olan Hindu kadınlar için kozmetik ürünleri ve parfümler gereklilik arz etmiştir. Meşhur Hindu makalelerinde, (Kama Sutra) kadınlara dövme ve dişleri, giysileri, saçı, tırnakları ve vücudu renklendirme sanatını öğrenmeleri tavsiye edilir. Günümüzde birçok Hindu kadını kozmetikleri hâlâ eski yolla kullanır; göz kapakları bazlı bir boya ile boyanır; yüz ve kolları safran tozu ile sarartılır ve ayak tabanları da kına ile kızıllaştırılır.

Yunanlar zamanında Hipokrates ve arkadaşları dermatoloji üzerinde çalışarak perhizin, jimnastiğin, güneşin, banyoların ve masajın sağlığa ve güzelliğe olan faydalarını belirterek Kozmetoloji'nin gelişmesinde etkili olmuşlardır.

Galenus'un M.S. 130 - 200 yıllarında Local Remedies isimli kitabı, ilk kozmetik kitabı olarak kabul edilmektedir.

Eski Romalılar, kozmetikleri küçük görürlerdi ve çok az ilgi gösterirlerdi. Kozmetikler Yahudi ve Müslüman dünyasında kutsal kitaplarda açıkça ve ayrıntılı bir şekilde belirtildiği gibi bolca kullanılmıştır. Kur'an'da sürmenin kullanılması bir sürede tavsiye edilmiştir. Fatih'in saray doktoru olan Abdekar, Güzelliği Koruma Sanatı isimli, o devrin hijyen ve kozmetik pratiğini belirten bir kitap yazmıştır.

Büyük Britanya'nın ilk sakinlerinin ham kozmetikleri kullanmaktan çok zevk aldığı sanılmaktadır. Yeni ve daha etkili kozmetik ürünlerine duyulan istek geliştikçe, kullanılan tehlikeli ya da öldürücü malzemelerin sayısında bir artma olmuştur. Fucus kırmızısı, dudak boyası olarak kullanılmış olup, gerçekte kırmızı cıva sülfürü idi; vitriol yağı (sülfürik asit) saçları ağartmak için kullanılmıştır.

Kozmetik kullanımındaki artma, 18. yüzyıl Avrupa'sında özellikle de her iki cinsin tamamen yapay bir görünüme ulaşmaya çalıştıkları İngiltere ve Fransa'da meydana gelmiştir. 1880'lere doğru teknolojideki ve bilhassa yayıncılıktaki gelişmeler ve reklamın keşfi ile kozmetik tarihinde yeni bir devir açılmıştır.

Sınıflandırılma[değiştir | kaynağı değiştir]

Kozmetik ürün ve işlemler iki şekilde sınıflandırılır:

Uygulanış yerlerine göre,
Temel etki alanlarına göre.

Uygulanış yerlerine göre kozmetik ürünler[değiştir | kaynağı değiştir]

Deriye Uygulanan Kozmetik Preparatlar
1. Yumuşatıcı kremler
2. Yumuşatıcı losyonlar
3. Temizleyici kremler
4. Temizleyici losyonlar
5. El krem ve losyonları
6. Temel kremler
7. Günlük kremler
8. Hormon kremleri
9. Sterat kremleri
10. Yüz maskeleri
11. Cildin rengini açan ve ciltteki lekeleri gideren preparatlar
12. Güneş ışınlarına karşı koruyucu ve bronzlaşmayı sağlayıcı preparatlar
13. Terlemeye mani olan (antiperspiran) preparatlar
14. Ter kokularını önleyen (deodorant) preparatlar
15. Tıraş preparatları
Tozlar ve Pigmentli Preparatlar
1. Yüz pudraları
2. Allık
3. Dudak boyaları
4. Dudak dolgunlaştırıcısı
5. Dudak kalemi
6. Dudak kremi
7. Dudak parlatıcısı
8. Tırnak cilaları
Göze uygulanan kozmetik preparatlar
Tırnak uygulamaları
1. Aseton
2. Manikür
3. Oje
4. Pedikür
5. Takma tırnak
Saça Uygulanan Kozmetik Preparatlar
1. Saça şekil veren preparatlar
2. Saçı düzleştiren preparatlar
3. Şampuanlar
4. Saç boyaları
5. Saç rengini açan preparatlar
6. Saçlara parlaklık verici ve saç şeklini koruyucu preparatlar
7. Saçları besleyici preparatlar
8. Saç lakları
9. Saç kremi
10. Saç boyama ürünleri
11. Saç şekillendirme ürünü
12. Pomat
13. Saç jeli
14. Saç jölesi
15. Saç köpüğü
16. Saç spreyi
17. Sindoor

Dişlere ve Ağız Boşluğuna Uygulanan Kozmetik Preparatlar
1. Diş patları ve diğer preparat şekilleri
2. Takım dişlerin temizlenmesi için kullanılan preparatlar
3. Ağız suları
Diğer Kozmetik Preparatlar
1. Ayağa uygulanan kozmetik preparatlar
2. Bebek preparatları
3. Banyo preparatları
4. Vücut pudraları
5. Depilatuvarlar

Temel etki alanlarına göre kozmetik ürünler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tabaka oluşturan maddeler
Keratinli maddeler
Sebatrop maddeler
Endirekt dermatrop maddeler
Direkt dermatrop maddeler

Söz konusu bu kozmetikler insan görünüşünün düzeltilmesi için sistematik bir biçimde incelenir. Bu inceleme, Kozmetoloji Bilimi'nin içeriğidir.

Ham maddeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kozmetik bileşenleri üçe ayrılır;

Ana Maddeler
1. Bitkisel yağlar ve yağlı maddeler
2. Hayvansal yağlar ve yağlı maddeler
3. Mineral yağlar ve yağlı maddeler
4. Vakslar ve esterler
5. Yağ asitleri
6. Yağ alkolleri
7. Poli glikol eter
8. Diğer alkoller
9. Su
10. Pudralar
Yardımcı Maddeler
1. Emülgatörler ve stabilizatörler
  1. Yüksek moleküllü yağ asitlerinin alkali tuzları
  2. Yüksek moleküllü yağ asitlerinin amonyum tuzları
  3. Yağ alkolü sülfürik asit esteri
  4. Polioksialkileneter yağ asidi esteri
  5. Polioksialkilen yağ asidi esteri ve yağ alkollerinden polioksialkileneter
  6. Fosforik asit esterleri
2. Nemlendiriciler
3. Antioksidanlar
4. Çözücü sağlayıcılar
5. Koku maddeleri
6. Boyalar ve pigmentler
Etken Maddeler
1. Eterik yağ ve bitki ekstreleri
2. Pigment leke gidericiler
3. İtici ve kovucu maddeler
4. Silikonlar
5. Güneşe karşı koruyucular
6. Doymamış yağ asitleri
7. Vitamin^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c "cosmetic." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
^ "make-up." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
^ "kozmetik." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 26 Aralık 2011
^ Kozmetik Preparatlar / Doç. Dr. Günsel Bayraktar Alpmen

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

[Oxford_cosmetic-1] "cosmetic." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

[2] "make-up." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

[3] "kozmetik." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 26 Aralık 2011

[4] Kozmetik Preparatlar / Doç. Dr. Günsel Bayraktar Alpmen

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Kozmetik
Yüz	Allık · Arındırıcı · BB krem · Botulinum toksini · Fondöten · CC krem · DD krem · Islak mendil · Kalıcı makyaj · Krem · Makyaj altı krem · Renk düzeltici · Pamuk ped · Primer · Yaşlanma önleyici krem · Tonik · Yüz bakımı · Yüz pudrası
Dudaklar	Dudak dolgunlaştırıcısı · Dudak kalemi · Dudak kremi · Dudak parlatıcısı · Ruj
Gözler	Blefaroplasti · Daire kontakt lens · Göz kalemi · Far · Kaş kalemi · Sürme · Rimel · Takma kirpik
Saçlar	Saç kremi · Saç boyama · Epilasyon (Ağda · İğneli epilasyon · Lazer epilasyon · Intense pulsed light · Tüy dökücü krem · Tıraş kremi) · Saç şekillendirme ürünü (Pomat · Saç jeli · Saç jölesi · Saç köpüğü · Saç spreyi) · Sindoor · Şampuan
Tırnaklar	Aseton · Manikür · Oje · Pedikür · Takma tırnak
Vücut	Cilt beyazlatma · Güneşsiz bronzlaşma · Losyon · Soğuk krem · Peeling · Plastik cerrahi · Vücut pudrası
Kültürel	Bindi · Sindoor · Thanaka
İlgili maddeler	Kozmetik reklamcılığı · Güzellik salonu · Kozmetoloji · Kozmetik tarihi · Kozmetik endüstrisi · INCI · Malzemeler listesi
Markalar	Aqua Net · Avon · Clinique · Coty · CoverGirl · Esteé Lauder · Fabergé · Garnier · Kao · Kiehl's · L'Oréal · Lancôme · MAC Cosmetics · Max Factor · Maybelline · Neutrogena · Nivea · Oriflame · Pond's · Pupa · Revlon · Shiseido · SK-II · Vazelin · Vichy · Victoria's Secret · Wella

Kozmetik İlgili Sözlük Kelimeler Listesi