I. Harald (Danimarka kralı)

I. Harald
I. Harald
Danimarka Kralı
	Harald Rahip Poppo tarafından vaftiz edlirken
Danimarka Kralı
Hüküm süresi	958 – c. 986
Önce gelen	Yaşlı Gorm
Sonra gelen	Sweyn
Norveç Kralı
Hüküm süresi	970 – 985/986
Önce gelen	II. Harald
Sonra gelen	I. Olaf
Vekil	Haakon Sigurdsson(fiili hükümdar)
Ölüm	985/986
Eş(ler)i	Tove; Gyrid Olafsdottir;
Babası	Yaşlı Gorm
Annesi	Thyra
Dini	Kalkedon Amentüsü

I. Harald, lakabı mavi diş Harald, Danca Harald Blåtand (d. y. 910 - ö. y. 985, Jumne, Danimarka), ülkesinin birliğini sağlayan Danimarka kralı (y. 940 - y. 985).^[1]

Jelling (Kuzey Jutland) ve çevresinde hüküm süren yeni bir krallık soyunun ilk önemli üyesi olan Gorm'un (Yaşlı) oğluydu. Babasının çabalarını sürdürerek ülkenin birleştirilmesine yönelik çabaları sonuçlandırdı. Ayrıca Danlara Hıristiyanlığı kabul ettirdi ve Norveç'i fethetti. Harald'ın vaftiz edilmesinden sonra (y. 960), putperest olan babasının mezarı, iki büyük tepe arasına inşa edilen kiliseyle birlikte bir Hristiyan tapınağına dönüştürüldü. Öte yandan Hamburg Başpiskoposluğu'na bağlı olarak yeni atanan Jutland piskoposları ülkeyi Hristiyanlaştırmak için yoğun çaba harcadılar. Harald'ın Norveç'te giriştiği fetihleri, oğlu Çatalsakal Sweyn sürdürdü. 1013'te İngiltere'yi fetheden Sweyn'in oğlu Knud'un hükümdarlığı sırasında İngiltere'de, İsveç'in bazı bölümlerini de içine alan büyük bir Anglo-İskandinav krallığı kuruldu.

Kroniklerde ismi Harald Blatand'ın lakabı olan mavi dişten gelmektedir.^[1]

Hükümdarlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hükümdarlığı sırasında Harald, Jelling taşlarının yeniden inşasını ve çok sayıda diğer kamu çalışmalarını denetledi. Bunlardan en ünlüsü 979 yılında krallığının merkezi bir konumunda bulunan Aros (günümüzde Aarhus) kalesinin güçlendirilmesidir. Bazıları bu projelerin, ülkesinin ve ana şehrin ekonomik ve askeri kontrolünü pekiştirmek için bir yol olduğuna inanmaktadır. Aarhus'un tam ortasında yer aldığı beş stratejik noktada halka kaleler inşa edildi. Beş kale de benzer tasarımlara sahipti: "Dünyanın dört köşesine açılan kapıları olan mükemmel dairesel bir yapı ve kare şeklinde dizilmiş büyük evlerin bulunduğu dört alana bölünmüş bir avlu."^[2]

İç bölgelerde sükûnet hüküm sürerken, enerjisini yabancı girişimlere yöneltti. Oğlu Småland’ı fethederken 945 ve 963 yıllarında Normandiyalı Korkusuz Richard'ın yardımına koştu ve Norveç Kralı Harald Greycloak'un öldürülmesinden sonra bu ülkenin halkını geçici olarak kendisine boyun eğmeye zorlamayı başardı.

İskandinav destanları Harald'ı oldukça olumsuz bir ışık altında sunar. Jomsvikingler'in Güçlü İsveç Prensi Styrbjörn'e iki kez boyun eğmek zorunda kalmıştır; ilkinde Styrbjörn'e bir filo ve kızı Thyra'yı vermiş, ikincisinde ise başka bir filoyla birlikte kendisini rehin vermiştir. Styrbjörn İsveç tahtını ele geçirmek için bu filoyu Uppsala'ya getirdiğinde, Harald yeminini bozdu ve Fýrisvellir Muharebesi'nde İsveç ordusuyla karşılaşmamak için Danimarkalılarla birlikte kaçtı.^[1]

Harald’ın isyanı[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Otto'in ölümünün ardından Harald 973'te Saksonya'ya saldırdı. II. Otto 974'te Harald'a karşı saldırıya geçerek Hedeby, Dannevirke ve muhtemelen Yutland'ın büyük bir kısmını fethetti.^[3] Harald, II. Otto'nin Sarazenler tarafından yenilgiye uğratıldığı 983'te ele geçirilen toprakların bir kısmını geri aldı.^[3]

Harald'ın ordusunun 974'te Danevirke'de Almanlara yenilmesinin bir sonucu olarak, Norveç'in kontrolü artık Harald'ın elinde değildi ve Almanlar İskandinavya ile Almanya arasındaki sınır bölgesine tekrar yerleştiler. Obodrit askerleri ve Harald'a sadık birliklerden oluşan bir ittifak tarafından 983 yılında Danimarka'dan çıkarıldılar, ancak kısa bir süre sonra Harald, oğlu Sweyn liderliğindeki bir isyanla savaşırken öldürüldü. Harald'ın 986'da öldüğüne inanılmaktadır, ancak bazı rivayetler ölüm yılı olarak 985'i göstermektedir.^[4] Cesedi Roskilde'deki Trinity Kilisesi'ne getirilmiş ve burada gömülmüştür.^[4]

Hıristiyanlığa geçiş[değiştir | kaynağı değiştir]

Kral Harald'ın Hristiyanlığa geçişi, Orta Çağ yazarlarının bu olayın nasıl gerçekleştiğine dair çelişkili bilgiler vermeleri nedeniyle tarihin tartışmalı bir parçasıdır.

Kral Harald ve I. Otto'nun (962-973 arası hüküm sürmüştür) yaşamları sırasında yazan Corveyli Widukind, Harald'ın "Poppa adında bir din adamı" tarafından din değiştirdiğini ve Harald'ın kendisinden İsa'ya olan inancını kanıtlamasını istediğinde, ateşte ısıtılan "büyük bir ağırlıktaki" demiri yanmadan taşıdığını iddia etmektedir.^[5] 12. yüzyıl Danimarka tarihçisi Saxo Grammaticus'un Gesta Danorum adlı eserine göre, Poppo mucizesini Harald'ın oğlu Sweyn için, Sweyn'in kendi vaftizi konusunda tereddüt etmesi üzerine gerçekleştirmiştir.^[6] Harald'ın kendisi de Kutsal Roma İmparatoru (I. Otto ya da II. Otto) ile yaptığı bir barış anlaşmasının ardından Katolikliğe geçmiştir.^[6]

Bremenli Adam, Kral Harald'ın ölümünden 100 yıl sonra yazdığı ve 1076 yılında tamamladığı "Hamburg-Bremen Başpiskoposlarının Tarihi" adlı eserinde, Harald'ın bir savaş yenilgisinden sonra I. Otto tarafından zorla din değiştirdiğini anlatır.^[7]

Harald, 960'lar civarında din değiştirdikten sonra babasının naaşını şimdi boş olan höyüğün yanındaki kiliseye yeniden gömdürdü.^[8] Ebeveynlerini onurlandırmak için Jelling taşlarını diktirdi.^[9] Harald’ın biyografisi bu taşlardaki bu runik yazıtla özetlenmektedir:

“Kral Harald bu anıtların babası Gorm ve annesi Thyra adına yapılmasını emretti. Danimarka ve Norveç'in tamamını ele geçiren ve Danimarkalıları Hıristiyanlığa döndüren Harald.”^[9]

Evlilikler ve çocuklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Eşleri:

Gunhild
Thora - Tofa veya Thora olarak da bilinir, (10. yüzyıl) bir Slav prensesiydi. Ocak 963'te Kral Harald ile evlendi.^[10]
Gyrid Olafsdottir - Gyritha^[11] veya belki de Gunnhild (10. yüzyıl) olarak da adlandırılan, efsanelere göre bir İsveç prensesiydi.

Çocukları:

Thyra
Sweyn - Genellikle Harald ve Gunhild'in oğlu olduğu bildirilir, ancak bazı eski destanlarda gayrimeşru bir oğul olduğu söylenir.
Haakon
Gunhilde - Devonshire Kontu Pallig ile evlendi. Her ikisinin de Kasım 1002'deki Aziz Brice Günü katliamında öldüğü düşünülmektedir.^[12]

Bluetooth teknolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bluetooth kablosuz spesifikasyon tasarımına 1997 yılında kralın adı verildi,^[13] teknolojinin cihazları Harald Bluetooth'un Danimarka kabilelerini tek bir krallıkta birleştirdiği gibi birleştireceği benzetmesine dayanıyordu.^[14]

Not listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

^ As set forth in Heimskringla, Knytlinga Saga, and other medieval Scandinavian sources.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c TVH (15 Ağustos 2023). "Harald Bluetooth Gormsson: The Viking king who connected kingdoms". The Viking Herald (İngilizce). 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ Forte, Angelo; Oram, Richard D.; Pedersen, Frederik (5 Mayıs 2005). Viking Empires (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82992-2. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ ^a ^b Der frühmittelalterliche Staat - Europäische Perspektiven. 16. Austrian Academy of Sciences Press. 2009. ISBN 978-3-7001-6604-7. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ ^a ^b Rosborn, Sven. "A unique object from Harald Bluetooth´s time. (2015)". 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Family tree of "Harald"R-I Blåtand Gormsson de Danemark Blåtand". Geneanet (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ ^a ^b Lindow, John (2016). "16.05.07, Friis-Jensen, ed., and Fisher, trans., Saxo Grammaticus, Gesta Danorum". The Medieval Review (İngilizce). ISSN 1096-746X. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ Adamus (2002). History of the Archbishops of Hamburg-Bremen (İngilizce). Columbia University Press. ISBN 978-0-231-12575-8. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Gorm the Old Goes Home - Archaeology Magazine Archive". archive.archaeology.org. 9 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ ^a ^b "Jelling Runesten [Jelling Runic Stones] Carving : The Megalithic Portal and Megalith Map:". web.archive.org. 3 Mart 2016. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Svend Tveskæg | lex.dk". Den Store Danske (Danca). 19 Mart 2024. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ Huitfeldt, Arild (1652). Danmarckis Rigis Krønicke. Harold B. Lee Library. Kiøbenhaffn : Paa Joachimi Moltken boghandlers bekostning.
^ Freeman, Edward Augustus (7 Temmuz 2011). The History of the Norman Conquest of England: Its Causes and Its Results. 1st edition (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-03005-2.
^ EETimes (5 Mart 2008). "Tech History: How Bluetooth got its name". EE Times. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "'So, that's why it's called Bluetooth!' and other surprising tech name origins". PCWorld (İngilizce). 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

Hükümdar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Soyluluk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[2] As set forth in Heimskringla, Knytlinga Saga, and other medieval Scandinavian sources.

[:3-1] TVH (15 Ağustos 2023). "Harald Bluetooth Gormsson: The Viking king who connected kingdoms". The Viking Herald (İngilizce). 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[3] Forte, Angelo; Oram, Richard D.; Pedersen, Frederik (5 Mayıs 2005). Viking Empires (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82992-2. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[:0-4] Der frühmittelalterliche Staat - Europäische Perspektiven. 16. Austrian Academy of Sciences Press. 2009. ISBN 978-3-7001-6604-7. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[:1-5] Rosborn, Sven. "A unique object from Harald Bluetooth´s time. (2015)". 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[6] "Family tree of "Harald"R-I Blåtand Gormsson de Danemark Blåtand". Geneanet (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[scholarworks.iu.edu-7] Lindow, John (2016). "16.05.07, Friis-Jensen, ed., and Fisher, trans., Saxo Grammaticus, Gesta Danorum". The Medieval Review (İngilizce). ISSN 1096-746X. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[8] Adamus (2002). History of the Archbishops of Hamburg-Bremen (İngilizce). Columbia University Press. ISBN 978-0-231-12575-8. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[9] "Gorm the Old Goes Home - Archaeology Magazine Archive". archive.archaeology.org. 9 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[:2-10] "Jelling Runesten [Jelling Runic Stones] Carving : The Megalithic Portal and Megalith Map:". web.archive.org. 3 Mart 2016. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[11] "Svend Tveskæg | lex.dk". Den Store Danske (Danca). 19 Mart 2024. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[12] Huitfeldt, Arild (1652). Danmarckis Rigis Krønicke. Harold B. Lee Library. Kiøbenhaffn : Paa Joachimi Moltken boghandlers bekostning.

[13] Freeman, Edward Augustus (7 Temmuz 2011). The History of the Norman Conquest of England: Its Causes and Its Results. 1st edition (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-03005-2.

[14] EETimes (5 Mart 2008). "Tech History: How Bluetooth got its name". EE Times. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[15] "'So, that's why it's called Bluetooth!' and other surprising tech name origins". PCWorld (İngilizce). 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

I. Harald (Danimarka kralı) nedir?, I. Harald (Danimarka kralı) anlamı nedir?, I. Harald (Danimarka kralı) ne demektir?