Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Europæiske Kul- og Stålfællesskab (Danca) Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (Felemenkçe) Euroopan hiili- ja teräsyhteisö (Fince) Communauté européenne du charbon et de l'acier (Fransızca) Europäische Gemeinschaft für Kohle und Stahl (Almanca) Εὐρωπαϊκὴ Κοινότης Ἄνθρακος καὶ Χάλυβος (Yunanca) Comunità Europea del Carbone e dell'Acciaio (İtalyanca) Comunidade Europeia do Carvão e do Aço (Portekizce) Comunidad Europea del Carbón y del Acero (İspanyolca) Europeiska Kol- och Stålgemenskapen (İsveççe)
1952-2002
Bayrak
Tür	Uluslararası organizasyon
Resmî dil(ler)	11 (2002) Danca Felemenkçe İngilizce Fince Fransızca Almanca Yunanca İtalyanca Portekizce İspanyolca İsveççe
Yüksek Otorite Başkanı
• 1952–1955 Jean Monnet • 1955–1958 René Mayer • 1958–1959 Paul Finet • 1959–1963 Piero Malvestiti • 1963–1967 Rinaldo Del Bo
Tarihçe
• Kuruluşu 1952 • Paris Antlaşması 18 Nisan 1951 • Brüksel Antlaşması 1 Temmuz 1967 • Sona erme 23 Temmuz 2002 • Dağılışı 2002
Öncüller Ardıllar Ruhr Uluslararası Otoritesi Avrupa Birliği
Günümüzdeki durumu	Avrupa Birliği

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (kısaca AKÇT), Soğuk Savaş döneminde Batı Avrupa ülkelerini birleştirmesi amacıyla kurulmuş, altı üyeli uluslararası bir örgüttü. Bu örgüt Avrupa demokrasisinin temellerinin atılmasında ve günümüz Avrupa Birliği'nin gelişmesinde rol oynamıştır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu uluslarüstü prensiplere göre oluşturulmuş ilk örgüttür.^[1] Topluluğun ilkeleri 5 Mayıs 1949'de, Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından Schuman Bildirgesi ile duyurulmuştur.

Oluşumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Kömür ve Çelik Birliği'nin oluşturulması önerisi ilk olarak Fransız Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından başta Fransa ve Batı Almanya olmak üzere üyeleri arasında kömür ve çelik endüstrilerinin yönetimini bir araya getirmesi, dönemin en önemli sanayi hammaddeleri olan kömür ve çelikten doğabilecek herhangi bir uyuşmazlığın önlenmesi ve buna bağlı olarak iki ülke arasındaki olası bir savaşın engellenmesi amacıyla yapıldı. Böylece Avrupa'daki ilk uluslarüstü topluluk 1951 Paris Antlaşması'yla yalnızca Fransa ve Almanya'nın katılımlarıyla değil, İtalya ve üç Benelüks ülkesi Hollanda, Belçika ve Lüksemburg tarafından da oluşturulmuş oldu. Topluluk, hükûmetleri temsil eden milletvekilleri ve bağımsız yargıçlar tarafından denetlenen yüksek temsilcilerce yönetildi.

1957 yılında topluluğa katılan iki benzer kurumdan sonra, 1965'te topluluğun tüm kurumları tek çatı altında birleştirilmiş ve Avrupa Toplulukları adını almıştır. Bu topluluk da daha sonra Avrupa Birliği'nin bir parçası hâline gelmiş ancak 2002 yılına dek kendi kimliğini korumuştur. Var olduğu süre boyunca Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu tek pazar yaratmada başarılı olmuşsa da kömür ve çelik sanayisinin gerilemesine engel olamamıştır. Ancak bunun yerine ileride kurulacak olan bir Avrupa Birliği'ne gerçek anlamda zemin hazırlamıştır.

Topluluğun geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa dışişleri bakanı ve başbakanı olduğu dönemlerde Robert Schuman, Fransa politikasının Ruhr ve Saarland gibi bazı Alman topraklarının denetim altında tutulmasını ya da işgal edilmesini öngören gaulist doğrultudan uzaklaşmasında en etkili kişilerdendir. Aşırı milliyetçi, gaulist ve komünist çevrelerden gelen çok büyük tepkilere karşın Almanya'yla entegrasyon için sunduğu birtakım ilkeler Fransız Meclisi'nde onaylandı. Schuman'ın ilkeleri genel olarak ahlakî konulardaydı ve iki ülke arasında demokratik eşitliği öngörüyordu. Schuman'ın ilkeleri 9 Mayıs 1950 tarihinde (daha sonra Avrupa Günü olarak kutlanmaya başlandı) kayıtlara Schuman Bildirgesi olarak geçti. Böylece Fransa uluslarüstü bir toplulukta egemenlik haklarını paylaşmayı ve genişletmeyi kabul eden ilk ülke oldu. Schuman ve çalışma arkadaşları tarafından hazırlanan metin ortak bir kömür ve çelik fonu oluşturmak ve bir tek pazar yaratmak fikrini ortaya atıyordu.

Schuman, Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu Alman-Frasız kömür ve çelik üretiminin bir organizasyon çerçevesi içinde yüksek bir güç altında birleştirilmesi olarak tanımlamış ve başka Avrupa ülkelerine de açık olduğunu belirtmiştir. Bu tür bir ortaklığın, Fransa ve Almanya arasındaki sorunlara bir çözüm getireceği ve ülkelerin ekonomilerinin büyümesine katkıda bulunacağı düşünülmüştür. Aralarında tarihten gelen anlaşmazlıklar olan bu iki ülke arasındaki sorunlar böyle bir antlaşmanın imzalanmasıyla önlenmiş olacaktı. Savaş zamanında bir ülkeyi yönetebilmek için dönemin en önemli iki kaynağı olan kömür ve çeliğin iki ülke arasında bir komisyona bırakılmasıyla olası bir savaş nedeni de ortadan kaldırılmış oldu. Schuman Fransız Parlamentosu'nun kabul ettiği bu ilkelerin dünyada ilk demokratik ve uluslarüstü kurum olacağını belirtti.

Antlaşmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu kuran yüz madde uzunluğundaki Paris Antlaşması 18 Nisan 1951 tarihinde Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında imzalandı. Böylece uluslarüstü ilkelere göre oluşturulmuş ilk uluslararası topluluk kurulmuş oldu. Bu topluluk, bir kömür ve çelik ortak pazarı yaratmayı, işsizlik oranını düşürmeyi, katılımcı ülkelerin ekonomilerini iyileştirmeyi ve pazarı geliştirmek için kuruldu. Ayrıca, istikrarı koruyup, işsizliği düşürerek büyük miktarlarda üretim ve dağıtımın da aşamalı olarak örgütlenmesi amaçlandı. Kömür ortak pazarı 10 Şubat 1953 tarihinde açıldı.

Paris Antlaşması'ndan altı yıl sonra, topluluğun altı üyesi arasında Roma Antlaşması imzalandı ve Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) oluşturuldu. Bu yeni topluluklar da bazı değişiklik ve düzenlemeler dışında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun ilkeleri üzerine kuruldu. İmzalandıktan sonra elli yıl geçerli olması öngörülen Paris Antlaşması'nın aksine Roma Antlaşması'na bir geçerlilik süresi koyulmadı. Bu antlaşmadan sonra gümrük birliği ve atom enerjisi üzerine çalışmalar başlatıldı.

Birleşme Antlaşması ve sonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrı yasal kurumlar olmalarına karşın Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulukları başlangıçta ortak bir meclis ve Avrupa Adalet Divanı'nı paylaşmıştır. Ancak bu sürede konseyleri ve yöneticileri birbirinden ayrı olmuştur. Birleşme Antlaşması bu üç kurumu Avrupa Toplulukları çatısı altında birleştirmiştir. Avrupa Toplulukları da daha sonra bugünkü Avrupa Birliği'nin üç sütunundan biri olmuştur.

2002 yılında geçerliliğinin kalkması beklenen Paris Antlaşması'yla, 90'lı yıllarda bu konuda ne yapılacağı tartışmaları başladı. Sonuç olarak antlaşmanın süresinin uzatılmamasına karar verildi. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun görev alanları, Roma Antlaşması'na aktarıldı. 23 Temmuz 2002'de antlaşma resmen yürürlükten kalktı. O gün, Brüksel'deki Avrupa Komisyonu'nun kapısındaki Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu bayrağı da gönderden indirildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]