Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek madde içeriğinin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "I. Mary" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Nisan 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

I. Mary
İngiltere ve İrlanda kraliçesi
Hüküm süresi	19 Temmuz 1553 - 17 Kasım 1558
Taç giymesi	1 Ekim 1553
Önce gelen	VI. Edward
Sonra gelen	I. Elizabeth
Doğum	18 Şubat 1516(1516-02-18) Palace of Placentia, Greenwich
Ölüm	17 Kasım 1558 (42 yaşında) Saint James's Palace, Londra
Defin	14 Aralık 1558 Westminster Abbey, Londra
Eş(ler)i	II. Felipe
Hanedan	Tudor Hanedanı
Babası	VIII. Henry
Annesi	Aragonlu Catherine

I. Mary (18 Şubat 1516 - 17 Kasım 1558) İngiltere'nin ilk hükümdar kraliçesidir. Tahta geçtiğinde İngiltere Protestanlığın etkisi altındaydı lakin İngilizler hâlâ büyük ölçüde Katolik idi. Kraliçe katı kurallar uygulayarak protestanları idam ettirdi hatta canlı canlı yaktırdı (297 Protestan'ı idam etti) ve koyu katolik olan İspanya kralı II. Felipe ile evlendi, hiç çocuğu olmadı. II. Felipe ile evlenerek Habsburg ve Tudor hanedanları birleşmiştir ve I. Mary ve II. Felipe şu unvanları kullanmışlardır: "Philip ve Mary, Tanrının lütfuyla, İngiltere, İspanya, Fransa, Napoli, Kudüs, İrlanda ve Sicilya Kralı ve Kraliçesi, inancın Savunucuları, Avusturya Arşidük ve Arşidüşesi, Burgunya, Milano ve Brabant Dükü ve Düşesi, Habsburg, Flandre ve Tirol Kontu ve Kontesi". Protestanları idam ettirmesinden ve Protestan propagandasından dolayı Kanlı Mary olarak anılır. I. Elizabeth döneminde geliştirilen birçok yeniliğin temeli, Mary'nin hükümdarlığında başlamıştır.

Çocukluğu ve Sonraki Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Mary VIII. Henry ve ilk karısı Aragonlu Catherine'nin kızı olarak 1516 yılında doğdu. Annesinin ülkeye veliaht verememesi ve babasının Anne Boleyn’e aşık olması sonucu babası annesinden boşandı ve Anne Boleyn ile evlendi. Mary de gayrimeşru ilan edildi. 1 Haziran 1533'te Anne Boleyn dini bir törenle kraliçe ilan edildi. Anne Boleyn'in kraliçe olmasıyla Mary'nin tüm hayatı değişti. Henry ve Anne 3 yıl evli kaldılar. Anne 7 Eylül 1533'te ileride İngiltere'nin en önemli hükümdarlarından biri olacak Elizabeth'i doğurdu. Elizabeth'ten sonra iki düşük daha yapan Anne, krala bir erkek evlat veremedi. Mary ve Elizabeth’in ilişkisi prenseslik yıllarında güzeldir ama daha sonradan bu güzel ilişki bozulmuştur. Anne Boleyn zina suçundan idam edildikten sonra babası Jane Seymour ile evlendi. Jane, Catherine of Aragon'a nedimelik yapmıştır. Jane, Mary‘nin ve Elizabeth’in yeniden meşrulaştırılmasını istedi. Jane Seymour Mary’nin üvey kardeşi Edward Tudor’u doğurduktan birkaç gün sonra öldü. Jane’nin ölümünden sonra babası Clevesli Anne ile evlendi Mary ile nötr bir ilişkileri vardı daha sonra babası Anne’den boşandı ve Catherine Howard ile evlendi kraliçe Katherine ile başta çok sürtüşme yaşayan Mary bu konuda uyarı aldı ve kraliçeyle arasını düzeltmeye çalıştı. Katherine Howard da zina suçundan idam edildikten sonra babası Catherine of Parr ile evlendi Catherine ve Mary’nin çok ortak yönleri vardı dünya görüşleri, moda anlayışları gibi… Reformistler ise birçok defa onu idam etmeye çalıştı çünkü İmparator Charles'ın kuzeni olan Mary, tüm Avrupa tarafından tahtın tek varisi olan görülüyordu. Ülke Anglikan kurallarla yöneltilse de Katolik inancını yıllarca korudu. Annesi ölene kadar onu görmesine izin verilmedi, cenazesine bile gidemedi. Kral ölmeden önceki yıllarda Mary saraya davet edildi ve kaybettiği itibarı geri kazandırıldı. VIII. Henry'den sonra tahta üvey kardeşi Edward geçmiştir. Edward tahta geçtikten sonra tüm Avrupa tarafından tahtın varisi olarak görülen Mary kardeşi ile savaşmayı reddetmiştir.

KAYNAK:Mary Tudor: Princess,Bastard,Queen, Mary I of England:Gender Power,Bloody Mary(Carolly erickson), Mary Tudor(Linda Porter),what Mary demonstrated for Elizabeth(Judith Richards)

Tahta Çıkışı[değiştir | kaynağı değiştir]

VI. Edward ülkeyi ancak 6 yıl yönetebildi ölmeden önce babasının taht sırasını değiştiren Edward tahta kendisinden sonra kardeşi Mary ve eğer çocuksuz ölürse Elizabeth’in çıkmasını istememiş ve tahtın varisini Jane Grey olarak ilan etmiştir. Mary’nin bu olayı çok büyük bir ihanet olarak algıladığı ve çok üzüldüğü ama yine de kardeşiyle savaşmayı reddettiği söylenir ve muhtemelen verem yüzünden ölümü üzerine tahta Dük John Dudley tarafından oğlu Guilford Dudley ile evlenmek şartıyla VIII. Henry'nin kardeşinin torunu Leydi Jane Grey geçirildi. Fakat Mary halk arasında oldukça popülerdi ve halkının desteğini de arkasına alarak kolayca bir ordu kurdu ve Londra'ya girdi. Londra'da çok büyük bir direnişle karşılaşmadan kendini kraliçe ilan etti ve Jane ve beraberindekiler Londra Kulesi'ne kapatıldı. Sıra İngiltere kraliçesi taç giyme törenine geldiğinde halkın kafasında soru işaretleri vardı çünkü daha önce hiçbir kadın taç giymemişti. Törenin nasıl olacağı hakkında endişeleri vardı ama tören düzgün ve olaysız bir şekilde bir Katolik ayini olarak gerçekleşmiştir. Mary resmî olarak İngiltere kilisesinin başı ve İngiltere kraliçesiydi. Tahta çıktıktan sonra yaptığı ilk düzenleme annesi ve babasının geçersiz sayılan evliliğini meşrulaştırmak olmuştur. Kardeşi Edward’ın koyduğu Protestan yasalarını kaldırdı, kendisi bir süre inancını gizli tuttu ülke büyük ölçüde Katolik olsa da Protestanların sayısı da çok artmıştır. Katolik yetiştirilen Mary'nin aksine üvey kardeşleri Elizabeth ve Edward protestan mürebbiyeler tarafından yetiştirilmiştir. Akrabası imparator ile olan mektuplarının çoğunda imparator onu Elizabeth’e karşı uyarıyordu ama Mary kardeşini idam etmeyi kesinlikle reddetti. Mary üvey kardeşi Elizabeth ile birçok kere din konusunda kavga etmişti Mary, Elizabeth’i bir Katolik yapmaya çok uğraştı ama başarılı olamadı ve Tanrı'dan Elizabeth’in ruhunu kurtarması için yardım istedi ve sürekli bu konu hakkında dua etti. Renard, Mary’nin ”Sapkın görüşleri olduğunu, gayrimeşru olduğunu ve annesine benzediği özellikleri” nedeniyle onu vasiyetten men etmeyi düşündüğünü bildirdi hemen sonra Elizabeth, saraydan ayrıldı ve Mary istediği zaman geri dönebileceğini söyleyerek kardeşini uğurladı.

KAYNAK:Mary Tudor: Princess,Bastard,Queen, Mary I of England:Gender Power,Bloody Mary(Carolly erickson), Mary Tudor(Linda Porter)

İsyan ve Leydi Elizabeth[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Mary'nin kız kardeşi Elizabeth, ilk isyanını Mary tahta çıktıktan birkaç ay sonra çıkardı. İsyana karışan iki grup vardı: Bu gruplardan ilki Jane Grey'i, diğeri ise Leydi Elizabeth'i tahta geçirmek için uğraştı. Ancak isyan başarısız oldu ve Mary’nin daha önce idam etmediği isyanın ele başı John Dudley, Mary’nin parlamento üyelerinin ısrarıyla idama mahkûm edildi. Robert Dudley ile birlikte Leydi Elizabeth de kuleye kapatıldı. Fakat idam emirleri verilmedi ve bir süre sonra ablası Kraliçe Mary tarafından affedildiler. İsyanla doğrudan ilişkileri olmamasına rağmen ve Mary kuzenini idam ettirmek istememesine rağmen Mary’nin parlamento üyelerinin üstüne yaptığı baskı yüzünden Jane Grey ve kocası Guilford Dudley idam edildi. Kraliçe, uzaktan kuzeni Jane'i idam ettirmemek için çok direndi ve sürekli vicdanının onu idam etmesine izin vermediğini söyledi ama hem parlamento baskısı hem de evlilik hazırlıkları yaptığı II. Felipe'in ülkeye, çıkan iç karışıklıklar yüzünden gelmeyi reddetmesi üzerine infaz kararını vermek zorunda kaldı.

Evliliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraliçe 37 yaşında iken hem ülkesini beraber yönetmek hem de veliaht vermek amacıyla koca arayışlarına başladı. Mary evleneceği kişi tarafından yönetilmek istemiyordu ve adayın İngiltere halkının seveceği biri olması gerekiyordu. Mary'ye birçok öneri sunuldu ilk adaylardan biri IV. Edward’ın büyük torunu olan 25 yaşındaki Edward Courtenay idi ama Mary tebaasından bir ile evlenmek istemedi. Kral Juan’ın kardeşi Portekizli Dom luis tarafından 2 kere evlenme teklifi aldı. İmparator Charles’ın kardeşinin oğlu Maximilian da damat adayları arasındaydı en son Mary İspanya Prensi II. Felipe ile evlenmeye karar verdi. Annesinin son mektuplarından birinde Mary’ye herhangi bir koca düşünmemesini veya arzulamamasını tavsiye etmişti. Mary üvey annelerinin başına gelenlerin farkındaydı ve bu yüzden bir prensesken asla aşık olmayacağına politik bir evlilik yapacağına yemin etmişti. Elizabeth ve Jane Grey'i tahta çıkarmak isteyenlerin isyanının hezimetle sonuçlanmasının ardından Kraliçe ve Prens evlendiler. Böylece İngiltere'nin katolikleşmesinin önünde bir engel kalmamakla birlikte Aragon'lu Catherine'in VIII. Henry tarafından reddinin ardından yarım kalan İngiltere-İspanya müttefikliği kaldığı yerden devam etme fırsatı buldu. İngiltere halkı II. Felipe’i pek sevmemesi üzerine Mary “Şimdi size mümkün olan en iyi hakla hükmediyorum ve özgür bir kadın olarak, alemimizin insanlarından herhangi bir kadın veya erkek özgürse, uygun bir partner seçmek için tam hakkım ve yeterli yılım var” “Benim için kendi hayallerinize göre bir koca adayı belirlemeniz tamamen boşuna ama bunun yerine koca seçimimin benim seçimim olmasına izin verin bu evlilik düşman topraklarında bir saldırı olursa önlemeye de yardımcı olacak” demiştir ve halk buna büyük bir destekle cevap vermiştir.

KAYNAK:Mary Tudor: Princess,Bastard,Queen, Mary I of England:Gender Power,Bloody Mary(Carolly erickson), Mary Tudor(Linda Porter)

Hamilelikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Mary evliliklerinden birkaç ay sonra hamilelik semptomları göstermeye başladı. Sabah bulantıları, adetten kesilme, şişen göğüsler ve büyüyen bir karın gibi hamileliğin birçok semptomunu gösteriyordu. O zamanlarda tıp çok gelişmediği için saray hekimleri de kraliçenin hamileliğini onayladı. Nisan 1555'te gelmesi beklenen kraliyet bebeği bir türlü gelmiyordu. Zamanla Mary'nin karnı da küçülmeye başladı. Bu yalancı gebelikten sonra kocası Felipe onu terk etti ve İspanya'ya gitti. Kalbi kırılan Mary'nin sağlığı kötüleşmeye başladı. Daha sonra 1557 yılında Kraliçe'nin tekrar hamile olduğu halka duyuruldu. Fakat halkın çoğu bu gebeliğin tıpkı bir önceki gibi gerçek olmadığını düşünüyor ve kraliçenin onlara bir varis bırakamayacağına inanıyordu. Kraliçe'nin bahar 1558'de doğması beklenen bebeği yine gelmek bilmiyordu. Mary'nin büyük bir ihtimalle karnında büyüyen şey bir tümördü ama o zamanın doktorları bunu anlamak için gereken bilgiden yoksunlardı. Mary halkının önünde tekrar küçük düşmüştü. Tüm bu aşağılanma onun yatağa düşürdü ve ölümünü hızlandırdı.

Son Yılı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraliçe saltanatının beşinci ve son yılında kocasının İspanya'ya gitmesi ve üvey kardeşi I. Elizabeth ile olan ilişkisini öğrenmesi, Fransa ile yapılan savaşta Calais'in kaybedilmesi ve çocuklarının olmaması nedeniyle sağlığı iyice kötüleşen, 17 Kasım 1558 günü sarayında öldü. Ölüm nedeni muhtemelen yumurtalık kanseriydi. Yerine üvey kardeşi ve Protestan Leydi Elizabeth geçti. Kocası, II. Felipe I. Elizabeth tahta geçince evlilik teklifinde bulunmuştur.

Resmî unvanlar
Önce gelen Jane Grey	İngiltere ve İrlanda kraliçesi 19 Temmuz 1553 - 17 Kasım 1558	Sonra gelen I. Elizabeth