Özür Diliyorum

Özür Diliyorum
Özür Diliyorum
	Özür Diliyorum resmî web sitesinin ekran görüntüsü
Başlatan/lar	Ahmet İnsel; Baskın Oran; Cengiz Aktar; Ali Bayramoğlu
Ülke	Türkiye
Başlangıç tarihi	Aralık 2008
Tür	Bireysel
Özgün dili	Türkçe
Ortam	İnternet; İmza
Katılım sayısı	32.454 kişi

Özür Diliyorum, Türkiye'de öğretim üyeleri ve gazetecilerden oluşan bir grup tarafından, kendi ifadeleriyle "1915'te Osmanlı Ermenilerinin maruz kaldığı Ermeni Kırımı" ile^[1]^[2] ilgili başlatılan imza kampanyası ve internet sitesidir. Ahmet İnsel, Baskın Oran, Cengiz Aktar ve gazeteci-yazar Ali Bayramoğlu, kampanyanın öncülüğünü yaptılar. Ermenilerin başına gelenlerin yıllardır konuşulmamış olunmasından dolayı kişisel olarak özür dilenmektedir.^[3]^[4] Metin, imzaya açıldığı ilk 24 saat içinde 5000 kişi tarafından imzalandı.^[5] Kampanya, devletin birçok kurumu tarafından tepkiyle karşılandı.^[6]^[7]^[8] Bu kampanyaya karşı olanlar ise yeni kampanyalar başlattılar.^[9]

Metin[değiştir | kaynağı değiştir]

"1915'te Osmanlı Ermenileri'nin maruz kaldığı Büyük Felâket'e duyarsız kalınmasını, bunun inkâr edilmesini vicdanım kabul etmiyor. Bu adaletsizliği reddediyor, kendi payıma Ermeni kardeşlerimin duygu ve acılarını paylaşıyor, onlardan özür diliyorum."

Kampanya bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kampanyayı başlatanlar, uzun tartışmalardan sonra kampanyayla ilgili karara vardılar. Aralık 2008 tarihinde internet ortamında başlatılan kampanyada, Anadolu'da internet ulaşımı olmayanlardan elden bireysel olarak imza toplanmaktadır. Kampanya 2009 yılı boyunca devam edecektir.^[10] İmzaların alındığı web sayfası olan www.ozurdiliyoruz.com, 14 Aralık 2008 tarihinde açılarak imzalar alınmaya başlandı.^[11] Sitede bildiri Türkçenin yanı sıra Arapça, Ermenice, Fransızca, Almanca, İngilizce, İtalyanca, Yunanca, Kürtçe, Portekizce ve İspanyolca olmak üzere, on yabancı dilde de yazıldı.^[12] Kampanyayı başlatanlar, kampanyanın bireysel olduğu, siyasi hiçbir unsur taşımadığını dile getirdiler.^[13] Baskın Oran, verdiği bir demeçte, kampanyaya imza verilmesi konusunu şöyle yorumladı;

"Ben Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak özür diliyorum. İsteyen diler, isteyen ‘böyle bir şey yoktur’ deyip yoluna devam eder”

— Baskın Oran

Yorumlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Recep Tayyip Erdoğan, Ermenilere karşı herhangi bir suç işlenmediğini ve işlenmeyen suç için de özür dilenmeyeceğini belirtti.^[6]

Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli, yaptığı yazılı açıklamada, kendilerini aydın olarak tanımlayan bir grubun Ermenilerden özür dilenmesi amacıyla başlatmak istedikleri "özür diliyorum" kampanyasının "yozlaşma ve çürümenin ulaştığı vahim durumu göstermesi" açısından ibret verici olduğunu söyledi.^[15]

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, yaptığı açıklamada kampanyayı doğru bulmadığını, özür dilemenin yanlış olduğu ve zarar verici sonuçlar da doğurabilecek bir davranış olduğunu belirtti.^[16] Genelkurmayın yaptığı açıklama, Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Koray Çalışkan ve Sosyalist Demokrasi Partisi (SDP) Genel Başkanı Filiz Koçali tarafından "demokrasiye müdahale" olarak değerlendirildi.^[7]

TÜRKSAM Başkanı Sinan Oğan, özür metninde "Ermeni Soykırımı" adı yerine "Büyük Felaket" (Մեծ Եղեռն Medz Yeğern) adının kullanılmasının Türk halkını aldatmaya yönelik bir kelime oyunu olduğunu iddia etti. Oğan, Ermenicede bu kavramın İsa'nın çarmıha gerilmesi için de kullanıldığını belirtti. Bu ismin seçiminin Holokost (Yahudi Soykırımı) örneğinde olduğu gibi Ermenilerin de kendilerine has bir soykırım adı oluşturma çabası olduğunu iddia etti. Özür metninde soykırım kelimesinin kullanılmamasının amacının konu hakkında fazla bilgiye sahip olmayan Türk halkını aldatmak ve olayı basit ve masum bir özür kampanyası olarak göstererek imza toplamak ve dünyanın en büyük suçu kabul edilen soykırım suçunu Türk halkına kabul ettirmek olduğunu savundu.^[8]

Kampanya özellikle Azerbaycan'da toplumun her kesiminden tepki görmüştür. Azerbaycanlı şair ve Azerbaycan Milli Meclisi milletvekili Zelimhan Yakup, "Türk yağıdan üzr istəməz!" (Türk düşmandan özür dilemez!) adlı şiiriyle kampanyaya sert bir tepki göstermiştir.^[17] Şiirde kampanyanın bazı mihrakların oyunu olduğu iddia edilir. Aynı zamanda kampanyayı başlatanların, Ermenilerden değil, Ermenilerce kırıma ve teröre maruz bırakılan insanların yakınlarından özür dilemesi gerektiğini vurgulamıştır.

Destekler[değiştir | kaynağı değiştir]

DTP milletvekili Sırrı Sakık, kampanyayı başlatanlara saygı duyduğunu, dünyada birçok ülkenin katliam ve uygulamaları nedeni ile özür dilediğini söyledi.^[18]

Türkiye Barış Meclisi, kampanyanın geçmişle yüzleşmenin bir parçası olduğunu, tahammülsüzlük ve ırkçı yaklaşımlar içeren tepki ve karşı kampanyalarınsa bir arada yaşamayı imkânsızlaştırdığını bildirdi.^[19]

Kampanyaya destek verenler arasında Aylin Aslım, Ümit Kardaş, Lale Mansur, Bilge Contepe, Ali Nesin, Adalet Ağaoğlu, Halil Ergün, Pelin Batu gibi sanatçı, yazar ve fikir insanları da yer aldı.^[20]

Tarafsızlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, özür kampanyasıyla ilgili ilk değerlendirmesinde “Türkiye’de özgür ve demokratik bir ortam yaşanıyor, canlı bir tartışma var. Bundan da memnuniyet duyarım” ifadesini kullandı.^[21] Bu açıklamanın ardından bazı siyasi değerlendirmelerde Cumhurbaşkanının da bu kampanyaya destek verdiği şeklinde ifadeler yayınlanınca Köşk konunun küçük siyasi hesaplarla çarpıtıldığı ifadesine yer veren bir açıklama yayınladı.^[22]

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Burak Özügergin, kampanyanın “özel girişim” olduğunu, kampanyanın kendi kurumlarının yönlendirmesi sonucu oluşmadığını ve herhangi bir tepki vermeyeceklerini dile getirdi.^[23] Özügergin, “Türkiye’de her konu rahatlıkla konuşulabilmeli.” dedi.

Gelişmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Şişli 2. Asliye Ceza hâkimi Hakkı Yalçınkaya, ’özürdiliyoruz.com’ sitesinin kapatılmasını ve imza atanların da 301’den cezalandırılmasını istedi.^[24] Kampanyaya destek verenlerin elektronik posta aracılığı ile tehdit mesajları aldıkları iddia edildi.^[25]

Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Milletvekili Canan Arıtman, Abdullah Gül'ün kampanyaya dair yaptığı açıklamalar sonucu, Gül'ün annesinin Ermeni kökenli olduğunu belirtti.^[26] Bu söylem sonucunda, Gül, etnik kökeniyle ilgili iddialara yönelik olarak, "Kayseri'nin yerlisi olan annem tarafından Satoğlu, babam tarafından Gül (Gülükimamı) sülalelerinden gelen ailemizin yüzyıllara uzanan kayıtlı geçmişi Müslüman ve Türk'tür" dedi.^[27] Ayrıca cumhurbaşkanı, CHP'li Canan Arıtman'a 1 YTL'lik manevi tazminat davası açtı^[28] ve davanın sonuçlanmasıyla "Davacının annesinin kökeni Ermeni değildir. Kuşkusuz, Ermeni olsa dahi durum değişmeyecektir." denilen gerekçeli karar sonucu Gül, davayı kazandı.^[29]

Avustralya’nın Sidney şehrindeki Macquarie Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışan ve Türk-Ermeni Diyalog Grubu Eşbaşkanı olan Dr. Armen Gakavian'ın önderliğinde bu kampanyaya karşılık olarak Ermeni çetelerinin işlediği cinayetler ve ASALA eylemlerinden ötürü Türklerden özür dilemek için bir özür kampanyası başlatıldığı ve kampanyaya birçok Ermeni aydının destek vermesi beklendiğine ilişkin haberler Türk basınında yer aldı.^[30]^[31] "Ermenilerden Özür Diliyorum Kampanyası"nın katılımcılarından Cengiz Aktar, Ali Bayramoğlu, Kezban Hatemi, Eren Keskin gibi bazı isimler bu girişimi çok sevindirici ve olumlu bulduklarını ifade ettiler.^[32]

Öte yandan Gakavian ile ilgili bu haberler Ermeni tarafında çok şiddetli tepkiler görmüş,^[33] Gakavian "hayatı bir şarta bağlanmak sureti ile" ölüm ile tehdit edilmiştir.^[34]

Ancak daha sonra Armen Gakavian yaptığı açıklamayla sözlerinin çarpıtıldığını ve yanlış anlaşıldığını söyledi. Gakavian, "sadece dostları arasında "Türkiyeli" aydınlara teşekkürü içeren ve tartışılmak üzere dolaşan bir e-posta olduğunu ve 'yeterli ilgi oluştuğu durumda' bu metnin kamuya açıklanma 'olasılığı' bulunduğunu" belirtti. Gakavian, yaptığı açıklamada Today's Zaman gazetesinde çıkan haberin gerçeği yansıtmadığını, Radikal gazetesinde ise haber başlığının ve kullanılan haber fotoğrafının^[35] bağlamı saptırdığını söyledi. Gakavian ayrıca yaptığı röportajda "Türklerin bu özrünün sadece başlangıç olduğunu ve açıkça, Ermeni Soykırımı nedeniyle Türk devletinin özür dilemesi ve bunu tazmin edecek bir girişimde bulunması gerektiğini vurguladığını", "röportajda, hiçbir zaman diğer Ermeniler adına konuştuğunu öne sürmediğini veya Ermenilerin herhangi bir şey için özür dilemesi gerektiğinden bahsetmediğini; sadece, daha geniş bir tartışmanın parçası olarak ASALA gibi gruplarca yürütülen Ermeni terörist faaliyetlerinin ahlaken (ve uluslararası hukuka göre) meşru olmadığı şeklindeki kişisel görüşünü ifade ettiğini, maalesef bu birkaç kelime bağlamından çıkartılarak verdiği röportajın vurgusunun ortadan kaldırıldığını" ve "Art arda gelen çarpıtmalar ışığında, Türk medyasına bu açıklamaları yapmış olmaktan pişman olduğunu ve gelecekte daha dikkatli davranacağını" ifade etti.^[36]

Soruşturma istemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet Başsavcılığı, kampanya ile ilgili olarak "Türk milletini alenen aşağılama" suçu kapsamında soruşturma başlattı.^[37] Suç duyurusunu içeren dilekçe, Ankara’da yaşayan Hasan Hüseyin Satır, Sabahat Özgür, Mehmet İnal Kolburan, Hüseyin Erdoğan, Serdar Orhaner ve Kürşat Karacabey tarafından ortak hazırlandı. Yapılan soruşturma sonunda söz konusu kampanya ile ilgili olarak "kovuşturma yapılmasına yer olmadığına" karar verildi.^[38] Fakat Sincan 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Osman Kaçmaz, kampanyasıyla ilgili Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının verdiği takipsizlik kararını kaldırdı.^[39] Böylece kampanya hakkında 301'den soruşturma yolu açılmış oldu. Ardından, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Sincan 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararının, kanun yararına bozulması talebiyle Adalet Bakanlığına başvurdu.^[40] Verilen dilekçede "İnceleme ve soruşturma başlatılan konu suç değil ise suç olmayan bir konuyla ilgili zaten delil toplanması hukukun temel prensipleriyle bağdaşmaz" görüşüne yer verildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "www.ozurdiliyoruz.com ana sayfası". ozurdiliyoruz.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2008.
^ "Ermeni sorunuyla ilgili yeni kampanya". TimeTurk. 24 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2008.
^ "´Ermenilerden özür diliyorum´". SkyTürk. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Bülent Tegün (16 Aralık 2008). "Ermenilerden özür diliyorum". turquieeuropeenne. Erişim tarihi: 15 Haziran 2009. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "´Erdogan lehnt Entschuldigung bei Armeniern ab´ (Almanca)". Der Spiegel. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2009.
^ ^a ^b "Erdoğan'dan aydınlara tepki". Akşam. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ ^a ^b "Sivillerin Kampanyası'ndan Genelkurmaya Ne?". Bianet. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ ^a ^b Ermenilerin Türklerden Özür Dilemesi Ne Anlama Gelir? 14 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi Sitesi. Erişim 25 Şubat 2009
^ ""Özür diliyorum"a karşı "Özür bekliyorum'u başlattılar". Radikal. 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2009.
^ "'Ermenilerden özür diliyorum'". Taraf. 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "'www.ozurdiliyoruz.com' açıldı". Radikal, TimeTurk. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "Diğer diller". ozurdiliyoruz.com. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "Aydınların 'özrü' tartışma yarattı". Evrensel. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Başbakan'dan özürcü aydınlara tepki". 19 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2009.
^ "Bahçeli, özür dilenecek bir konu yok". Mynet. 10 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "Genelkurmay: Özür dileme zarar verir". NTVMSNBC. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "Türk Yağıdan Üzr İstəməz! - Zəlimxan Yaqub - TURAN-SAM : TURAN Stratejik Araştırmalar Merkezi". www.turansam.org. 13 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022.
^ "'Özür' tartışması alevlendi". Evrensel. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Barış Meclisi "Özür Diliyorum" Kampanyasını Destekliyor". Bianet. Erişim tarihi: 24 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Özür Dileyenler Cevap Verdi". 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "yüzleşiyoruz.gov.tr". Taraf. 23 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "'Ermeniler'den özür diliyorum' kampanyasına açıklama". Herald Turk. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "Zirvede 'özür'lü çatlak!". Vatan. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ ""Özür Diliyorum" Sitsine Suç Duyurusu". durde.org. 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ "Kampanyayı lince dönüştürdüler". Evrensel. 25 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.
^ ""Özür Diliyorum" Kampanyasına Tepkiler". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2008.
^ "Gül'den 'etnik köken' açıklaması". CNNturk. 7 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2008.
^ "Gül'den Arıtman'a 1 YTL'lik tazminat davası". Yeni Şafak. 25 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2008.
^ "CHP'li Arıtman'a ders gibi Gerekçeli Karar: 'Annesi Ermeni olsa bile...'". NetHaber.com. 10 Temmuz 2009. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Ermeni aydınlardan da özür kampanyası". NTVMSNBC. 4 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.
^ "Armenian intellectuals to launch counter-apology campaign". Today's Zaman. 3 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009.
^ http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=919895&Date=19.01.2009&CategoryID= 10 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Aydınlar umutlu: Diasporada da bir tabu kırıldı
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2015.
^ http://www.arminfo.am/CD2D3FDE-E329-D7D8-01C5477C77105D64 ^{[ölü/kırık bağlantı]} "Armenian justice can guarantee Kakavyan's life if he refuses from the given order in..."
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009.
^ http://bianet.org/bianet/kategori/bianet/112333/gakavian-turklerden-ozur-meselesi-yanlis-anlasildi 11 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gakavian: Türklerden Özür Meselesi Yanlış Anlaşıldı
^ "'Ermenilerden özür diliyorum' kampanyasına soruşturma". Radikal. 17 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2009.
^ "'Ermenilerden özür diliyorum' kampanyasına soruşturma yok". Radikal. Erişim tarihi: 31 Ocak 2009.
^ "Karar Verildi: "Özür" Kampanyası Soruşturulacak". Bianet. Erişim tarihi: 3 Mart 2009. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "'Özür' soruşturmasında başsavcıdan hukuk dersi". Taraf. 13 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2009.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermenilerden Özür Diliyorum Destek Sitesi

[1] "www.ozurdiliyoruz.com ana sayfası". ozurdiliyoruz.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2008.

[TimeTurk-2] "Ermeni sorunuyla ilgili yeni kampanya". TimeTurk. 24 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2008.

[3] "´Ermenilerden özür diliyorum´". SkyTürk. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[4] Bülent Tegün (16 Aralık 2008). "Ermenilerden özür diliyorum". turquieeuropeenne. Erişim tarihi: 15 Haziran 2009. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[5] "´Erdogan lehnt Entschuldigung bei Armeniern ab´ (Almanca)". Der Spiegel. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2009.

[Erdogan-6] "Erdoğan'dan aydınlara tepki". Akşam. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[Genelkurmay-7] "Sivillerin Kampanyası'ndan Genelkurmaya Ne?". Bianet. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[Turksam-8] Ermenilerin Türklerden Özür Dilemesi Ne Anlama Gelir? 14 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi Sitesi. Erişim 25 Şubat 2009

[9] ""Özür diliyorum"a karşı "Özür bekliyorum'u başlattılar". Radikal. 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2009.

[taraf-10] "'Ermenilerden özür diliyorum'". Taraf. 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[11] "'www.ozurdiliyoruz.com' açıldı". Radikal, TimeTurk. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[12] "Diğer diller". ozurdiliyoruz.com. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[EVRENSEL-13] "Aydınların 'özrü' tartışma yarattı". Evrensel. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[14] "Başbakan'dan özürcü aydınlara tepki". 19 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2009.

[15] "Bahçeli, özür dilenecek bir konu yok". Mynet. 10 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[16] "Genelkurmay: Özür dileme zarar verir". NTVMSNBC. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[17] "Türk Yağıdan Üzr İstəməz! - Zəlimxan Yaqub - TURAN-SAM : TURAN Stratejik Araştırmalar Merkezi". www.turansam.org. 13 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022.

[18] "'Özür' tartışması alevlendi". Evrensel. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[19] "Barış Meclisi "Özür Diliyorum" Kampanyasını Destekliyor". Bianet. Erişim tarihi: 24 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[20] "Özür Dileyenler Cevap Verdi". 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[21] "yüzleşiyoruz.gov.tr". Taraf. 23 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[22] "'Ermeniler'den özür diliyorum' kampanyasına açıklama". Herald Turk. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[23] "Zirvede 'özür'lü çatlak!". Vatan. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[24] ""Özür Diliyorum" Sitsine Suç Duyurusu". durde.org. 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[25] "Kampanyayı lince dönüştürdüler". Evrensel. 25 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008.

[26] ""Özür Diliyorum" Kampanyasına Tepkiler". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2008.

[27] "Gül'den 'etnik köken' açıklaması". CNNturk. 7 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2008.

[28] "Gül'den Arıtman'a 1 YTL'lik tazminat davası". Yeni Şafak. 25 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2008.

[29] "CHP'li Arıtman'a ders gibi Gerekçeli Karar: 'Annesi Ermeni olsa bile...'". NetHaber.com. 10 Temmuz 2009. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[30] "Ermeni aydınlardan da özür kampanyası". NTVMSNBC. 4 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.

[31] "Armenian intellectuals to launch counter-apology campaign". Today's Zaman. 3 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009.

[32] ttp://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=919895&Date=19.01.2009&CategoryID= 10 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Aydınlar umutlu: Diasporada da bir tabu kırıldı

[33] "Arşivlenmiş kopya". 4 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2015.

[34] ttp://www.arminfo.am/CD2D3FDE-E329-D7D8-01C5477C77105D64 ^{[ölü/kırık bağlantı]} "Armenian justice can guarantee Kakavyan's life if he refuses from the given order in..."

[35] "Arşivlenmiş kopya". 11 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009.

[36] ttp://bianet.org/bianet/kategori/bianet/112333/gakavian-turklerden-ozur-meselesi-yanlis-anlasildi 11 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gakavian: Türklerden Özür Meselesi Yanlış Anlaşıldı

[37] "'Ermenilerden özür diliyorum' kampanyasına soruşturma". Radikal. 17 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2009.

[38] "'Ermenilerden özür diliyorum' kampanyasına soruşturma yok". Radikal. Erişim tarihi: 31 Ocak 2009.

[39] "Karar Verildi: "Özür" Kampanyası Soruşturulacak". Bianet. Erişim tarihi: 3 Mart 2009. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[40] "'Özür' soruşturmasında başsavcıdan hukuk dersi". Taraf. 13 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

Ermenilerden özür diliyorum nedir?, Ermenilerden özür diliyorum anlamı nedir?, Ermenilerden özür diliyorum ne demektir?