Hayvan ötanazisi

Hayvan ötanazisi (ötanazi, Yunanca εὐθανασία; "iyi ölüm") bir hayvanı öldürme veya aşırı tıbbi önlemleri alıkoyarak ölmesine izin verme eylemidir.^[1] Ötanazinin nedenleri arasında tedavi edilemez (ve özellikle ağrılı) hastalıklar,^[2] hayvanı desteklemeye devam edecek kaynakların olmaması veya laboratuvar test prosedürleri yer alır. Ötanazi yöntemleri, minimum ağrı ve sıkıntıya neden olacak şekilde tasarlanmıştır. Hayvan ötanazisi, hayvan katliamından ve haşere kontrolünden farklıdır ancak bazı durumlarda prosedür aynıdır. Hayvanda korku ve endişe oluşturmadan olabildiğince süratli yapılmalıdır.^[1] Ötanazi yapan kişiler kullanılan tekniklerin eğitimine, deneyime ve yeterli sertifikaya sahip olmalıdır. Böylece ötanazi ile hayvanın ızdırabı minimuma indirilir.^[1]

Evcil hayvanlarda, bu süreç genellikle "uyutmak"^[3] gibi üstü kapalı sözlerle bahsedilir.

Metotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayvanı öldürmek için kullanılan tüm metotlar hızlı ve ağrısız bir ölüme neden olmalıdır. Ötanazi uygulama yeteneği, yalnızca ölü hayvanlarda yapılan pratikler ile elde edilir. Hayvanı öldürmek için seçilen yöntemler, hayvanın büyüklüğüne göre belirlenir.^[1]

Ötanazi yöntemleri kimyasal ve fiziksel metotlar olarak ikiye ayrılabilir.^[1] Kabul edilebilir kimyasal metotlar, enjekte edilen ilaçları ve önce merkezi sinir sistemini ve ardından kardiyovasküler aktiviteyi baskılayan gazları içerir. Kabul edilebilir fiziksel metotlar ise öncelikle merkezi sinir sistemini bozarak hızlı bilinç kaybına neden olmalıdır. En yaygın yöntemler burada tartışılmaktadır, ancak farklı durumlarda kullanılan diğer kabul edilebilir yöntemler vardır.^[4]

İntravenöz anestezi[değiştir | kaynağı değiştir]

İntravenöz anestezi; bilinç kaybı, solunum ve ardından kalp durması uygulamasının ardından, genellikle 30 saniye içinde hızla devam eder.^[5]

Bazı veteriner hekimler iki aşamalı bir işlem gerçekleştirir: Evcil hayvanı bilinçsiz hale getiren bir ilk enjeksiyon ve ölüme neden olan ikinci bir atış.^[6] Bu yöntem hayvan sahibine hayvanı strese sokmadan veda etme şansı verir.

Silahla vurmak[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu yöntem, eğer uygun şekilde yapılırsa atlar, sığırlar ve geyikler gibi büyük hayvanlar için bir ötanazi aracı olabilir. Bu, çeşitli yöntemlerle yapılabilir:

Ateşli silahlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel olarak atların, geyiklerin veya diğer büyük av hayvanlarının öldürülmesi için kullanılır. Mermi, omurilik soğanı yoluyla omurgadan aşağıya doğru yönlendirilerek alnından vurularak anında ölüme yol açar.^[7] Yetenekli personel tarafından uygun bir yerde gerçekleştirilirse riskler minimumdur.^[1]

Sebepler[değiştir | kaynağı değiştir]

Evcil hayvanların ve diğer hayvanların ötanazisinin nedenleri şunları içerir:

Ölümcül hastalık, ör. kanser veya kuduz
Ölümcül olmayan ancak hayvanın birlikte yaşayabileceği acıya neden olacak veya sahibinin parasının yetmeyeceği hastalık veya kaza; veya sahibinin tedaviye ahlaki bir itirazı olduğunda.^[8]

Bazı hayvan hakları örgütleri, belirli durumlarda hayvan ötanazisini destekler ve faaliyet gösterdikleri barınaklarda ötanazi uygular.^[9]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "FÜTDAM". web.firat.edu.tr. 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
^ Ötanazi üzerine AVMA Panelinin 2000 Raporu
^ "Definition of PUT TO SLEEP". 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Close B, Banister K, Baumans V, Bernoth EM, Bromage N, Bunyan J, Erhardt W, Flecknell P, Gregory N, Hackbarth H, Morton D, Warwick C (1996). "Recommendations for euthanasia of experimental animals: Part 1". Laboratory Animals. 30 (4): 293-316 (295). doi:10.1258/002367796780739871 . PMID 8938617.
^ Birleşik Krallık Veteriner İlaçları Müdürlüğü %20 Pentobarbital çözelti için Ürün Notları [1]
^ Reeves, Jeffrey. "FAQ How do the medications work? and What are the medications used in euthanasia?". paws at peace. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
^ Tom J. Doherty, Alex Valverde, Manual of Equine Anaesthesia and Analgesia, Blackwell Publishing 2006 (p. 352)
^ "Hayvan Ötanazisi: Hayattaki En Zor Karar". My Animals. 20 Aralık 2019. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
^ "Animal Rights Uncompromised:'No-Kill' Shelters" 10 Şubat 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PETA, Retrieved 26 June 2010; "A reply from PETA to a letter inquiring about its euthanization decisions", Petrescueonline.net, Retrieved 26 June 2010.

İleri okuma ve dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Fırat Üniversitesi Deneysel Araştırmalar Birimi 4 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
https://myanimals.com/tr/hayvanlar/otanaziye-ne-zaman-onay-vermelisiniz/ 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://eurasianjvetsci.org/pdf/pdf_EJVS_499.pdf 21 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[:0-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "FÜTDAM". web.firat.edu.tr. 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.

[2] Ötanazi üzerine AVMA Panelinin 2000 Raporu

[3] "Definition of PUT TO SLEEP". 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[Recommendations-4] Close B, Banister K, Baumans V, Bernoth EM, Bromage N, Bunyan J, Erhardt W, Flecknell P, Gregory N, Hackbarth H, Morton D, Warwick C (1996). "Recommendations for euthanasia of experimental animals: Part 1". Laboratory Animals. 30 (4): 293-316 (295). doi:10.1258/002367796780739871 . PMID 8938617.

[5] Birleşik Krallık Veteriner İlaçları Müdürlüğü %20 Pentobarbital çözelti için Ürün Notları [1]

[6] Reeves, Jeffrey. "FAQ How do the medications work? and What are the medications used in euthanasia?". paws at peace. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.

[7] Tom J. Doherty, Alex Valverde, Manual of Equine Anaesthesia and Analgesia, Blackwell Publishing 2006 (p. 352)

[8] "Hayvan Ötanazisi: Hayattaki En Zor Karar". My Animals. 20 Aralık 2019. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.

[9] "Animal Rights Uncompromised:'No-Kill' Shelters" 10 Şubat 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PETA, Retrieved 26 June 2010; "A reply from PETA to a letter inquiring about its euthanization decisions", Petrescueonline.net, Retrieved 26 June 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Hayvan ötanazisi nedir?, Hayvan ötanazisi anlamı nedir?, Hayvan ötanazisi ne demektir?