Franjo Tuđman

Franjo Tuđman
Vrhovnik; Franjo Tuđman
Hırvatistan Cumhurbaşkanı
	Görev süresi; 30 Mayıs 1990 - 10 Aralık 1999
Başbakan	Stjepan Mesić (1990); Josip Manolić (1990-91); Franjo Gregurić (1991-92); Hrvoje Šarinić (1992-93); Nikica Valentić (1993-95); Zlatko Mateša (1995-99)
Yerine geldiği	Ivo Latin (Hırvatistan Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı olarak)
Yerine gelen	Vlatko Pavletić (geçici)
Kişisel bilgiler
Doğum	14 Mayıs 1922; Veliko Trgovišće, Sırp, Hırvat ve Sloven krallığı; (şimdi Hırvatistan)
Ölüm	10 Aralık 1999 (77 yaşında); Zagreb, Hırvatistan
Partisi	Yugoslavya Komünistler Ligi (1942-1967); Hırvat Demokratik Birliği
Evlilik(ler)	Ankica Tuđman (Evlilik öncesi soyadı Žumbar)
Mesleği	Asker, tarihçi, siyasetçi
Dini	Katolik
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Yugoslavya; Hırvatistan
Branşı	Yugoslav Partizanları (1942-45); Yugoslav Halk Ordusu Kara Kuvvetleri (1945-61); Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri
Hizmet yılları	1942–1961; 1995–1999
Rütbesi	Tümgeneral (YPA) ; Vrhovnik (HV)
Komutası	10. Zagreb Kolordusu
Çatışma/savaşları	II. Dünya Savaşı; Hırvat Bağımsızlık Savaşı

Franjo Tuđman (Türkçe okunuşu: Franyo Tucman), Hırvat politikacı ve tarihçi. Ülkenin Yugoslavya'dan bağımsızlığını kazanmasının ardından Hırvatistan'ın ilk cumhurbaşkanı oldu ve 1990'dan 1999'daki ölümüne kadar cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Mayıs 1990 ile Temmuz 1990 arası Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti'nin dokuzuncu ve son başkanlığını yaptı.

Tuđman, Veliko Trgovišće'de doğdu. 2. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav Partizanlarının bir üyesi olarak savaştı. Savaştan sonra Yugoslav Savunma Bakanlığı'nda görev aldı ve daha sonra 1960 yılında Yugoslav Ordusu'nun tümgeneral rütbesine yükseldi. Askeri kariyerinin ardından kendisini jeopolitik çalışmalarına adadı. 1963'te Zagreb Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde profesör oldu. 1965'te tarih doktorası aldı ve rejimle çatışana kadar tarihçi olarak çalıştı. Tuđman, ülkede reform çağrısı yapan Hırvat Baharı hareketine katıldı ve 1972'deki faaliyetleri nedeniyle hapse atıldı. Sonraki yıllarda komünizmin sonuna kadar nispeten anonim yaşadı ve bunun üzerine 1989'da Hırvat Demokrat Birliği (HDZ)'ni kurarak siyasi kariyerine başladı.

HDZ, 1990'daki ilk Hırvat parlamento seçimlerini kazandı ve Tuđman, Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti cumhurbaşkanı oldu. Tuđman cumhurbaşkanı olarak yeni bir anayasa getirdi ve bağımsız bir Hırvatistan'ın kurulması için baskı yaptı. 19 Mayıs 1991'de seçmenlerin yüzde 93'ü tarafından onaylanan bağımsızlık referandumu yapıldı. Hırvatistan, 25 Haziran 1991'de Yugoslavya'dan bağımsızlığını ilan etti. Sırpların çoğunlukta olduğu bölgeler, Yugoslav Ordusu tarafından desteklenerek ayaklandı ve Tuđman, Hırvat Kurtuluş Savaşı sırasında Hırvatistan'a liderlik etti. 1992'de ateşkes imzalandı, ancak savaş, Hırvatların Boşnaklarla ittifak halinde savaştığı Bosna-Hersek'e sıçradı. İşbirliği 1992'nin sonlarında başarısız oldu ve Tuđman hükûmeti, uluslararası toplumdan eleştiri getiren bir hareket olan Hırvat-Boşnak Savaşı sırasında Hersek-Bosna'nın yanında yer aldı. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Hersek-Bosna'nın eski üst düzey yetkililerinin savaş suçları davasının nihai kararında, Tuđman'ın ortak suç girişiminde Bosnalı Müslümanlara yönelik etnik temizlik yoluyla Hırvat halkını yeniden birleştirecek bir birim kurma hedefini paylaştığını belirtti. Ancak, onu belirli bir suçtan suçlu bulmadı.

Mart 1994'te Bosna Devlet Başkanı Alija Izetbegović ile Hırvatlar ve Boşnakların yeniden müttefik olmasını sağlayan Washington Antlaşması'nı imzaladı. Ağustos 1995'te, Hırvatistan'daki savaşı etkin bir şekilde sona erdiren Fırtına Operasyonu olarak bilinen büyük bir saldırıya izin verdi. Aynı yıl Bosna Savaşı'na son veren Dayton Antlaşması'nın imzacılarından biri oldu. 1992 ve 1997'de yeniden cumhurbaşkanı seçildi ve 1999'daki ölümüne kadar iktidarda kaldı. Taraftarları Hırvat bağımsızlığını kazanmasındaki rolüne dikkat çekerken, muhalifler başkanlığını otoriter olarak nitelendirdiler. Tuđman'ın ölümünden sonra yapılan anketler, Hırvat halkı arasında genel olarak yüksek bir olumluluk derecesi gösterdi.

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Hırvatistan[değiştir | kaynağı değiştir]

1995 yılında Hırvat Parlamentosu tarafından verildi:^[4]

Ödül
	Kral Tomislav Büyük Nişanı
	Kral IV. Petar Krešimir Büyük Nişanı
	Dük Domagoj Nişanı
	Ante Starčević Nişanı
	Stjepan Radić Nişanı
	Danica Hrvatska Nişanı (yüzü Ruđer Bošković)
	Hırvat Yonca Nişanı
	Anavatan Savaşı Hatıra Madalyası
	Anavatanın Şükran Madalyası

Askeri rütbe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ödül
	Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri Vrhovnik

Uluslararası[değiştir | kaynağı değiştir]

	Ülke	Veren	Tarih	Yer
Kılıçlı Büyük Haç İtalya Askeri Nişanı	İtalya	Francesco Cossiga	17 Ocak 1992	Zagreb
Şili Liyakat Nişanı (Büyük Haç)	Şili	Eduardo Frei Ruiz-Tagle	29 Kasım 1994	Santiago, Şili
Kurtarıcı San Martin Nişanı	Arjantin	Carlos Menem	1 Aralık 1994	Buenos Aires
Jukov Madalyası	Rusya	Boris Yeltsin	4 Kasım 1996	Zagreb
Kurtarıcı Nişanı (Büyük Haç)	Yunanistan	Konstantinos Stefanopulos	23 Kasım 1998	Atina
Devlet Nişanı	Türkiye	Süleyman Demirel	1999	Zagreb

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Website in a tribute of Franjo Tuđman 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Hırvatça)
Britannica entry on Franjo Tuđman 26 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Binder, David (11 Aralık 1999). "Tudjman Is Dead; Croat Led Country Out of Yugoslavia". New York Times. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
^ "ODLUKA O OZNAKAMA ČINOVA I DUŽNOSTI U ORUŽANIM SNAGAMA REPUBLIKE HRVATSKE" (Hırvatça). 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2013.
^ ASP scripting: Drago Kelemen, [email protected]. "Rank Vrhovnik". Hrvatski-vojnik.hr. 23 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.
^ "Odlikovanja Predsjednika Hrvatske Dr. Franje Tuđmana". Hrt.hr. 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2013.

[NYTimes-1] Binder, David (11 Aralık 1999). "Tudjman Is Dead; Croat Led Country Out of Yugoslavia". New York Times. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.

[Vrhovnik2-2] "ODLUKA O OZNAKAMA ČINOVA I DUŽNOSTI U ORUŽANIM SNAGAMA REPUBLIKE HRVATSKE" (Hırvatça). 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2013.

[3] ASP scripting: Drago Kelemen, [email protected]. "Rank Vrhovnik". Hrvatski-vojnik.hr. 23 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.

[hrt.hr-4] "Odlikovanja Predsjednika Hrvatske Dr. Franje Tuđmana". Hrt.hr. 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Hırvatistan Cumhurbaşkanları
Hırvatistan SC Halk Meclisi Başkanları (1945–1974)	Vladimir Nazor Karlo-Gašpar Mrazović Vicko Krstulović Zlatan Sremec Vladimir Bakarić Ivan Krajačić	Hırvatistan Cumhuriyeti
Hırvatistan SC Devlet Konseyi Başkanları (1974–1991)	Jakov Blažević Ivo Perišin Jakov Blažević Marijan Cvetković Milutin Baltić Jakša Petrić Pero Car Ema Derosi-Bjelajac Ante Marković Ivo Latin Franjo Tuđman
Hırvatistan Cumhurbaşkanları (1991-günümüz)	Franjo Tuđman Vlatko Pavletić* Zlatko Tomčić* Stjepan Mesić Ivo Josipović Kolinda Grabar-Kitarović Zoran Milanović
* geçici

Franjo Tuđman nedir?, Franjo Tuđman anlamı nedir?, Franjo Tuđman ne demektir?