Köse Mihal

Köse Mihal (? - 1328), Mihaloğullarının atası. Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminde Osman Gazi'nin silah arkadaşı olan Mikhael Kosses, İslamiyeti seçerek Osmanlı saflarına geçen ilk önemli Bizanslı komutandır. Mihaloğullarının atası Mikhael Kosses, Müslüman olduktan sonra Osman Gazi'nin teklifiyle Abdullah adını almış, adı Abdullah Mihal Gazi olmuştur.

Bizans sınır beyi[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı tarihinde Osman Gazi'nin silah arkadaşı ve vefakar dostu olarak gördüğümüz Mikhael Kosses, başlangıçta Bizans İmparatorluğu'nun hudut kale beylerinden olup Bilecik vilayetinin doğusunda ve İnhisar nahiyesi ile Mihalgazi nahiyeleri arasında bulunan Harmankaya (Hadrianoi) ve havalisinin tekfurluğunu yapan bir Bizans soylusudur.

Tarihçiler Mikhael Kosses'in kökeni konusunda değişik iddialarda bulunmuşlardır. Tarihçi Joseph von Hammer, Mikhael Kosses'in Bizans'ta uzun yıllar hüküm süren (1259-1453) Palaiologos hanedanından olduğunu iddia etmiştir.^[1] Bir teoriye göre ise Mikhael Kosses'in kökeni III. İoannes'in sınır kuvveti olarak yerleştirdiği Kuman-Kıpçaklara dayanmaktadır.^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]

Osmanlı emrinde[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı tarihçilerine göre Eskişehir Türk beyiyle Osman Gazi arasındaki bir çarpışmada karşı tarafta bulunan Mihal Bey esir düşmüş, Osman Bey Mikhael Kosses'in yiğitliğine karşılık kendisini serbest bırakmıştır.

Mihal Bey, Osman Gazi ile dostane ilişkisi sebebiyle 1313'te Müslüman olmuş, bunun üzerine Osman Bey'in teklifiyle Abdullah adını almıştır. Böylelikle adı Abdullah Mihal Gazi olmuştur.^[8]

Kuruluş döneminde Osmanlı'ya büyük katkıları olan Abdullah Mihal Gazi, gerek kendisi, gerek oğul ve torunları Osmanlı fetihlerinde önemli başarılar göstermişlerdir. Osmanlı fetihlerinde büyük rolü olan Akıncı teşkilatının kurucusu da olan Abdullah Mihal Gazi, Orhan Gazi zamanında Bursa'nın fethinede katıldıktan sonra 1328 de ölmüştür. Türbesi Harmanköy'de bulunmaktadır.

Geleneği[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı tarihinde XVI. yüzyıl sonlarına kadar faaliyetlerini gördüğümüz, devlet içinde askeri, idari ve siyasi olarak önemli etkiye sahip olan Mihaloğulları ailesi Abdullah Mihal Gazi'nin oğul ve torunlarıdır. Abdullah Mihal Gazi'nin oğulları Aziz, Balta ve Ali Bey'lerdir.

Ailenin Rumeli kolu Aziz Bey'den, İhtiman kolu Balta Bey'den, Amasya kolu Ali Bey' den gelmektedir.^[9]

Aziz Bey 1403'te, Balta Bey 1402'deki Ankara Savaşı'nda ölmüştür. 1. Kosova Savaşı'na da katılan Ali Bey'in vefat tarihi bilinmemektedir. Edirne' de adına bir camii ve Gazi Mihal isimli semt bulunan Mihaloğlu Aziz Paşa'nın oğlu Gazi Mihal Paşa 1435'te ölmüştür.

Gazi Mihal Paşa'nın oğlu Mihaloğlu Mehmed Bey, Osmanlı şehzadelerinin saltanat mücadelelerinde Musa Çelebi'ye tabi olup Rumeli Beylerbeyi olmuş, ancak Çelebi Mehmed'in hükümdarlığı zamanında Tokat'a sürgüne gönderilmiştir.

II. Murad'ın hükümdarlığı ve Mustafa Çelebi'nin (Düzmece Mustafa) Rumeli'de padişah olup bütün Rumeli beylerinin (Gazi Evrenos Bey, Turahan Bey ve Gümlüoğlu) Mustafa'ya biat eylemeleri ve Bursa civarına kadar gelmeleri üzerine Mihaloğlu Mehmed Bey Tokat'tan Bursa'ya getirilerek tekrar Rumeli Beylerbeyliğine getirildi. Rumeli beylerinin Mustafa Çelebi tarafından Sultan Murad tarafına geçmelerini sağlayan Mihaloğlu Mehmed Bey İmparatorluğun dağılmasını önleyip, birliğine büyük katkı sağlamıştır.

II. Murad'ın Bizans İmparatorundan intikam almak için İstanbul muhasarasiyle meşgul olduğu sırada Küçük Mustafa Çelebi hükümdarlık iddiasıyla Bursa'ya ve oradan İznik'e gelmişti. Bunu haber alan Padişah, İstanbul muhasarasında bulunan Mihaloğlu Mehmed Bey'i akıncılarıyla birlikte İznik'e göndermiş, Mehmed Bey İznik'e girdiği sırada Küçük Mustafa Çelebi'nin kumandanı Tacüddinoğlu Mahmut Bey tarafından öldürülmüştür (1423).^[10]

Mihaloğullarından Mihaloğlu Yahşi Bey, Mihaloğlu Hızır Bey ve oğulları Mihaloğlu Ali ve Mihaloğlu İskender Bey'de etkili görevlerde bulunmuş, akıncı komutanı olarak Balkanlar'da ve Avrupa içlerinde önemli askeri başarılar kazanmışlardır.

Kosova Fatihi Ali Bey'den gelen Amasya kolunda ise Yörgüç Paşa, Hayreddin Hızır Paşa ve oğlu Mehmed Paşa'lar Osmanlı tarihinde kendilerini göstermişlerdir.

Amasya Beylerbeyliği yapan Yörgüç Paşa, Fetret döneminden sonra İmparatorluğu doğu sınırlarında önemli askeri başarılar kazanmıştır.

Fatih Sultan Mehmed tarafından 1456 yılında Amasya valisi yapılan Hayreddin Hızır Paşa askeri, siyasi birçok önemli olayın içinde bulunmuş, 1461'deTrabzon'un fethinden sonra Trabzon'un ilk sancakbeyi olmuştur.

Hayreddin Hızır Paşa'nın oğlu Mehmed Paşa Semendire Sancakbeyliği, 1482'de Rumeli Beylerbeyliği, Şehzade Ahmed'in lalalığı ve Amasya valiliği yapmıştır.

Ailenin Amasya kolu, Hayreddin Hızır Paşa'nın oğlu Mehmed Paşa'dan günümüze kadar gelmektedir.

Kurdukları vakıflar aracılığı ile çok sayıda eser yaptıran Mihaloğulları ailesinden gerek Anadolu'da, gerekse Balkanlarda birçok vakfiye ve hayır kurumları kalmıştır.^[11]

Günümüzdeki etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğuna çok önemli hizmetleri geçen Akıncı Mihaloğullarının soyu Rumeli'de Plevne'li ve İhtiman'lı, Anadolu'da Bursa ve Amasya'lı olarak dört koldan zamanımıza kadar gelmiştir.Adları Eskişehir'in Mihalgazi ve Mihalıççık ilçesi ile yaşamaktadır.^[6]

Popüler Kültürdeki Yeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1988 Yılında yayımlanan Kuruluş "Osmancık" dizisinde Ahmet Mekin tarafından canlandırıldı.

2006 Yılında yayımlanan Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü? filminde Serdar Gökhan tarafından canlandırıldı.

2019 Yılında ATV'de Yayın hayatına başlayan ve halen devam etmekte olan Kuruluş Osman Dizisinin 3. sezonunda (2021-2022) eklenen “Mikhael Kosses” adlı karakter, Bizanslı bir tekfur olarak Serhat Kılıç tarafından canlandırılmaktadır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

https://web.archive.org/web/20180320094548/http://mihalgazi.net/
http://www.osmanlimedeniyeti.com1 Ağustos 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
https://web.archive.org/web/20190122014703/http://www.golpazari.org/ Mihalgazi Eserleri Hamam, Cami, Han

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ J. v. Hammer, trk. trc, I,https://web.archive.org/web/20160105205208/http://scans.library.utoronto.ca/pdf/5/37/osmanlidevletita11hamm/osmanlidevletita11hamm.pdf
^ http://www.sadakatforum.com/tarihi_ve_kulturel_degerlerimiz/mihal_gazinin_musluman_olusu-t27570.0.html%3Bwap= 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ http://tayyibgokbilgin.info/wp-content/uploads/2012/05/Article-112.pdf 22 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=300024 5 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1859/19551.pdf ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Yaşar GÖKÇEK : Kösemihaloğulları (İ.Ü. Ed. Fak. Mezuniyet Tezi 1950

^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.
^ "BATI ANADOLU'DAKİ TÜRK YAYILIŞINA KARŞI BİZANS İMPARATORLUĞU'NUN KUMAN-ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU'YA NAKLETMESİ". 11 Ekim 2022. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
^ "BİZANS'IN ANADOLU'YA YERLEŞTİRDİĞİ SON TÜRKLER". 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi / Journal of Turkish History Researches, Yıl/Vol. 6, Sayı/No. 1 Bahar/Spring 2021 ISSN (çevrimiçi): 2459-0185 ISSN (basılı): 2548-091X Moğol İstilası Karşısında İznik Rum İmparatorluğu: III. Ioannes Vatatzes Dönemi Hüseyin ŞEN". 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2022.
^ "YALAKOVA'DAN YALOVA'YA Prof. Dr. Halil İnalcık Anısına Yalova Tarihi Araştırmaları" (PDF). 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.
^ “Bizans Ordusunda Ücretli Türk Askerler (XI.-XII. Yüzyıllar)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 25, 2009, s. 53-69.
^ VASARY, Istvan, Kumanlar ve Tatarlar Osmanlı Öncesi Balkanlar’da Doğulu Askerler (1185-1365), 2. Baskı, çev. Ali Cevat Akkoyunlu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2015.
^ "TDV İslâm Ansiklopedisi". islamansiklopedisi.org.tr. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1859/19551.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.

[2] "BATI ANADOLU'DAKİ TÜRK YAYILIŞINA KARŞI BİZANS İMPARATORLUĞU'NUN KUMAN-ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU'YA NAKLETMESİ". 11 Ekim 2022. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.

[3] "BİZANS'IN ANADOLU'YA YERLEŞTİRDİĞİ SON TÜRKLER". 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[4] "Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi / Journal of Turkish History Researches, Yıl/Vol. 6, Sayı/No. 1 Bahar/Spring 2021 ISSN (çevrimiçi): 2459-0185 ISSN (basılı): 2548-091X Moğol İstilası Karşısında İznik Rum İmparatorluğu: III. Ioannes Vatatzes Dönemi Hüseyin ŞEN". 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2022.

[5] "YALAKOVA'DAN YALOVA'YA Prof. Dr. Halil İnalcık Anısına Yalova Tarihi Araştırmaları" (PDF). 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.

[6] “Bizans Ordusunda Ücretli Türk Askerler (XI.-XII. Yüzyıllar)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 25, 2009, s. 53-69.

[7] VASARY, Istvan, Kumanlar ve Tatarlar Osmanlı Öncesi Balkanlar’da Doğulu Askerler (1185-1365), 2. Baskı, çev. Ali Cevat Akkoyunlu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2015.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.

[9] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2015.

[10] "TDV İslâm Ansiklopedisi". islamansiklopedisi.org.tr. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[11] ttp://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1859/19551.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Mikhael Kosses nedir?, Mikhael Kosses anlamı nedir?, Mikhael Kosses ne demektir?