I. Sigurd Magnusson (1089 ^[1] - 26 Mart 1130), Haçlı Sigurd (Eski İskandinav : Sigurðr Jórsalafari, Norveççe : Sigurd Jorsalfar) olarak da bilinir), 1103'ten 1130'a kadar Norveç Kralıdır. Onun yönetimi, üvey kardeşi Øystein ile birlikte (Øystein 1123'te ölene kadar), tarihçiler tarafından Orta Çağ Norveç Krallığı için altın bir çağ olarak kabul edilir. Ayrıca Norveç Haçlı Seferi'ne (1107-1110) liderlik etmesi nedeniyle "Haçlı" ünvanını almıştır; kişisel olarak bir haçlı seferine katılan ilk Avrupa kralıdır.^[2][3]

Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Sigurd, Kral III. Magnus'un üç oğlundan biriydi, diğer ikisi Øystein ve Olaf idi. Hepsi kralın farklı annelerden gayri meşru oğullarıydı. Kan davası veya savaştan kaçınmak için, üç üvey kardeş krallığı 1103'ten birlikte yönetti. Olaf 1115'te ve Øystein 1123'te öldükten sonra Sigurd tek başına hüküm sürdü.^[4]

Norveç Kralı ilan edilmeden önce Sigurd, Adaların Kralı ve Orkney Kontu olarak adlandırıldı. Ne Øystein ne de Olaf böyle prestijli unvanlar almadı. Sigurd, Orkney Kontluğu'nu Haakon Paulsson'a devretti.^[5]

Birçok tarihçi Sigurd ve Øystein'ın yönetimini Orta Çağ Norveç Krallığı için bir altın çağ olarak görmektedir. Devlet ekonomik ve kültürel olarak gelişti, Sigurd'un Haçlı Seferlerine katılmasına izin verdi ve uluslararası tanınırlık ve prestij kazandı.

III. Magnus ile keşif gezisi[değiştir | kaynağı değiştir]

1098'de Sigurd, babası Kral III. Magnus'un Orkney Adaları, Hebridler ve İrlanda Denizi'ne yaptığı sefere eşlik etti. Görevdeki Orkney, Paul ve Erlend Thorfinnsson kontlarının hızla kaldırılmasının ardından aynı yıl Orkney Kontu oldu. Görünüşe göre aynı yıl, krallarının babası Magnus tarafından devrilmesinin ardından Adaların Kralı ilan edildi. Magnus, Adaların önceki kralının ölümünden doğrudan sorumlu olmasa da, büyük olasılıkla adaları fethetmesi nedeniyle krallığın bir sonraki hükümdarı oldu. Bu, krallığın ilk kez bir Norveç kralının doğrudan kontrolü altında olmasıydı. Sigurd'un 1098 seferinden sonra babasıyla birlikte Norveç'e dönüp dönmediği kesin değildir. Ancak Magnus 1102'de bir sonraki seferi için batıya döndüğünde Orkney'de olduğu biliniyor. Oradayken, Magnus ve Muircheheartach Ua Briain arasında bir evlilik ittifakı müzakere edildi. İrlanda'nın en güçlü hükümdarlarından biri olduğu kadar Dublin'in de hükümdarı olduğu için kendisini İrlanda'nın Yüksek Kralı ilan etti. Sigurd, Muirchertach'ın genç bir İrlanda prensesi ve kısa bir süre için kraliçe olan kızı Bjaðmunjo ile evlenecekti. Evlilik tamamlanmamış bile olabilir.

Kral Magnus, 1103'te İrlanda ordusu tarafından Ulaid'de pusuya düşürülüp öldürüldüğünde, 14 yaşındaki Sigurd, Norveç ordusunun geri kalanıyla birlikte Norveç'e döndü ve çocuk gelinini geride bıraktı. Norveç'e vardıktan sonra, o ve iki erkek kardeşi Øystein ve Olav, Norveç'in kralları ilan edildi ve bir süre krallığı birlikte yönettiler. Norveç kontrolü altındaki birçok ada zenginlik ve insan gücü ürettiğinden, Magnus tarafından yürütülen keşif gezileri Norveç Krallığı için az çok kârlıydı. Ancak Hebridler ve Man, Magnus'un ölümünden sonra hızla bağımsızlıklarını yeniden ilan ettiler.^[6]

Norveçli Haçlı Seferi[değiştir | kaynağı değiştir]

1107'de Sigurd, Birinci Haçlı Seferi'nden sonra yeni kurulan Kudüs Krallığı'nı desteklemek için Norveç Haçlı Seferi'ne liderlik etti. Haçlı seferine liderlik eden ilk Avrupa kralıydı ve başarıları ona Jorsalafari lakabını kazandırdı. Sigurd, sagalar tarafından kaydedildiği gibi, yaklaşık 60 gemide yaklaşık 5000 kişilik bir toplam güce sahipti. İki kral, Øystein ve Sigurd, başlangıçta birliğe kimin liderlik etmesi ve krallığı yönetmek için kimin evde kalması gerektiği konusunda tartıştı. Sigurd, muhtemelen babası III. Magnus ile İrlanda'ya ve İskoçya çevresindeki denizlerdeki adalara birkaç sefer yapmış olduğu için, muhtemelen daha deneyimli bir gezgin olduğu için haçlı seferine liderlik etmek için seçildi.

Sigurd Lizbon'da, çeşitli Akdeniz adalarında ve Filistin'de savaştı. Sadık askerleri ve akrabaları arasında sık sık düşmanlarla savaşırdı; sürekli olarak muzaffer oldular ve büyük ölçüde başarılı oldular, hatırı sayılır miktarda hazine ve ganimet elde ettiler. Ancak, Sigurd kazandığı hemen hemen her şeyi Konstantinopolis'te bıraktığı için ganimet muhtemelen Norveç'e asla ulaşmadı. Kudüs'e (Jorsala) giderken Sicilya'nın Norman Kralı II. Rugerro'yu Palermo'daki kalesinde ziyaret etti.^[7]

Kutsal Topraklara vardığında Kralı I. Baldwin tarafından karşılandı. Sıcak bir karşılama aldı ve kralla çok zaman geçirdi. İki kral, Sigurd'un vaftiz edilmiş olabileceği Ürdün Nehri'ne gitti. Kral Baldwin, Sigurd'dan kendisine ve Venedik doçesi Ordelafo Faliero'ya, 1098'de Fatımiler tarafından yeniden tahkim edilen kıyı kenti Sidon'un ele geçirilmesinde katılmasını istedi. Sidon Kuşatması Haçlılar için büyük bir başarıydı ve şehir 5 Aralık 1110'da fethedildi. Eustace Grenier, şehir ele geçirildikten sonra Sidon Lordluğu'na verildi. Baldwin'in ve Kudüs patriği Arles'li Ghibbelin'in emriyle Gerçek Haç'tan bir kıymık alındı ve kuşatmadan sonra dostluğun bir simgesi ve haçlı seferlerine kahramanca katılımının bir kalıntısı olarak Sigurd'a verildi. Bundan sonra, Kral Sigurd gemilerine döndü ve Kutsal Topraklar'ı terk etmeye hazırlandı. Kuzeye, Sigurd'un bir süre kaldığı Kıbrıs adasına gittiler. Sigurd daha sonra Konstantinopolis'e (Miklagard) gitti ve adamlarının önünde atını sürerek Altın Kule denilen kapıdan şehre girdi. Orada bir süre kaldı, İmparator I. Aleksios ile tanışıp çok zaman geçirdi.

Norveç'e dönüş[değiştir | kaynağı değiştir]

Konstantinopolis'ten ayrılmadan önce Sigurd, tüm gemilerini ve birçok hazineyi İmparator Aleksios'a verdi. Karşılığında imparator, kendisi ve akrabaları için ona birçok güçlü at verdi. Sigurd kara üzerinden Norveç'e dönmeyi planladı, ancak adamlarının çoğu Konstantinopolis'te kaldı, imparatorun Varangian Muhafızlarının bir parçası olarak hizmete girdi. Yolculuk üç yıl sürdü ve yolda birçok ülkeyi ziyaret etti. Sigurd, Sırbistan ve Bulgaristan'dan Macaristan, Pannonia, Swabia ve Bavyera üzerinden seyahat etti ve burada Kutsal Roma İmparatoru III. Lothar ile bir araya geldi. Daha sonra Danimarka'ya geldi ve sonunda kendisine Norveç'e yelken açması için bir gemi veren Danimarka Kralı Niels tarafından karşılandı.

1111'de Norveç'e döndükten sonra Sigurd gelişen ve müreffeh bir krallığa geri döndü. Kral Øystein güçlü ve istikrarlı bir ülke yarattı ve kilise daha fazla zenginlik, güç ve prestij kazandı. Sigurd'un saltanatı sırasında, Norveç'te ondalık (kiliseyi desteklemek için %10'luk bir vergi) getirildi ve bu da ülkedeki kiliseyi büyük ölçüde güçlendirdi. Sigurd ayrıca Stavanger piskoposluğunu da kurdu. Bergen'deki piskopos tarafından boşanması reddedilmişti, bu yüzden daha güneyde başka bir piskopos atadı ve boşanmayı ona yaptırdı.^[8]

Sigurd, başkentini Konghelle'de (bugünkü İsveç'te Kungälv civarında) yaptı ve orada güçlü bir kale inşa etti. Ayrıca, Gerçek Haç'tan olduğu bilinen bir kıymık olan Kral Baldwin tarafından kendisine verilen yadigarı da sakladı. Bu sefer İsveç'teki Småland'a yapılan İsveç Haçlı Seferi'nde savaşmak için 1123'te Sigurd bir kez daha kilise adına yola çıktı. Sakinlerin Hristiyanlığı reddettikleri ve tekrar Eski İskandinav tanrılarına taptıkları bildirildi.^[9]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Sigurd 1130'da öldü ve Oslo'daki Hallvard kilisesi (Hallvardskirken) gömüldü. Sigurd, Kiev Büyük Prensi I. Mstislav'ın kızı ve İsveç Kralı I. Inge'nin torunu olan Malmfred ile evliydi. Bir kızları vardı, Kristin Sigurdsdatter. Hiçbir meşru oğul bırakmadı. Borghild Olavsdotter ile olan gayrimeşru oğlu Magnus, Norveç kralı oldu. Tahtı başka bir iddia sahibi Harald Gille ile huzursuz bir barış içinde paylaştı. Bu, Sigurd'un çeşitli gayri meşru oğulları ve diğer kraliyet talipleri arasında ölümünün ardından uzun ve yıkıcı bir iç savaşa tırmanan bir güç mücadelesine yol açtı.^[10] Bu, 12. yüzyılda ve 13. yüzyılın başlarında Norveç Krallığı'nı kimin yönetmesi gerektiği konusunda uzun kan davalarına yol açtı.^[11][12][13]

Birincil kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sigurd ve kardeşlerinin destanı hakkında toplanan bilgilerin çoğu, 1225 civarında Snorri Sturluson tarafından yazılan Heimskringla'dan ^[14] alınmıştır. Bu çalışmanın doğruluğu hala bilim adamları tarafından tartışılmaktadır. Sigurd ayrıca çeşitli Avrupa kaynaklarında belirtilmiştir.

Tiyatro eserlerinde[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyılda, Bjørnstjerne Bjørnson, Edvard Grieg tarafından bestelenen tesadüfi müzikle (Sigurd Jorsalfar başlıklı) kralın hayatına dayanan tarihi bir drama yazdı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bergan, Halvor (2005) Kong Sigurds Jorsalferd. Den unge kongen som ble Norges helt (Norgesforlaget)82-91986-75-4
• Morten, Øystein (2014) Jakten på Sigurd Jorsalfare (Spartacus)9788243008441

İlgili okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

• Riley-Smith, Jonathan (1986) Birinci Haçlı Seferi ve Haçlı Seferi Fikri (University of Pennsylvania Press)9780812213638

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Haçlı Sigurd: Destanından Hikayeler 15 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.