Pasargad

Pasargad (Farsça: پاسارگاد)
UNESCO Dünya Mirası
	Pasargad'da II. Kiros'un mezarı
Konum	İran; Fars Eyaleti
Kriter	Kültürel: i, ii, iii, vi
Referans	1106
Tescil	2004 (28. oturum)
Bölge	Asya-Pasifik
Koordinatlar	30°12′00″K 53°10′46″D / 30.20000°K 53.17944°D

Pasarqad

Pasargad'ın günümüz İran haritasındaki konumu.

Pasargad veya Pasargaday, Ahameniş hanedanının ilk başkenti olan antik kenttir.^[1] Bugünkü İran'ın güneybatısında, Persepolis'e 78 km, Şiraz'a 130 km uzaklıktadır.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentin adı, en büyük Pers kabilesi olan Pasargadlardan gelmektedir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük Kiros olarak da anılan II. Kiros (Keyhüsrev) (MÖ 590-529), MÖ 550 yılında Med hükümdarı Astiages'e karşı zafer kazandığı savaş alanına yakın olduğu için Pasargad'ı imparatorluğunun başkenti yaptı. I. Darius'un MÖ 522 yılında tahta geçmesinden sonra hanedanın yeni başkenti Pasargad'ten Persepolis'e taşınmıştır.

Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Yapılar killi toprak ve taşlarla inşa edilmiştir. En sağlam durumda olan yapı Kiros'un mezarıdır. Beyaz renkli büyük kireçtaşı bloklardan yapılmış olan mezar, altı basamaklı bir kaide ile dikdörtgen planlı, beşik çatılı bir mezar odasından oluşmaktadır. İslam döneminde bu mezarın Süleyman peygamberin annesinin olduğuna inanıldığından kutsal sayılmıştır. Kentin en güneyindeki kayalara oyulmuş kanal biçimindeki iz, döneminde Pasargad'ı Persepolis'e bağlayan tarihi yolun kalıntısıdır.

Arkeolojik çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk önemli keşifler 1905-1907 yıllarında Alman arkeolog, mimar ve sanat tarihçisi Ernst Emil Herzfeld tarafından gerçekleştirilmiştir. Herzfeld, 1928 ile 1933 yılları arasında bölgeye tekrar dönerek daha detaylı çalışmalar yürütmüştür.^[2]

Sir Aurel Stein adlı arkeolog 1934 yılında kentin planını tamamlamayı başardı.^[3] 1935 yılında Erich F. Schmidt, Pasargad antik kompleksinin tamamının havadan fotoğraflanmasını sağladı.^[4]

1949 ile 1955 yılları arasında Ali Sami başkanlığındaki İranlı bir kazı heyeti çalışmalarda bulundu.^[5]

1961 ile 1963 yıllarında da Institute of Persian Studies adlı bir İngiliz kurumu adına İskoç arkeolog David Stronach araştırmalar yaptı. "Pasargad kenti uzmanı" haline gelen Stronach döneminde yüzeye çıkarılması sağlanan "Pasargad hazineleri" olarak anılan Ahameniş mücevherleri, İran Ulusal Müzesi ve Britanya Müzesi'nde^[6] sergilenmektedir.^[7]^[8]^[9]

Uzun bir aradan sonra 2000 yılında, İranlı kültür mirasları koruma teşkilatı ve Fransız Lyon Üniversitesi'nden bir heyet ortak bir çalışmaya başlamıştır.^[10]

2006 yılında II. Kiros'tan sonra tahta geçen oğlu I. Kambises'in mezarı da bulundu.

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Kiros'un mezarı.
Süleyman'ın hapishanesinin bulunduğu harabelerde I. Kambises'in mezarı olduğu tahmin edilmektedir.
Pasargad Sarayı izleyici alanı.
Pasargad iç kalesi. Konumlandırma ve yapısında, Atina'daki Akropol'ün aksine, tepesindeki çok sayıda sütunun tabanları yapıda belirleyicidir.
II. Kiros'un mezarı. (restorasyon yapılırken)
Muzafferiler döneminde inşa edilen kervansaray.
II. Kiros'un saray kalıntıları arasında ayakta kalmış bir sütun.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Lendering, Jona. "Pasargadae" (İngilizce). Livius. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
^ Herzfeld, E (1929). Bericht über die Ausgrabungen von Pasargadae 1928 (Almanca). 1. Archäologische Mitteilungen aus Iran. ss. 4-16.
^ Stein, A (1936). An Archaeological Tour in Ancient Persis, Iraq (İngilizce). 3. ss. 217-20.
^ Schmidt, Erich F (1940). Flights Over Ancient Cities of Iran (PDF) (İngilizce). University of Chicago Oriental Institute, University of Chicago Press. ISBN 0-918986-96-6. 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
^ Ali-Sami (1971) [Marrt 1956]. Pasargadae. The Oldest Imperial. Capital of Iran (İngilizce). 4. Rev. RN Sharp transl (2. bas.). Shiraz: Learned Society of Pars; Musavi Print. Office.
^ "British Museum Collection" (İngilizce). Eksik ya da boş |url= (yardım)
^ Stronach, David (1963). "First Preliminary Report". Excavations at Pasargadae, Iran (İngilizce). 1. ss. 19-42.
^ Stronach, David (1964). "Second Preliminary Report". Excavations at Pasargadae, Iran. 2. ss. 21-39.
^ Stronach, David (1965). "Third Preliminary Report". Excavations at Pasargadae, Iran (İngilizce). 3. ss. 9-40.
^ Boucharlat, Rémy (2002). Pasargadae, Iran (İngilizce). 40. ss. 279-82.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Sivand Dam’s Inundation Postponed for 6 Months. Cultural Heritage News Agency. 29 Kasım 2005. 12 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2006. (İngilizce)
Fathi, Nazila (27 Kasım 2005). "A Rush to Excavate Ancient Iranian Sites". The New York Times. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2017. ; tamamı Fathi, Nazila (27 Kasım 2005). SF Gate. The San Francisco Chronicle. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
Ali Mousavi (16 Eylül 2005). "Cyrus can rest in peace: Pasargadae and rumors about the dangers of Sivand Dam". History. Iranian. 23 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
Pasargadae Will Never Drown. Cultural Heritage News Agency. 12 Eylül 2005. 12 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2006. (İngilizce)
Matheson, Sylvia A (1972). Persia: An Archaeological Guide. (İngilizce)
Seffrin, André (2009). Manuel Bandeira: poesia completa e prosa, cilt único [Manuel Bandeira: complete poetry and prose, unique cilt]. Rio de Janeiro: Editora Nova Aguilar. ISBN 978-85-210-0108-9. (İngilizce)
Stronach, David (1978). Pasargadae: A Report on the Excavations Conducted by the British Institute of Persian Studies from 1961–63. Oxford University Press. ISBN 0-19-813190-9. (İngilizce)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

İran tarihi

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Pasargadae Excavation Documentation and Fragments of Wall Paintings from Pasargadae". Freer Gallery of Art. Washington, DC: Smithsonian Institution. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
"Records of Pasargadae". Ernst Herzfeld Papers. 5: Drawings and Maps. Washington, DC: Collections Search Center, S.I.R.I.S., Smithsonian Institution. 27 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
"Tall_e Takht". 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (resim) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2017. (İngilizce)
"World Heritage Center". Unesco. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
Pasargadae"History". Iran Chamber Society. 27 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
European languages"Save Pasargadae From Destruction". 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
Pasargad"Land of Aryan". ATSpace. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
"Pasargad" (virtual reconstruction of Pasargadae). Persepolis3D. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
"Persepolis & Pasargad" (Almanca). M Heße. 2009. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (fotoğraf galerisi) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
"Pasargadae". Ancient History Encyclopedia. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (İngilizce)
"Pasargadae". Cultural Heritage Organization of Iran. 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. (Farsça)

[1] Lendering, Jona. "Pasargadae" (İngilizce). Livius. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.

[2] Herzfeld, E (1929). Bericht über die Ausgrabungen von Pasargadae 1928 (Almanca). 1. Archäologische Mitteilungen aus Iran. ss. 4-16.

[3] Stein, A (1936). An Archaeological Tour in Ancient Persis, Iraq (İngilizce). 3. ss. 217-20.

[4] Schmidt, Erich F (1940). Flights Over Ancient Cities of Iran (PDF) (İngilizce). University of Chicago Oriental Institute, University of Chicago Press. ISBN 0-918986-96-6. 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.

[5] Ali-Sami (1971) [Marrt 1956]. Pasargadae. The Oldest Imperial. Capital of Iran (İngilizce). 4. Rev. RN Sharp transl (2. bas.). Shiraz: Learned Society of Pars; Musavi Print. Office.

[6] "British Museum Collection" (İngilizce). Eksik ya da boş |url= (yardım)

[7] Stronach, David (1963). "First Preliminary Report". Excavations at Pasargadae, Iran (İngilizce). 1. ss. 19-42.

[8] Stronach, David (1964). "Second Preliminary Report". Excavations at Pasargadae, Iran. 2. ss. 21-39.

[9] Stronach, David (1965). "Third Preliminary Report". Excavations at Pasargadae, Iran (İngilizce). 3. ss. 9-40.

[10] Boucharlat, Rémy (2002). Pasargadae, Iran (İngilizce). 40. ss. 279-82.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d İran'daki Dünya Mirası Alanları
Kültürel	İran'ın Ermeni Manastır Topluluğu St. Tadeos Manastırı St. Stepanos Manastırı Dzordzor Şapeli Çupan Şapeli Tanrının Kutsal Annesi Kilisesi Bem ve kültürel peyzajı Behistun Çoğa Zenbil Maymand kültürel peyzajı Gülistan Sarayı Kabus Anıtı İsfahan Ulu Camii Nakş-ı Cihan Meydanı Pasargad Persepolis İran bahçeleri Pasargad Çehel Sütun Sarayı Fin Eram Şazda Devletabad Abbasabad Ekberiye Pehlivanpur Şehr-i Suhta Şeyh Safi Türbesi Olcaytu Türbesi Şuşter Tarihi Su Sistemi Susa Tebriz Çarşısı Taht-ı Süleyman İran Kehrizi Firidunkenar Baladeh Zarç Hassan Abad Muşir Güherriz Ekberabad Kasımabad Moun Vazvan Muzdabad İbrahimabad Tarihî Yezd Şehri Fars Bölgesi'ndeki Sasani Arkeolojik Peyzajı Dohtar Kalesi Erdeşir Tören Rölyefi Erdeşir Zafer Rölyefi Erdeşir Hurreh Erdeşir Sarayı Bişâpûr şehri I. Şâpûr'un Heykeli Şâpûr Mağarası Servistan Sarayı Trans-İran Demiryolu Hewraman/Uramanat Kültürel Peyzajları	İran Bayrağı
Doğal	Lut Çölü Hyrkania Ormanları	İran Bayrağı

Pasargad nedir?, Pasargad anlamı nedir?, Pasargad ne demektir?