Dr. Radovan Karadžić Радован Караџић
Radovan Karadžić (Mart 2016)
1. Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev süresi 7 Nisan 1992 - 19 Temmuz 1996
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Biljana Plavšić
Kişisel bilgiler
Doğum	19 Haziran 1945 (78 yaşında) Petnjica, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti
Milliyeti	Bosnalı Sırp
Partisi	Sırp Demokrat Partisi
Evlilik(ler)	Ljiljana Zelenn Karadžić
Çocuk(lar)	1
Bitirdiği okul	Saraybosna Üniversitesi, Columbia Üniversitesi
Mesleği	Psikiyatrist, Şair, Siyasetçi
Dini	Ortodoks
İmzası

Radovan Karadžić, Bosnalı Sırp siyasetçi, psikiyatrist ve şairdir. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından soykırım, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçlarından mahkum edildi. Bosna Savaşı sırasında Sırp Cumhuriyeti'nin başkanıydı.

Psikiyatrist olarak eğitim almış, Bosna-Hersek'te Sırp Demokrat Partisi'nin kurucu ortaklarından biri ve 1992'den 1996'ya kadar Sırp Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. ICTY tarafından savaş suçlarıyla itham edildikten sonra 1996'dan Temmuz 2008'e kadar kaçaktı. İddianame, onun Bosna Savaşı sırasında Boşnak ve Hırvat sivillere karşı soykırım da dahil olmak üzere savaş suçları işlediğine inanmak için makul gerekçeler olduğu sonucuna vardı. Bir kaçak iken, takma adla Belgrad'da özel bir klinikte alternatif tıp ve psikoloji alanında uzmanlaştı.

21 Temmuz 2008'de Belgrad'da tutuklandı ve birkaç gün sonra Belgrad Savaş Suçları Mahkemesi'ne çıkarıldı. Hollanda'ya iade edildi, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin gözetiminde, 11 adet savaş suçu ve insanlığa karşı suçla itham edildiği Scheveningen'deki Birleşmiş Milletler Gözaltı Birimi'ne yerleştirildi. Batı medyası tarafından bazen eski Sırp Cumhuriyeti Ordusu Generali Ratko Mladić'e de takılan bir lakap olan "Bosna Kasabı" olarak anılır. 24 Mart 2016'da Srebrenica'daki soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan toplam 11 suçlamanın 10'undan suçlu bulunarak 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 22 Temmuz 2016'da mahkumiyetine itiraz etti. İtiraz 20 Mart 2019'da reddedildi ve ceza müebbet hapis cezasına yükseltildi.^[1] Mayıs 2021'de bir İngiliz hapishanesine nakledileceği açıklandı.^[2]

Yargılanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Tutuklanması ve yarɡılanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Radovan Karadžić'in tutuklanması 21 Temmuz 2008'de Belgrad'da gerçekleşti. Çoğunlukla Belgrad'da ama aynı zamanda, Avusturya'nın başkenti Viyana'da alternatif tıp doktoru kılığında saklanıyordu.^[3] Karadžić, 30 Temmuz'da Lahey'de ICTY tarafından gözaltına alındı.^[4] Karadžić, 1993'ten bu yana 64 sanığı mahkum eden mahkemede 31 Temmuz'da yargıç Alphons Orie'nin huzuruna çıktı.^[5] İlk duruşmada Radovan Karadžić hayatından endişe ettiğini şu sözlerle dile getirdi: "Holbrooke benim ölümümü istiyorsa ve bu mahkemede ölüm cezası olmadığına pişmansa, kolunun bana buraya ulaşacak kadar uzun olup olmadığını bilmek istiyorum."dedi^[6] ve mahkeme huzuruna çıkmasının 13 yıl sürmesinin sebebinin Richard Holbrooke ile yaptığı anlaşma olduğunu belirtti.^[7] Eski ABD Dışişleri Bakanı Madeleine Albright'a da benzer suçlamalarda bulundu.^[8] Dönemin Bosna dışişleri bakanı Muhamed Sacirbey, Temmuz 1996'da Karadžić-Holbrooke anlaşması yapıldığını iddia etti.^[9]

Ağustos 2008'de Karadžić kendisine karşı bir komplo olduğunu iddia etti ve savunma yapmayı reddetti, bunun üzerine mahkeme kendisine yöneltilen 11 suçlamanın tamamından suçsuz olduğunu kabul etti.^[10] İskoç yargıç Iain Bonomy'nin başkanlık ettiği mahkemeyi, uluslararası toplumun mahkemesi kılığında bir "NATO mahkemesi" olarak adlandırdı.^[11]

13 Ekim 2009'da BBC, Karadžić'in suçlamalarından muafiyet verilmesi talebinin reddedildiğini bildirdi. Ancak, savunma hazırlayabilmesi için duruşmasının başlangıcı 26 Ekim'e ertelendi.^[12]

26 Ekim 2009 Pazartesi günü, Karadžić'in davası, duruşmanın başlamasını boykot etme tehdidini gerçekleştirmesinden 15 dakika sonra ertelendi. Yargıç O-Gon Kwon, kendisini savunan Karadžić'in veya onu temsil eden herhangi bir avukatın yokluğunda, iddia makamının açılış konuşmasına başlayacağı 24 saat boyunca davayı askıya aldığını söyledi.^[13] 5 Kasım 2009'da mahkeme, kendisine bir avukat görevlendirdi ve duruşmasını 1 Mart 2010'a erteledi.^[14]

26 Kasım 2009'da Karadžić, "BM Güvenlik Konseyi'nin ICTY'yi kurma yetkisine sahip olmadığını, bunu yaparken uluslararası hukuk kapsamındaki anlaşmaları ihlal ettiğini ve var olmayan yasama yetkilerini devrettiğini" iddia ederek mahkemenin yasal geçerliliğine ve meşruiyetine itiraz eden bir önerge sundu. ICTY'ye",^[15] Savcılığın yanıtı, "Temyiz Dairesi, bu konuda emsal teşkil eden önceki kararlarda Mahkeme'nin oluşturulmasının geçerliliğini zaten belirlemiştir" şeklinde oldu ve bu nedenle Önergeyi reddetti.^[16]

Savcılık, 13 Nisan 2010'da başlattığı davayı 25 Mayıs 2012'de tamamladı.^[17] Eylül 2013'te Prijedor yakınlarındaki Tomasica madenindeki bir toplu mezarda önceden bilinmeyen 300'den fazla cesedin bulunması, bir telaşa neden oldu. Mahkemenin savcılık delillerini yeniden açmayı reddetmesiyle sona erdi.^[18] Savunma, davasına 16 Ekim 2012'de başladı ve Mart 2014'te tamamladı; Karadžić ifade vermemeye karar verdi.^[19] Davadaki kapanış tartışmaları 29 Eylül 2014'te başladı ve 7 Ekim 2014'te sona erdi,^[20] Karadžić yeniden yargılanma talebini kabul etmemişti.^[21]

Savaş Suçları Suçlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Karadžić, Bosnalı Sırp silahlı kuvvetlerinin Yüksek Komutanı ve Sırp Cumhuriyeti Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı rollerinde, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından Sırp olmayanlara karşı işlenen çok sayıda savaş suçunun kişisel ve komuta sorumluluğuyla suçlandı. Aynı makam tarafından 7.500'den fazla Müslüman Boşnak'ın ölümünden sorumlu olmakla suçlandı. Onun yönetimi ve komutası altında, Bosnalı Sırp güçleri Saraybosna Kuşatması'nı başlattı. ICTY tarafından 1995 yılında Srebrenica soykırımı emrini vermekle ve Bosnalı Sırp güçlerini BM güvenli bölgesinde "yaşamın daha fazla hayatta kalması için hiçbir umut olmaksızın tamamen güvensiz, dayanılmaz bir güvensizlik durumu yaratmaya" yönlendirmekle suçlandı. Ayrıca ICTY tarafından Mayıs-Haziran 1995'te Birleşmiş Milletler personelinin rehin alınması emrini vermekle suçlandı.

1995 yılında Eski Yugoslavya Uluslararası Mahkemesi tarafından General Ratko Mladić ile birlikte ortaklaşa suçlandı. İddianame, Karadžić'i bireysel cezai sorumluluğu (Tüzük'ün 7(1) Maddesi) ve üstün cezai sorumluluğu (Tüzük'ün 7(3) Maddesi) temelinde aşağıdakilerle suçladı:

• Beş adet insanlığa karşı suç (Tüzüğün 5. Maddesi – imha, cinayet, siyasi, ırksal ve dini nedenlerle zulüm, zulüm, insanlık dışı eylemler (zorla nakil));
• Üç adet savaş hukuku ihlali (Statü'nün 3. Maddesi – cinayet, sivillere hukuka aykırı olarak terör uygulama, rehin alma);
• Cenevre Sözleşmeleri'nin bir adet ağır ihlali (Tüzük'ün 2. Maddesi – kasten öldürme).
• Dini veya ulusal kimliği nedeniyle sivillerin yasa dışı nakli.

Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti, kendisi ve Ratko Mladić'in tutuklanması için 5 milyon dolarlık bir ödül teklif etti.

Mahkumiyet ve Ceza[değiştir | kaynağı değiştir]

24 Mart 2016'da soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan suçlu bulunarak 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Kasabadaki "sağlıklı her erkeği" öldürmeyi ve Bosnalı Müslüman toplumu sistematik olarak yok etmeyi amaçlayan Srebrenica katliamından dolayı soykırımdan suçlu bulundu. Ayrıca, Bosnalı Müslümanları ve Hırvatları Sırp güçleri tarafından ele geçirilen köylerden sürme kampanyasıyla bağlantılı olarak zulüm, imha, tehcir ve zorla nakledilme (etnik temizlik) ve cinayetten mahkum edildi. Yedi Bosna kasabasında ikinci bir soykırım suçundan mahkum edilmekten kurtuldu, ancak bu davada daha düşük bir imha suçlamasıyla suçlu bulundu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]