Asya Kalkınma Bankası

Asya Kalkınma Bankası
Asya Kalkınma Bankası
	; Dış ülkeler; Asya-Pasifik bölgesi
Kısaltma	ADB
Slogan	ADB, aşırı yoksulluğu ortadan kaldırma çabalarını sürdürürken, zengin, kapsayıcı, dayanıklı ve sürdürülebilir bir Asya ve Pasifik elde etmeye kendini adamıştır.
Kuruluş	19 Aralık 1966 (57 yıl önce)
Tür	Çok Taraflı Kalkınma Bankası
Yasal statü	Antlaşma
Amaç	Sosyal ve Ekonomik Kalkınma
Merkez	Metro Manila, Filipinler
Hizmet bölgesi	Asya-Pasifik
Üyeler	68 ülke
Başkan	Masatsugu Asakawa
Ana organ	Valiler Kurulu
Personel	3.092
Resmî site	adb.org

Asya Kalkınma Bankası (İngilizce: The Asian Development Bank) veya AKB, 19 Aralık 1966'da kurulmuş olan bölgesel kalkınma bankasıdır. Merkezi Filipinler'in başkenti Manila'da bulunmaktadır.^[3] Bankanın aynı zamanda tüm dünya üzerinde 31 saha şubesi bulunmaktadır.^[4] Bu şubelerle yardıma muhtaç insanlara ulaşımın kolay yapılması amaçlanmıştır. Banka üye alımlarını Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu ve bölgede bulunmayan gelişmiş ülkelerden yapmaktadır.^[5] Kurulduğu yıldaki 31 üyeden, şu anda 67 üye ülkeye ulaşmış olup, bu ülkelerin 48'i Asya-Pasifik bölgesinde bulunmaktadır. AKB Dünya Bankası'na yakın bir şekilde tasarlanmış olup, ülkelerin oy gücü bankaya yaptığı parasal katkılarla doğru orantılıdır. AKB her sene sonunda yaptığı işlemleri, bütçe bilgilerini ve diğer çeşitli bilgileri içeren yıllık raporunu yayınlar.^[6] AKB-Japon Burs Programı her yıl 300 öğrenciye bankanın bünyesindeki 10 ülkeden birinde burs sağlar. Eğitimlerinin bitmesi üzerine, yeni yetişen öğrenciler bulundukları ülkelerin ekonomik ve sosyal sistemlerine katkı yapmaları beklenir.^[7] AKB resmi bir şekilde BM gözlemcisidir.

Aralık 2016 itibarı ile en fazla hisse sahibi Japonya ve ABD (%15,6)'ye aittir. Daha sonra sırası ile Avustralya %5,8 ve Kanada %5,2 gelir.^[8]

Organizasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Kararları vermede en yüksek mercii İdare Meclisidir. Her ülkeden birer temsilcinin katılımıyla meydana gelir. İdare Meclisi daha sonradan 12 üyeden oluşan Yönetim Kurulu üyelerini ve temsilcilerini seçer. 12 üyenin 8'i bölgeden (Asya-Pasifik) gelirken, diğerleri bölge dışındaki ülkelerden seçilir.^[9]

İdare meclisi aynı zamanda Yönetim Kuruluna da başkanlık eden bankanın müdürünü seçer. Seçilen başkanın 5 yıllık bir görev süresi vardır ve yeniden seçilebilir. Geleneksel olarak ve Japonya daima lider hissedar konumunda olduğundan başkanlar Japon seçilmiştir.

Şu anki başkan Takehiko Nakao 2013 yılında görev süresi dolan Haruhiko Kuroda'dan koltuğu devralmıştır.^[10]

Bankanın Asya-Pasifik bölgesinde 25 saha şubesi olup, Washington, Frankfurt, Tokyo ve Sidney gibi şehirlerde de temsilcieri bulunmaktadır. Bankanın bünyesinde toplam 3000 kişi çalışmaktadır ve 67 ülkenin 60'ı böylece temsil edilmektedir.

Başkanların Listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

İsim	Yıllar	Milliyet
Takeshi Watanabe	1966-1972	Japonya
Shiro Inoue	1972-1976	Japonya
Taroichi Yoshida	1976-1981	Japonya
Masao Fujioka	1981-1989	Japonya
Kimimasa Tarumizu	1989-1993	Japonya
Mitsuo Sato	1993-1999	Japonya
Tadao Chino	1999-2005	Japonya
Haruhiko Kuroda	2005-2013	Japonya
Takehiko Nakao	2013-	Japonya

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1960'lar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgesel banka fikri ilk kez Taylanlı bir bankacı olan Paul Sithi-Amnuai tarafından 1963 yılında düzenlenen Asya ve Uzak Doğu Ekonomik Komisyonu kongresinde dile getirilmiştir. Bölgeler arası ticareti artırma düşüncesi temel prensiptir.^[11] ABD ilk başlarda 1959 yılındaki Inter-American Kalkınma Bankası'nın kuruluşundan sonra böylesi bir finansal kuruluşun kurulmasına sıcak bakmadı. Fakat Vietnam Savaşı'nın şiddetlenmesi ile ABD başkanı Lyndon B. Johnson 1964'te AKB'yi destekleme kararı aldı. Bu kararının arkasında Senatör J. William Fulbright'ın Vietnam Savaşı'nın sadece Amerikan kanı ve hazinesi akıtmayacağı ve aslında Amerika'nın Asya'daki imajını zedeleyeceği yönündeki açıklamalarını yanlış çıkarmak vardır. Daha sonra başkan Johnson emekli Dünya Bankası başkanı Eugene R. Black, Sr.'ı yeni bir finansal kurum oluşturması yönünde baskı yaptı.^[12]

Finans[değiştir | kaynağı değiştir]

En fazla borç alan 5 ülke ^[13]
Ülke	2016		2015
Ülke	Milyon $	%	Milyon $	%
Çin	15,615	24.8	14,646	25.2
Hindistan	13,331	21.2	12,916	22.2
Endonezya	8,700	13.8	8,214	14.1
Filipinler	5,935	9.4	5,525	9.5
Pakistan	4,570	7.3	4,319	7.4
Diğerleri	14,831	23.5	12,486	21.6
Toplam	62,983	100.0	58,106	100.0

Önemli projeler ve teknik yardım[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan: Hairatan-Mezar-ı Şerif Demiryolu Projesi ^[14]
Bhutan: Yeşil Enerji Gelişim Projesi ^[15]
Ermenistan: Su Sağlama ve Sıhhi Tesisat Projesi ^[16]
Endonezya: Mesleki Eğitim Güçlendirme Projesi ^[17]
Hindistan: Kırsal Yollar Sektör II Yatırım Programı ^[18]
Laos: Kuzey ve Merkezi Bölgeler- Su Sağlama ve Sıhhi Tesisat Projesi ^[19]
Moğolistan: Gıda ve Beslenme Sosyal Destek Programı ve Projesi ^[20]
Solomon Adaları: Pasifik Özel Sektör Gelişim Teşviki ^[21]

Eleştiri[değiştir | kaynağı değiştir]

AKB'nin ilk kurulduğu zamandan beri, eleştirmenler iki ana bağış veren, Japonya ve ABD'yi borç verme, politika oluşturulması ve karar aşaması kısımlarında aşırı etki kullanmakla suçladılar.^[22]

Oxfam Avustralya Bankayı yerel halklara karşı ilgisiz davranmakla suçladı. "Global ve uluslararası seviyede çalışırken, bu bankalar insan haklarını fakir ve dışlanmış topluluklara zarar veren projeler aracı ile kolayca ihlal edebilir."^[23] Banka aynı zamanda Birleşmiş Milletler Çevre Programı'ndan da eleştiri almıştır. Bu kurum tarafından yayınlanan rapora göre: "büyümenin çoğu kırsal bölgede yaşayan nüfusun %70'ini es geçti ve bu insanlar geçimlerini sağlamak için tarıma ve doğal kaynaklara muhtaçlar."^[24]

Aynı zamanda AKB'nin geniş çaplı projelerinin öngörülemezlik yüzünden sosyal ve çevresel zararlara yol açtığı yönünde de eleştiriler mevcuttur. En tartışmalı projelerden biri olan Tayland'daki Mae Moh kömür santrali. Çevreci ve insan hakları örgütlerine göre her ne kadar AKB'nin çevre koruma standardları kâğıt üzerinde uyuluyor gözükse de, çalışmalar başladığında bu genellikle ihlal ediliyor ve insanlar evlerinden göç etmeye zorlanıyor veya yerli halkarın kültürleri de bu süreçten nasibini alıyor.

En fazla katkıda bulunan ve sermayeye sahip olan 20 ülke[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki tablo Aralık 2014 verilerine göre en fazla katkıda bulunan 20 ülkeyi göstermektedir.^[25]

Sıralama	Ülke	Kayıtlı sermaye (Toplam %)	Sıralama	Ülke	Oy gücü (Toplam %)
	Dünya	100.000		Dünya	100.000
1	Japonya	15.677		Avrupa Birliği	15.724
2	ABD	15.567	1	Japonya	12.840
	Avrupa Birliği	14.429	2	ABD	12.752
3	Çin	6.473	3	Çin	5.477
4	Hindistan	6.359	4	Hindistan	5.386
5	Avustralya	5.812	5	Avustralya	4.948
6	Kanada	5.254	6	Kanada	4.502
7	Endonezya	5.131	7	Endonezya	4.404
8	Güney Kore	5.060	8	Güney Kore	4.347
9	Almanya	4.345	9	Almanya	3.775
10	Malezya	2.735	10	Malezya	2.487
11	Filipinler	2.393	11	Filipinler	2.213
12	Fransa	2.338	12	Fransa	2.169
13	Pakistan	2.188	13	Pakistan	2.049
14	Birleşik Krallık	2.051	14	Birleşik Krallık	1.940
15	İtalya	1.815	15	İtalya	1.751
16	Yeni Zelanda	1.543	16	Yeni Zelanda	1.533
17	Tayland	1.368	17	Tayland	1.393
18	Tayvan	1.094	18	Tayvan	1.174
19	Hollanda	1.030	19	Hollanda	1.123
20	Bangladeş	1.026	20	Bangladeş	1.119

Üyeler[değiştir | kaynağı değiştir]

AKB'nin 67 üyesi bulunmaktadır (2 Şubat 2007 itibarı ile): Asya ve Pasifik bölgesinden 48 üye, diğer bölgelerden 19 üye.^[26] Asya'da olup da üye olmayan ülkeler Bahreyn, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Kuzey Kore, Umman, Katar, Rusya, Suudi Arabistan, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen. İsimler AKB tarafından tanınır.

Üye devlet üyelikten vazgeçmek istediğinde, Banka o ülkenin tahvillerini yeniden satın almak için 43. maddenin 3. ve 4. fıkralarına dayanarak gerçekleştirir.^[27]

Asya ülkeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke	Üyelik tarihi
Afganistan	1966
Avustralya	1966
Kamboçya	1966
Hindistan	1966
Endonezya	1966
Japonya	1966
Güney Kore	1966
Laos	1966
Malezya	1966
Nepal	1966
Yeni Zelanda	1966
Pakistan	1966
Filipinler	1966
Samoa	1966
Singapur	1966
Sri Lanka	1966
Tayvan	1966
Tayland	1966
Vietnam^[28]	1966
Hong Kong^[29]	1969
Fiji	1970
Papua Yeni Gine	1971
Tonga	1972
Bangladeş	1973
Myanmar	1973
Solomon Adaları	1973
Kiribati	1974
Cook Adaları	1976
Maldivler	1978
Vanuatu	1981
Bhutan	1982
Çin	1986
Marshall Adaları	1990
Mikronezya Federal Devletleri	1990
Moğolistan	1991
Nauru	1991
Tuvalu	1993
Kazakistan	1994
Kırgızistan	1994
Özbekistan	1995
Tacikistan	1998
Azerbaycan	1999
Türkmenistan	2000
Doğu Timor	2002
Palau	2003
Ermenistan	2005
Brunei	2006
Gürcistan	2007

Dış ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke	Üyelik tarihi
Avusturya	1966
Belçika	1966
Kanada	1966
Danimarka	1966
Finlandiya	1966
Almanya^[30]	1966
İtalya	1966
Hollanda	1966
Norveç	1966
İsveç	1966
Birleşik Krallık	1966
ABD	1966
İsviçre	1967
Fransa	1970
İspanya	1986
Türkiye	1991
Portekiz	2002
Lüksemburg	2003
İrlanda	2006

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
^ "ADB History". www.adb.org. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
^ "Departments and Country Offices". www.adb.org. 6 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
^ Ming, Wan (Winter 1995–1996). "Japan and the Asian Development Bank". Pacific Affairs. University of British Columbia. 68 (4): 509–528. doi:10.2307/2761274. JSTOR 2761274.
^ "ADB Annual Reports". Asian Development Bank 13 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. Retrieved 2015-11-26.
^ "Scholarship Program: List of Academic Institutions". 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
^ Shareholders 6 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank. 31 Aralık 2016.
^ "Board of Directors". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
^ New ADB President Takehiko Nakao Assumes Office. 10 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.adb.org. 28 April 2013
^ ESCAP, United Nations Publication March 2007, "The first parliament of Asia" pp. 65
^ "LBJ sought ante to ADB to contain communism". 8 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Japantimes. 1 September 2007.
^ "Management’s Discussion and Analysis and Annual Financial Statements" 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Asian Development Bank. 31 December 2016.
^ "Hairatan to Mazar-i-Sharif railway | Railways of Afghanistan". 24 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.andrewgrantham.co.uk. Retrieved 2015-11-27.
^ "Bhutan: Green Power Development Project" 20 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
^ "Armenia: Water Supply and Sanitation Sector Project" 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
^ "ADB supports vocational education in Indonesia". 7 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Antara. 28 September 2012.
^ "Government signs loan agreement with ADB for Rural Roads Sector II Investment Program–Project 4 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.constructionbiz360.com.
^ Murphy, B. J. "Oudomxay hosts belated opening ceremony for water treatment plant" 20 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Lao People's Democratic Republic.
^ "Food and Nutrition Social Welfare Programme and Project (Capacity Development Project – M&E)". 20 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford Policy Management.
^ "Pacific banks go branchless to reach the unbanked | Scoop News". 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.scoop.co.nz. 4 January 2014.
^ Kilby, Christopher (2002). "Donor Influence in MDBs: The Case of the Asian Development Bank" 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). The Review of International Organizations. 68 (4): 509–528. Retrieved 2010-09-16.
^ "The Asian Development Bank and Food Security". 18 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxfam Australia.
^ Marwaan Macan-Markar. "ENVIRONMENT: UNEP Faults Asian Development Bank Project." 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ipsnews.net. 17 July 2007.
^ "Members, Capital Stock, and Voting Power" (PDF) 18 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. December 2014.
^ "Members" 1 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank.
^ Agreement Establishing the Asian Development Bank. 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Asian Development Bank. Retrieved 2007-12-10.
^ Formerly until 1975
^ Joined as "British Hong Kong", not "Hong Kong SAR"
^ Founding member; joined as Batı Almanya.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.

[3] "ADB History". www.adb.org. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.

[4] "Departments and Country Offices". www.adb.org. 6 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.

[5] Ming, Wan (Winter 1995–1996). "Japan and the Asian Development Bank". Pacific Affairs. University of British Columbia. 68 (4): 509–528. doi:10.2307/2761274. JSTOR 2761274.

[6] "ADB Annual Reports". Asian Development Bank 13 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. Retrieved 2015-11-26.

[7] "Scholarship Program: List of Academic Institutions". 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.

[8] Shareholders 6 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank. 31 Aralık 2016.

[9] "Board of Directors". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.

[10] New ADB President Takehiko Nakao Assumes Office. 10 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.adb.org. 28 April 2013

[11] ESCAP, United Nations Publication March 2007, "The first parliament of Asia" pp. 65

[12] "LBJ sought ante to ADB to contain communism". 8 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Japantimes. 1 September 2007.

[13] "Management’s Discussion and Analysis and Annual Financial Statements" 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Asian Development Bank. 31 December 2016.

[14] "Hairatan to Mazar-i-Sharif railway | Railways of Afghanistan". 24 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.andrewgrantham.co.uk. Retrieved 2015-11-27.

[15] "Bhutan: Green Power Development Project" 20 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org

[16] "Armenia: Water Supply and Sanitation Sector Project" 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org

[17] "ADB supports vocational education in Indonesia". 7 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Antara. 28 September 2012.

[18] "Government signs loan agreement with ADB for Rural Roads Sector II Investment Program–Project 4 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.constructionbiz360.com.

[19] Murphy, B. J. "Oudomxay hosts belated opening ceremony for water treatment plant" 20 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Lao People's Democratic Republic.

[20] "Food and Nutrition Social Welfare Programme and Project (Capacity Development Project – M&E)". 20 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford Policy Management.

[21] "Pacific banks go branchless to reach the unbanked | Scoop News". 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.scoop.co.nz. 4 January 2014.

[22] Kilby, Christopher (2002). "Donor Influence in MDBs: The Case of the Asian Development Bank" 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). The Review of International Organizations. 68 (4): 509–528. Retrieved 2010-09-16.

[23] "The Asian Development Bank and Food Security". 18 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxfam Australia.

[24] Marwaan Macan-Markar. "ENVIRONMENT: UNEP Faults Asian Development Bank Project." 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ipsnews.net. 17 July 2007.

[25] "Members, Capital Stock, and Voting Power" (PDF) 18 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. December 2014.

[26] "Members" 1 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank.

[27] Agreement Establishing the Asian Development Bank. 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Asian Development Bank. Retrieved 2007-12-10.

[28] Formerly until 1975

[29] Joined as "British Hong Kong", not "Hong Kong SAR"

[30] Founding member; joined as Batı Almanya.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

Asian Development Bank nedir?, Asian Development Bank anlamı nedir?, Asian Development Bank ne demektir?