Anna Johnson Pell Wheeler

Anna Johnson Pell Wheeler
Anna Johnson Pell Wheeler
Doğum	Anna Johnson; 05 Mayıs 1883; Calliope, Iowa, ABD
Ölüm	26 Mart 1966 (82 yaşında); Bryn Mawr, Pennsylvania, ABD
Mezun olduğu okul(lar)	Göttingen Üniversitesi (PhD, 1910); Radcliffe College (MA, 1905); Iowa Üniversitesi (MA, 1904); Güney Dakota Üniversitesi (BA, 1903);
Tanınma nedeni	Sonsuz boyutlarda lineer cebir üzerine ilk çalışmalar
Evlilik	Alexander Pell; (e. 1907; ö. 1921); Arthur Wheeler; (e. 1925; ö. 1932);
Kariyeri
Dalı	Matematik
Çalıştığı kurumlar	Bryn Mawr College; Mount Holyoke College;
Tezler	Biorthogonal Systems of Functions with Applications to the Theory of Integral Equations (1909); The extension of Galois theory to linear differential equations (1904);
Doktora; danışmanları	David Hilbert; Felix Klein; Hermann Minkowski; Karl Schwarzchild; E. H. Moore;
Doktora öğrencileri	Dorothy Maharam; Marion Cameron Gray;
Diğer önemli öğrencileri	Annita Tuller;

Anna Johnson Pell Wheeler (evlenmeden önceki soyadı Johnson; 5 Mayıs 1883 - 26 Mart 1966), Amerikalı bir matematikçiydi. En çok, daha sonra fonksiyonel analizin bir parçası haline gelen sonsuz boyutlarda lineer cebir üzerine erken dönem çalışmalarıyla tanınır.^[1]

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna Johnson, 5 Mayıs 1883'te Amerika Birleşik Devletleri'nde Calliope, Iowa'da İsveç göçmeni bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Andrew Gustav Johnson mobilya satıcısı ve cenaze levazımatçısıydı. Annesi Amelia (kızlık soyadı Friberg) ise ev kadınıydı. Johnson'ın her iki ebeveyni de İsveç'in Västergötland bölgesindeki Lyrestad cemaatinden geliyordu. Johnson'ın Esther ve Elmer adında iki büyük kardeşi vardı.^[1] Dokuz yaşındayken ailesi Akron, Iowa'ya taşındı ve bir özel okula kaydoldu. 1899'da Güney Dakota Üniversitesi'nde kız kardeşine katıldı ve aynı derslerin çoğunu aldılar.^[1] 1903 yılında mezun oldu ve Iowa Üniversitesi'nde lisansüstü çalışmaya başladı. The extension of Galois theory to linear differential equations başlıklı tezi ona 1904 yılında yüksek lisans derecesi kazandırdı. Bir yıl sonra Maxime Bôcher ve William Fogg Osgood'dan ders aldığı Radcliffe College'dan ikinci bir yüksek lisans derecesi aldı.^[1]^[2]^[3]

1905 yılında Alice Freeman Palmer ödülünü kazandı. Wellesley College bursuyla Göttingen Üniversitesi'nde bir yıl geçirdi ve burada David Hilbert, Felix Klein, Hermann Minkowski ve Karl Schwarzschild ile çalıştı. Doktora yapmak için çalışırken, Güney Dakota Üniversitesi'nden eski bir profesör olan Alexander Pell ile ilişkisi yoğunlaştı. Göttingen'e gitti ve Temmuz 1907'de evlendiler.^[2]^[3] Bu yolculuk Pell'in hayatı için önemli bir tehdit oluşturdu, çünkü gerçek adı Sergey Degayev olan eski bir Rus ajanıydı.^[2]

Düğünden sonra Pells Vermillion, Güney Dakota'ya döndü ve burada fonksiyonlar ve diferansiyel denklem teorisi dersleri verdi. 1908'de Göttingen'e geri döndü ve tezi^[4] üzerinde çalışmaya başladı; ancak Hilbert'le yaşadığı bir tartışma tezin tamamlanmasını imkânsız hale getirdi. Kocasıyla birlikte Chicago'ya taşındı ve burada E. H. Moore ile birlikte çalışarak Biorthogonal Systems of Functions with Applications to the Theory of Integral Equations başlıklı tezini bitirdi ve 1909'da Ph.D. aldı.^[2]^[3]^[5]

Bir öğretmenlik pozisyonu aramaya başladı, ancak her matematik bölümünde düşmanca karşılandı. Bir arkadaşına şöyle yazdı: "Wisc., Ill. vs. gibi iyi üniversitelerden birinde bir pozisyon umuyordum, ancak kadınlara karşı öyle bir itiraz var ki, hem eğitim hem de araştırma açısından daha düşük olsa bile bir erkeği tercih ediyorlar".^[6] 1911 yılında kocası felç geçirdi ve kocasının derslerini Armout Enstitüsü'nde verdikten sonra dönemin geri kalanını orada geçirdi. Daha sonra Mount Holyoke College'da bir pozisyonu kabul etti ve yedi yıl boyunca orada öğretmenlik yaptı.^[1]^[3]^[6]

1917 yılında, Mount Holyoke College'daki son yılında, (R. L. Gordon ile birlikte) Sturm teoremi ile ilgili bir makale yayınladı.^[7] Bu makalede, J. J. Sylvester (1853) ve E. B. Van Vleck'in (1899) çözemediği bir problemi çözdüler. Bu makale (teoremleriyle birlikte) yakın zamanda yeniden keşfedilene kadar neredeyse 100 yıl boyunca unutuldu.^[8]

1918 yılında Pennsylvania'daki Bryn Mawr College'da doçent oldu. Üç yıl sonra Bryn Mawr Matematik Bölümünün başına geçti ve 1925 yılında profesör oldu. Aynı yıl, kısa süre sonra Princeton Üniversitesi'ne gidecek olan Arthur Wheeler adlı bir meslektaşıyla evlendi. Onunla birlikte Bryn Mawr'a taşındı, yarı zamanlı olarak ders verdi ve Princeton'ın matematik topluluğunda aktif hale geldi. 1927'de American Mathematical Society Kolokyum'unda konferans veren ilk kadın oldu.^[9] Eşi Wheeler 1932'de öldükten sonra Bryn Mawr'a döndü ve tam zamanlı öğretmenlik yaptı.^[3]^[6]

Wheeler, Alman matematikçi Emmy Noether'in Nazi hükümeti tarafından Göttingen Üniversitesi'nden atılmasının ardından 1933 yılında Bryn Mawr'a gelmesinde etkili oldu. İki kadın, Noether 1935'te geçirdiği bir ameliyattan sonra aniden ölene kadar iki yıl boyunca mutlu bir şekilde birlikte çalıştı. Wheeler 1948'de emekli olana kadar Bryn Mawr'da ders vermeye devam etti.^[3] 1966'da felç geçirerek öldü.^[6] Doktora öğrencileri arasında Dorothy Maharam ve Marion Cameron Gray vardı.

Çalışma alanı[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna Johnson Pell Wheeler, fonksiyonel analizin "sonsuz sayıda değişkenin lineer cebiri" olarak adlandırdığı bir dalında araştırmalar yapmıştır.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Louise S. Grinstein & Paul J. Campbell (1982), "Anna Johnson Pell Wheeler: Her life and work" (PDF), Historia Mathematica, 9 (1), ss. 37-53, doi:10.1016/0315-0860(82)90136-7, 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 4 Mart 2024
^ ^a ^b ^c ^d Kimberling, Clark (1981), James W. Brewer & Martha K. Smith (Ed.), "Emmy Noether and Her Influence", Emmy Noether: A Tribute to Her Life and Work., New York: Marcel Dekker, Inc., ss. 3-61, ISBN 0-8247-1550-0
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Anna Johnson Pell Wheeler", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
^ Grinstein, Louise S. (2000). "Wheeler, Anna Johnson Pell (1883-1966), mathematician". American National Biography (İngilizce). doi:10.1093/anb/9780198606697.article.1301958. ISBN 978-0-19-860669-7. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022.
^ Kimberling, doktora yılını 1910 olarak vermektedir.
^ ^a ^b ^c ^d Riddle, Larry (23 Mayıs 2007), "Anna Johnson Pell Wheeler", Biographies of Women Mathematicians, 21 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2008
^ A. J. Pell & R. L. Gordon (1917), "The Modified Remainders Obtained in Finding the Highest Common Factor of Two Polynomials", Annals of Mathematics, 2., 18 (4), ss. 188-193, doi:10.2307/2007235
^ Akritas, Alkiviadis G. (2016), "Anna Johnson and Her Seminal Theorem of 1917", Computer Tools in Education, cilt 2, ss. 13-35, 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Mart 2024
^ "Prizes, Awards, and Honors for Women Mathematicians". agnesscott.edu. 2 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Anna Johnson Pell Wheeler", Biographies of Women Mathematicians, Agnes Scott College
Biorthogonal Systems of Functions (Abstract)
Green, Judy; LaDuke, Jeanne (2008). Pioneering Women in American Mathematics — The Pre-1940 PhD's. 1st. 34. American Mathematical Society, The London Mathematical Society. ISBN 978-0-8218-4376-5. Biography on p. 633–638 of the Supplementary Material at AMS

[grinstein-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Louise S. Grinstein & Paul J. Campbell (1982), "Anna Johnson Pell Wheeler: Her life and work" (PDF), Historia Mathematica, 9 (1), ss. 37-53, doi:10.1016/0315-0860(82)90136-7, 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 4 Mart 2024

[kimb-2] Kimberling, Clark (1981), James W. Brewer & Martha K. Smith (Ed.), "Emmy Noether and Her Influence", Emmy Noether: A Tribute to Her Life and Work., New York: Marcel Dekker, Inc., ss. 3-61, ISBN 0-8247-1550-0

[OR-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Anna Johnson Pell Wheeler", MacTutor Matematik Tarihi arşivi

[4] Grinstein, Louise S. (2000). "Wheeler, Anna Johnson Pell (1883-1966), mathematician". American National Biography (İngilizce). doi:10.1093/anb/9780198606697.article.1301958. ISBN 978-0-19-860669-7. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022.

[5] Kimberling, doktora yılını 1910 olarak vermektedir.

[riddle-6] Riddle, Larry (23 Mayıs 2007), "Anna Johnson Pell Wheeler", Biographies of Women Mathematicians, 21 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2008

[anna1917-7] A. J. Pell & R. L. Gordon (1917), "The Modified Remainders Obtained in Finding the Highest Common Factor of Two Polynomials", Annals of Mathematics, 2., 18 (4), ss. 188-193, doi:10.2307/2007235

[akritas2016-8] Akritas, Alkiviadis G. (2016), "Anna Johnson and Her Seminal Theorem of 1917", Computer Tools in Education, cilt 2, ss. 13-35, 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Mart 2024

[agnesscott2-9] "Prizes, Awards, and Honors for Women Mathematicians". agnesscott.edu. 2 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Kadın matematikçiler
4. yüzyıl	İskenderiyeli Hipatia
17. yüzyıl	Elena Lucrezia Cornaro Piscopia
18. yüzyıl	Anna Barbara Reinhart Caroline Lucretia Herschel Gabrielle Émilie du Châtelet Maria Gaetana Agnesi Marie-Sophie Germain Mary Greig Somerville
19. yüzyıl	Agnes Sime Baxter Alicia Boole Stott Anna Irwin Young Anna Johnson Pell Wheeler Annie Dale Biddle Andrews Annie MacKinnon Fitch Augusta Ada King (Lovelace) Bird Margaret Turner Cecilia Krieger Charlotte Angas Scott Charlotte Barnum Charlotte Elvira Pengra Christine Ladd-Franklin Clara Eliza Smith Clara Latimer Bacon Claribel Kendall Cora Barbara Hennel Cypra Cecilia Krieger Dunaij Elime Norton Martin Elizabeth Ruth Bennett Elizabeth Street Dickerman Elizaveta Litvinova Ellen Amanda Hayes Emmy Amalie Noether Euphemia Haynes Florence Eliza Allen Florence Nightingale Frances Hardcastle Gertrude Blanch Goldie Printis Horton Grace Chisholm Young Grace Marie Bareis Helen Abbot Merill Helen Brewster Owens Herta Marks Ayrton Hilda Geiringer von Mises Hilda Phoebe Hudson Ida Martha Metcalf Isabel Maddison Josephine Elizabeth Burns Glasgow Lao Genevra Simons Leona May Peirce Lorna Mary Swain Louise Duffield Cummings Marguerite Lehr Marie Litzinger Mary Emily Sinclair Mary Everest Boole Mary Frances Winston Newson Mayme I. Longson Mildred Leonora Sanderson Nola Haynes Olive Clio Hazlett Pauline Sperry Pelageia Kochina Philippa Fawcett Roxana Hayward Vivian Ruth Gentry Ruth Goulding Wood Sof’ja Aleksandrovna Janovskaja Sophia (Sonya) Vasilyevna Kovalevskaya Susan Jane Cunningham Virginia Ragsdale Winifred Edgerton Merrill
20. yüzyıl	Carol Ruth Karp Cathleen Synge Morawetz Christine Mary Hamill Cora Ratto de Sadosky Dorothy McCoy Edna Kramer Lassar Etta Zuber Falconer Evelyn Boyd Granville Evelyn Merle Roden Nelson F. Jessie MacWilliams Fan Chung Florence Nightingale David Gertrude Mary Cox Grace Hopper Hanna Neumann Helena Rasiowa Herta Taussig Freitag Hülya Şenkon Irmgard Flügge-Lotz Julia Bowman Robinson Karen Uhlenbeck Kate Fenchel Lai-Sang Young Lene Hau Louise Hay Margaret Jarman Hagood Maria Cinquini-Cibrario Marie-Louise Dubreil-Jacotin Marjorie Lee Browne Mary Catherine Bishop Weiss Mary Celine Fasenmyer Mary Ellen Rudin Mary Lucy Cartwright Mary Warner Maryam Mirzakhani Mehpare Bilhan Mina Spiegel Rees Nermin Arık Nina Karlovna Bari Olga Arsen'evna Oleinik Olga Taussky-Todd Phyllis Nicolson Rózsa Péter Ruth Moufang Selma Soysal Sheila Scott Macintyre Sophie Piccard Sun-Yung Alice Chang Suzan Kahramaner Vivienne Malone-Mayes Winifred Lydia Caunden Sargent

Anna Johnson Pell Wheeler nedir?, Anna Johnson Pell Wheeler anlamı nedir?, Anna Johnson Pell Wheeler ne demektir?