Afganistan'daki siyasi partiler listesi

Bu makale Afganistan'daki siyasi partileri listeler.

Afganistan İslam Cumhuriyeti, çok sayıda siyasi partinin bulunduğu, tek bir partinin genellikle tek başına iktidarı kazanma şansının olmadığı ve partilerin koalisyon hükümetleri oluşturmak için birbirleriyle birlikte çalışması gereken çok partili bir sisteme sahipti. İslam ahlakına aykırı olduğu düşünülen bir şeyi savunan hiçbir siyasi partinin var olmasına izin verilmezdi.

Siyasi partilerin oluşumunu düzenleyen mevcut kanun 2009 yılında yürürlüğe girdi ve partilerin en az 10.000 üyeye sahip olmasını gerektirmekteydi (önceden sadece 700 üyeye ihtiyaç duyulurdu).^[1] Afganistan Adalet Bakanlığı, yeni yasanın yürürlüğe girmesinden bu yana 84 parti kaydetti.^[2]

15 Ağustos 2021'de Kabil'in Düşüşü'nden sonra, Taliban Afganistan'ı de facto kontrol ediyor. Afganistan İslam Emirliği yeniden kuruldu ve siyasi partilerin çoğu yasaklandı veya sürgüne gönderildi.

Başlıca partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki partilerin Afganistan İslam Cumhuriyeti'nde önde gelen partiler olduğu ve şimdi Afganistan İslam Emirliği yeniden kurulduğu için bu partilerin yasaklandığını veya sürgüne gönderildiği unutulmamalıdır.

İsim	İdeoloji^[3]	Notlar
Taliban	İslamcılık İslami köktencilik Diyubendizm Peştun milliyetçiliği	Şu anda tek yasal siyasi örgüt olarak bulunmaktadır.^[4]
Afganistan Birleşmiş Millet Partisi	Sosyalizm Laiklik Cinsiyet eşitliği	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal Aydınlanma Mutabakat Partisi	Sosyalizm Laiklik Cinsiyet eşitliği	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal Birliği Partisi	Sosyalizm Laiklik Cinsiyet eşitliği	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Dayanışma Partisi	Sosyalizm Laiklik Cinsiyet eşitliği	Yasaklandı veya sürgünde
Hizb-ut-Tahrir	İslamcılık	Yasaklandı veya sürgünde
Afgan Barış Hareketi	Sosyalizm Laiklik	Yasaklandı veya sürgünde
Hizb-i İslami	İslamcılık	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Cumhuriyetçi Partisi	Cumhuriyetçilik	Yasaklandı veya sürgünde
Cemiyet-i İslami	İslamcılık	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Hareketi	İslamcılık	Yasaklandı veya sürgünde
Afgan Sosyal Demokrat Partisi	Sosyal demokrasi	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Birlik Partisi	Gelenekselcilik İslamcılık	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Davah Örgütü	İslamcılık Muhafazakârlık	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal İslam Hareketi	Laiklik Liberalizm	Yasaklandı veya sürgünde
Ulusal Kurtarma Cephesi	Gelenekselcilik İslamcılık	Yasaklandı veya sürgünde
Afgan Liberal Partisi	Laiklik	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ilımlılık Partisi	Afgan milliyetçiliği Demokrasi	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Kurtuluş Örgütü	Komünizm Marksist-Leninizm Maoizm Anti-revizyonizm	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Komünist (Maoist) Partisi	Komünizm Marksizm-Leninizm-Maoizm	Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Demokratik Halk Partisi	Neomarksizm Sosyalizm İslami sosyalizm Laiklik Demokratik sosyalizm İlerlemecilik	Yasaklandı veya sürgünde

Küçük partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan Refah Partisi (Hizb-e-Refah e Afganistan)
Besic-i Milli (Basej-e Milli)
Afganistan Demokratik Partisi
Afganistan Uyum ve Mutasyon Partisi (Majma e Haqiqat e Afghan)
Afganistan Ulusal Kongresi Partisi (Hezb-e-Congra-e-Mili Afganistan)
Ulusal İslami Cephe (Hezb-e-Mahaz-e-Mili Islami)
Afganistan Ulusal Hareketi (Hezb-e-Nuhzhat-e-Mili Afganistan)
Ulusal Dayanışma Hareketi (Hezb-e-Nahzat-e-Hambastagee Mili)
Ulusal Egemenlik Partisi (Hezb-e-Eqtedar-e-Mili)
Afganistan Ulusal İslami Birlik Partisi (Hezb-e-Wahdat-e-Mili Islami)
Ulusal Dayanışma Partisi (Hezb-e-Paiwand Mili)
Yeni Afganistan Partisi (Hezb-e Afganistan Naween)
Peştunların Sosyal Demokrat Partisi (De Pashtano Tolaneez Wolaswaleez Gwand)
Halkın İslamcı Hareketi (Harakat-e Islami-yi)
Afganistan Halk Partisi (Hizb-e Mardum-e Afganistan)
Afganistan İlerici Demokratik Partisi
Hakikat ve Adalet Partisi (Hezb-e-Haq-wa-Edalat)
Birim Partisi
Doktor Fahim Tokhi liderliğindeki Afganistan Gençlik Dayanışma Partisi (Hezb-e-Hambastagee Mili Jawanan)
Afgan Liberal Partisi (Hizbe Azadikhwai Afganistan)
Afganistan Vatan Partisi

Eski, yasaklı ve tanınmayan partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

1973'teki darbeden bu yana Afganistan'da birçok farklı siyasi parti var oldu. Bunlar arasında Muhammed Davud Han'ın Afganistan Ulusal Devrim Partisi, Komünist dönemden Demokratik Halk Partisi, Afganistan Demokratik Vatan Partisi ve Nisan 1992'de Kabil'in Düşüşü'nden sonra iktidarı ele geçiren ve Taliban'ın 1996'daki darbesine kadar ülkeyi yöneten Kuzey İttifakı yer alıyor.

İsmi	İdeoloji	Notlar
Afganistan Ulusal Devrimci Partisi	Cumhuriyetçilik Laiklik	İlk cumhurbaşkanı Muhammed Davud Han tarafından kurulan parti. Onun yönetimindeki tek yasal partiydi. 1978'de komünistlerin kanlı bir askeri darbesinden sonra varlığı sona erdi.
Afganistan Demokratik Halk Partisi	Komünizm Marksist-Leninizm Laiklik Sol milliyetçilik Devrimci sosyalizm Sol popülizm İlerlemecilik	Komünist parti 1965'te kuruldu. 1978 darbesiyle iktidara geldi ve 1978'den 1990'a kadar Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin baskın partisi oldu. 1990'da Demokratik Vatan Partisi ile değiştirildi.
Afganistan Halk Dayanışma Hareketi (Feda'yan)
Shalleh-ye Javiyd	Maoizm	Şah rejimine karşı çıktığı için 1969'da yasaklandı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ""Political Parties in Afghanistan," British Embassy in Kabul website (accessed 14 December 2012)". 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
^ ""Afghanistan sees new political parties form: Activism indicates defeat of militancy, politicians say," by Zia Ur Rehman, Central Asia Online, 11 September 2012 (accessed 14 December 2012)". 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
^ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | A House Divided? Analysing the 2005 Afghan Elections". Refworld (İngilizce). 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.
^ "Afghanistan: Political party leaders protest cabinet choices made by Taliban". ANI News (İngilizce). 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

د افغانستان متحد ملت ګوند Afganistan Birleşmiş Millet Partisi Web Sitesi
Lisanslı siyasi partiler (Afganistan Adalet Bakanlığı'ndan)
Afganistan'ın solcu partileri
Kriz Grubu Asya Brifingi N ° 39, Afganistan'daki Siyasi Partiler, 5 Haziran 2005
Afganistan Analistleri Ağı , Afgan siyasi partileriyle ilgili serisi (2012'de başladı) 7 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Afganistan'daki Siyasi Partiler Birleşik Devletler Barış Enstitüsü

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkelere göre siyasi partilerin listesi

[1] ""Political Parties in Afghanistan," British Embassy in Kabul website (accessed 14 December 2012)". 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.

[2] ""Afghanistan sees new political parties form: Activism indicates defeat of militancy, politicians say," by Zia Ur Rehman, Central Asia Online, 11 September 2012 (accessed 14 December 2012)". 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.

[3] Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | A House Divided? Analysing the 2005 Afghan Elections". Refworld (İngilizce). 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.

[4] "Afghanistan: Political party leaders protest cabinet choices made by Taliban". ANI News (İngilizce). 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Afganistan'daki siyasi partiler
Afganistan İslam Emirliği	Taliban (tek yasal parti)
Afganistan İslam Cumhuriyeti	Afganistan Ulusal Cephesi Afganistan Ulusal Koalisyonu Besic-i Milli Hakikat ve Adalet Partisi Afgan Sosyal Demokrat Partisi Cemiyet-i İslami Cünbiş-i Milli Hizb-i Vahdet (Afganistan Halkının İslami Birlik Partisi, Afganistan Ulusal İslami Birlik Partisi) İttihad-ı İslami Yeni Afganistan Partisi Afganistan Ulusal Kongresi Partisi Afganistan Ulusal İslam Cephesi Afganistan Ulusal Hareketi Afganistan Ulusal Dayanışma Hareketi Afganistan Ulusal Birliği Partisi Afganistan Liberal Demokrat Partisi Peştun Sosyal Demokrat Partisi Afganistan İlerici Demokrat Partisi Afganistan Dayanışma Partisi
Yasaklı/eski partiler	Afganistan Kurtuluş Örgütü Afganistan Komünist (Maocu) Partisi Hüddam-ül Furkan Afganistan Halkının Kurtuluş Örgütü Afganistan Ulusal Devrimci Partisi Afganistan Demokratik Halk Partisi İlerici Gençlik Örgütü Şellah-i Cavid Afganistan Vatan Partisi Hizb-i İslami
Afganistan'da siyaset

g t d Asya'daki siyasi partiler listesi
Egemen devletler	Afganistan Azerbaycan Bahreyn Bangladeş Bhutan Birleşik Arap Emirlikleri Brunei Çin Doğu Timor Endonezya Ermenistan Filipinler Güney Kore Gürcistan Hindistan Irak İran İsrail Japonya Kamboçya Katar Kazakistan Kıbrıs Cumhuriyeti Kırgızistan Kuveyt Kuzey Kore Laos Lübnan Maldivler Malezya Mısır Moğolistan Myanmar Nepal Özbekistan Pakistan Rusya Singapur Sri Lanka Suriye Suudi Arabistan Tacikistan Tayland Türkiye Türkmenistan Umman Ürdün Vietnam Yemen
Sınırlı tanınmış olan devletler	Abhazya Filistin Güney Osetya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tayvan
Bağımlı ve diğer bölgeler	Ağrotur ve Dikelya Britanya Hint Okyanusu Toprakları Christmas Adası Cocos Adaları Hong Kong Makao
Kategori

Afganistan'daki siyasi partiler listesi nedir?, Afganistan'daki siyasi partiler listesi anlamı nedir?, Afganistan'daki siyasi partiler listesi ne demektir?