Bildirme eki anlamı nedir

Bildirme eki

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu madde veya bölüm Koşaç adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz.

Bildirme kipleri ile karıştırılmamalıdır.

Bildirme eki veya bildirme koşacı,^[1] Türkçede yükleme kesinlik, belirsizlik, ihtimâl gibi anlamlar katan -dir eki.^[2] Türkçedeki dört ek-fiilden biridir. Eklendiği kelimedeki ses kurallarına uyarak -dır, -dur, -dür, -tir, -tır, -tur ve -tür hallerine dönüşebilir:

cevherdir, elmadır, yüzüktür, gelmiştir, dönüyordur

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Göktürkçede görülmeyen, ilk kez Uygurca ayakta durmak fiilinden -tur hâlinde ortaya çıkan^[2] bu ek önceleri sıfat-fiillerin sonunda, daha sonra da fiil çekimlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Önceleri sadece isim soylu sözcüklerin ardından gelen ek, zamanla fiil çekimlerine de karışmış, birleşik çekim ekine benzer bir anlam kazanmıştır. Önceleri sadece 3. tekil şahıs için kullanılmış, zamanla diğer kişiler için de türetilmiştir.

Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Modern Türkçede bildirme ekinin başlıca görevi isim cümlesi oluşturmak (isim soylu sözcükleri yükleme çevirmek) ve fiillere kesinlik (olgu) veya ihtimâl anlamları katmaktır:

Bizim ev sağdan üçüncüsüdür. (İsim soylu sözcükten yüklem oluşturmuş, "kesinlik" anlamı katmış.)
Annem eve ulaşmıştır. (Öğrenilen geçmiş zaman kipindeki fiile "ihtimal" anlamı katmış.)
Anahtarların dolaptadır. (İsim soylu sözcükten yüklem oluşturmuş, "ihtimal" anlamı katmış.)

İsim cümlesi oluştururken kullanılan ve ihtimal anlamı "katmayan" bildirme eki Türkçede sık sık gizli halde kullanılır:

Bu benim kardeşim. (olgu, -dir düşmüş)
Şu karşıdan gelen çocuk bahse varım benim kardeşimdir. (ihtimal, -dir muhafaza edilmiş)

Bildirme eki -diğer ek-fiillerin aksine- bileşik zamanlı fiil oluşturmaz:

Babam geçen sene bu vakitler Adana'ya gitmişti. (bileşik zamanlı fiil, -miş'li geçmiş zamanın hikâyesi)
Kardeşim her zamanki gibi basketbol oynamaya gitmiştir. (basit zamanlı fiil, öğrenilen geçmiş zaman, ihtimal anlamı)

Olumsuz hâli[değiştir | kaynağı değiştir]

İsim cümlelerinde olumsuz hâli olumsuzluk koşacı olarak da bilinen^[3] "değil" sözcüğü ile oluşturulur:

Anahtarların dolapta değildir.

Fiil cümlelerinde olumsuz hâli -me olumsuzluk eki ile oluşturulur:

Annem eve ulaşmamıştır.

Bu kuralın bir istisnâsı yine isim soylu olan^[4] ve "sahiplik, bulunma" gibi anlamlar katan "var" ile oluşturulan cümlelerdir. Bu cümlelerin olumsuz hâli "yok" sözcüğü ile oluşturulur:

Dolapta ayran var(dır).
Dolapta ayran yok(tur).

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "bildirme koşacı." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Kasım 2012
^ ^a ^b Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri 8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi
^ "olumsuzluk koşacı." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Kasım 2012
^ "var." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 5 Aralık 2012

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkçe dilbilgisi

Fonetik

Sesler	ünlü • ünsüz
Ses uyumları	büyük ünlü uyumu • küçük ünlü uyumu
Ses olayları	hece kaynaşması • kaynaştırma ünsüzü • koruyucu ünsüz • pekiştirme • ses türemesi • ulama • ünlü düşmesi • ünsüz düşmesi • ünsüz benzeşmesi • ünsüz sertleşmesi • ünsüz yumuşaması • ünlü daralması • göçüşme • ünsüz değişmesi

Kök ve ekler

Yapım ekleri	isimden isim yapan ekler • isimden fiil yapan ekler • fiilden fiil yapan ekler • fiilden isim yapan ekler
Çekim ekleri	haber (bildirme) kip ekleri • dilek kip ekleri • ek-fiiller • hâl (durum) ekleri • çoğul ekleri • eşitlik eki • vasıta eki • bildirme eki • ilgi ekleri • ilgi zamiri • iyelik ekleri • koşaç • olumsuzluk eki • şahıs ekleri • soru eki

Kelime bilgisi

Kelime türleri

isim soylu	isim (ad) • sıfat (ön ad) • zarf (belirteç) • zamir (adıl) • bağlaç • edat (ilgeç) • ünlem
fiil soylu	fiil (eylem) • fiilimsi (eylemsi) [isim-fiil (mastar) • sıfat-fiil (ortaç) • zarf-fiil (ulaç)]

Anlamına göre kelimeler

temel • yan • gerçek • mecaz • deyim • terim • eş anlamlı • eş sesli • karşıt anlamlı

Yapısına göre kelimeler

basit • türemiş • birleşik

tamlamalar

isim tamlaması • sıfat tamlaması• Tamlayanı düşmüş tamlamalar

Cümle bilgisi

Cümlenin ögeleri

Ana ögeler	özne • yüklem
Yardımcı ögeler (tümleçler)	nesne (belirtili nesne • belirtisiz nesne) • dolaylı tümleç • zarf tümleci

Anlamına göre cümleler

olumlu • olumsuz • soru • ünlem • emir • gereklilik • istek • dilek • şart

Yapısına göre cümleler

basit • birleşik • bağlı • sıralı

Ögelerinin dizilişine göre cümleler

kurallı (düz) • devrik • eksiltili • parantez

Yüklemin cinsine göre cümleler

isim cümlesi • fiil cümlesi

Anlatım

Anlatım bozuklukları	bağlaşıklık sorunları • bağdaşıklık sorunları

"https://tr.wikipedia.org/ansiklopedi/Bildirme_eki&oldid=31053013" sayfasından alınmıştır

Kategori:

Ek-fiiller

Gizli kategoriler:

Bildirme eki nedir?Bildirme eki anlamı nedir?Bildirme eki ne demektir?

Bildirme eki anlamı nedir Nedir? :Bildirme eki anlamı nedir ile ilgili Bildirme eki anlamı nedir burada bulabilirsiniz. Detaylar için sitemizi geziniz Bildirme eki anlamı nedir Ne Demektir? Bildirme eki anlamı nedir Açıklaması Nedir? Bildirme eki anlamı nedir Cevabı Nedir? Bildirme eki anlamı nedir Kelimesinin Anlamı? Bildirme eki anlamı nedir konusu Nedir Ne, yaşantımızda sık kullanılan kelimelerden birisi olarak karşımıza çıkar. Hem sosyal medyada hem de gündelik yaşantıda kullanılan ne kelimesi, uzun yıllardan beri dilimizdedir. Bildirme eki anlamı nedir Türk Dil Kurumu na (TDK) göre farklı anlamları olan ne kelimesi, Türkçe de tek başına ya da çeşitli cümleler eşliğinde kullanılabilir. Bildirme eki anlamı nedir Ne kelimesi ne demek, TDK ya göre anlamı nedir sorularının cevabını arayanlar için bildiris.com doğru adres! Peki, ne kelimesi ne demek, TDK ye göre anlamı nedir? Bildirme eki anlamı nedir Ne kelimesinin kökeni ne, ne kelimesinin kaç anlamı var? Bildirme eki anlamı nedir İşte TDK bilgileri ile merak edilenler
Bildirme eki anlamı nedir Açıklaması? :Bildirme eki anlamı nedir Açıklama Bir Terim Kavram Ya Da Başka Dilsel Olgunun Daha İyi Anlaşılması İçin Yapılan Ek Bilgidir.Bildirme eki anlamı nedir Söz Konusu Bilgi Açıklanacak Sözcükten Daha Uzun Olur Bildirme eki anlamı nedir Açıklama İle İlgili Durumun Kanıtı Şu Şekilde Doğrulanabilir Bildirme eki anlamı nedir Bir Sözlükteki Tanım İlgili Sözcük Yerine Kullanılabilirse, Bu Bir Açıklamadır. Bildirme eki anlamı nedir Yani Aynı Bağlam İçinde Hem Sözcük Hem De Tanım Kullanılırsa Ve Anlamsal Açıdan Bir Sorun Oluşturmuyorsa Bu Bir Açıklamadır.
Bildirme eki anlamı nedir Gerçek mi? :Bildirme eki anlamı nedir ile ilgili Bildirme eki anlamı nedir burada bulabilirsiniz. Detaylar için sitemizi geziniz Gerçek anlam Bildirme eki anlamı nedir sözcüklerin birincil anlamı ile (varsa) bu anlamla doğrudan ilişkili olan anlamlarıdır. Gerçek anlam, temel anlam ile yan anlamların bileşkesidir. Bildirme eki anlamı nedir Bir sözcüğün mecaz olmayan tüm anlamlarını kapsar.
Bildirme eki anlamı nedir Hakkında? :Bildirme eki anlamı nedir ile ilgili Bildirme eki anlamı nedir burada bulabilirsiniz. Bildirme eki anlamı nedir Detaylar için sitemizi geziniz Bildirme eki anlamı nedir Bu sayfada Hakkında nedir Hakkında ne demek Hakkında ile ilgili sözler cümleler bulmaca kısaca Hakkında anlamı tanımı açılımı Hakkında hakkında bilgiler Bildirme eki anlamı nedir resimleri Hakkında sözleri yazıları kelimesinin sözlük anlamı nedir almanca ingilizce türkçe çevirisini bulabilirsiniz