1197 Haçlı Seferi, ayrıca VI. Heinrich'in Haçlı Seferi (Almanca: Kreuzzug Heinrichs VI.) ya da Alman Haçlı Seferi (Deutscher Kreuzzug ) olarak da bilinir, 1189 ile 1190 yılları arasında Üçüncü Haçlı Seferi sırasında babası İmparator I. Friedrich'in başarısız girişimine yanıt olarak Hohenstaufen imparatoru VI. Heinrich tarafından başlatılan bir haçlı seferidir. Bu nedenle askerî harekât aynı zamanda "İmparatorun Haçlı Seferi" olarak da bilinir (Üçüncü Haçlı Seferi'ne verilen "Kralların Haçlı Seferi" adını yansıtır).^[2]

Kuvvetleri Kutsal Topraklar'a doğru yola çıkmışken VI. Heinrich, 28 Eylül 1197'de Messina'da yola çıkmadan önce ölmüştür. Kardeşi Philipp von Schwaben ile Welf rakibi Otto von Braunschweig arasında ortaya çıkan taht çatışması, birçok üst düzey haçlının bir sonraki imparatorluk seçimlerinde çıkarlarını korumak için Almanya'ya geri dönmesine neden olmuştur. ^[3] Seferde kalan soylular, Almanya'ya dönmeden önce Tire ile Trablusşam arasındaki Levant kıyısını ele geçirmişlerdir. Haçlı Seferi, Hristiyanların 1198 yılında Sayda ve Beyrut'u Müslümanlardan almasıyla sona ermiştir.^[3]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

2 Ekim 1187'de Eyyûbî sultanı Selahaddin, Kudüs'ü ve Haçlı devletlerinin büyük bir bölümünü ele geçirdi. Outremer mülklerini geri alma çabasıyla Üçüncü Haçlı Seferi, 1189'da Fransa Kralı II. Philippe, İngiltere Kralı I. Richard ve Kutsal Roma İmparatorluğu İmparatoru I. Friedrich tarafından başlatıldı. Friedrich büyük bir orduyla yola çıktı, Akşehir yakınlarında bir Selçuklu birliğini yendi ve Konya'yı ele geçirdi, ancak ardından Kilikya'da Silifke yakınlarında Göksu Nehri'nde boğuldu.

Onun ölümü üzerine, Friedrich'in, muhtemelen 12.000 ila 15.000 kişiden oluşan Alman haçlı ordusu çoğunlukla dağıldı ve Friedrich'in oğlu Swabia Dükü VI. Friedrich liderliğindeki çok daha küçük bir birlik Kutsal Topraklara doğru devam etti,^[4][5] orada Akka Kuşatması'na katıldılar. Haçlı seferi, Sultan Selahaddin ve Kral I. Richard tarafından imzalanan 1192 Ramla Antlaşması ile sona erdi; üç yıllık bir ateşkes sağlandı ve Haçlılar Akka, Yafa ve diğer önemli kıyı şehirlerini korurken Müslümanların Kudüs üzerinde kontrolü devam etti.

1169'dan beri Romalıların Kralı seçilen VI. Heinrich, babası Friedrich'in yerine geçti ve 1191'de Papa III. Celestine tarafından Kutsal Roma İmparatoru olarak taçlandırıldı. Kendi tahta geçmesini sağlamak için Prenslerle verdiği mücadelede, geri dönen haçlı Kral Richard Avusturya'da yakalanıp yalnızca bir bağlılık yemini ve muazzam bir fidye karşılığında serbest bırakıldığında durum onun lehine döndü. 1194'te Heinrich, Sicilya Krallığı'nı fethederek karısı Konstanza'nın miras iddialarını ileri sürebildi. Heinrich, Kudüs'ü yeniden fethetmek için yeni bir Haçlı Seferi ilan ederek, Papa III. Celestine ile Sicilya üzerindeki egemenliğini kabul etmek için bir anlaşma yapmayı hedefledi. 1195'te Kral Richard'ın imzaladığı ateşkes sona erdi. Sultan Selahaddin 1193'te ölmüştü ve Eyyûbî topraklarında onun halefi konusunda bir çatışma yaşanıyordu. Bu olumlu gelişmeler karşısında imparator, önceki seferin ivmesini sürdürmeyi umuyordu.

VI. Heinrich, Sırbistan ve Bulgaristan'daki isyanların yanı sıra Selçuklu akınlarından da etkilenen Bizans İmparatorluğu'na karşı babasının kuvvet tehdidinden yararlanmaya karar verdi. İmparator II. İsaakios, Sicilyalı gaspçı kral Lecce'li Tancred ile yakın bağlarını sürdürmüştü, ancak Nisan 1195'te kardeşi III. Aleksios tarafından devrildi. Heinrich, haraç alma fırsatını değerlendirdi ve planlanan Haçlı Seferi'ni finanse etmek için III. Aleksios'a bir tehdit mektubu gönderdi. Aleksios haraç taleplerine hemen boyun eğdi ve Haçlılara 5.000 pound altın ödemek için tebaasından yüksek vergiler talep etti. Heinrich ayrıca Kıbrıs Kralı Amalrik ve Kilikya Prensi Levon ile ittifaklar kurdu.

Haçlı Seferi Çağrısı[değiştir | kaynağı değiştir]

1195 yılının Kutsal Haftasında (Mart), İmparator Heinrich bir söz verdi ve Bari'deki Paskalya kutlamalarında Haçlı Seferi'ni kamuoyuna duyurdu. Heinrich'in Nisan 1195'teki orijinal planı 1.500 şövalye ve 3.000 çavuştan oluşan bir kuvvetti, ancak bu toplam aşılacaktı.^[1] Yaz aylarında destekçi kazanmak için Almanya'yı dolaşıyordu. Üçüncü Haçlı Seferi'nin çıkmaza girmesine rağmen çok sayıda soylu yanıt verdi^[3] bunların arasında:

• Mainz Başşanölyesi ve Mainz Başpiskoposu Konrad ve Bremen Başpiskoposu Hartwig
• Dokuz Piskopos, Passau'lu Wolfger ve Hildesheim'lı Konrad dahil
• Beş Dük: Brabantlı Heinrich, Meranyalı Berthold, Avusturyalı Friedrich, amcası Mödlingli Heinrich ve imparatorun kuzeni I. Hermann, Thüringenli Landgrave
• Çeşitli kontlar: Ren'den V. Heinrich, Gorizia'dan Meinhard II, Dörnberg'den Eberhard, Arneburg'dan Albert dahil

Çok sayıda küçük soylu da Haçlı Seferi'ne katıldı ve Arnold von Lübeck'in Arnoldi Chronica Slavorum'una göre, 7.000'i Alman şövalyesi de dahil olmak üzere 60.000 kişilik güçlü bir askerî grup yola çıktı.^[6] Dönemin bir tarihçisi, 4.000 şövalye ve bilinmeyen miktarda piyade olarak daha düşük bir tahmin verir.^[6] Alman tarihçi Claudia Naumann, 1994'te haçlı seferinde 3.000'i şövalye olmak üzere 16.000 kişinin bulunduğunu öne sürdü.^[1] Bohemya Dükü III. Bretislaus, Aralık 1195'te Worms'daki Diet'te Haçlı Seferi'ne katılmayı kabul etmişti ve hastalanıp 15 veya 19 Haziran 1197'de ölünceye kadar bunu yapmayı planlamıştı.

Palatine Kontu, Brabant Dükü ve Bremen Başpiskoposu komutasındaki 44 gemideki 3.000 Sakson ve Ren askerinden oluşan bir kuvvet, Mayıs ortasında kuzey Almanya'dan yola çıktı ve Haziran ortasında Lizbon'a ulaştı.^[7] Howden'lı Roger'a göre yolda Normandiya ve İngiltere'de durdular. Akdeniz'e girmeden önce Murâbıt vilayeti el-Gharb'daki Silves şehrini ele geçirip yerle bir ettiler. Roger, bunu şehri 1189'da haçlıların yardımıyla ele geçiren ve 1191'de tekrar kaybeden Portekiz Kralı I. Sancho'ya teslim etmeyecekleri için yaptıklarını kaydeder. Ancak Roger, bu olayda ortaya çıkan yıkımın derecesini kesinlikle abartır. 1197'deki deniz seferiyle ilgili diğer kaynaklar - Chronica regia Coloniensis ve Annales Stadenses - Silves'e yapılan saldırıdan hiç bahsetmez.^[8] Haçlılar, Temmuz veya Ağustos 1197'de Messina'ya vardılar ve burada imparatorun birlikleriyle birleştiler.^[9]

Mart 1197'de Heinrich, Sicilya Krallığı'na gitti. Haçlılar Akka'ya doğru yola çıkarken, imparator ilk önce Katanya'daki silahlı isyanı bastırmak zorunda kaldı. Hâlâ Sicilya'da, Ağustos ayında Fiumedinisi yakınlarında avlanmaya çıkan İmparator Heinrich, muhtemelen sıtmadan kaynaklanan üşümeye yakalandı. Kutsal Topraklara doğru yola çıkamadan 28 Eylül'de öldü.

Birleşik kuvvet, 1 Eylül'de Messina'dan yola çıktı ve üç hafta sonra Akka'ya indi.^[7]

Sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

22 Eylül 1197'de, Mainz Başşanölyesi Konrad ve Kalden'li Mareşal Heinrich'in komutasındaki önemli bir Alman ordusu Akka'ya çıktı ancak varlıkları Kudüs Kraliçesi İsabella'nın Fransız kuvvetlerinin hoşnutsuzluk yarattı. Alman Prensleri, Kaldenli Heinrich'in otoritesini reddederken, komutanları olarak Brabant Dükü Heinrich'i seçtiler ve haçlılar, Müslümanları Beyrut'tan sürmek ve Levant kıyılarını Trablus'a tabi kılmak için bir sefer başlatarak Sur'a doğru ilerlediler. Zengin ve önemli şehir Sidon'u ele geçirdiler ve 24 Ekim'de Beyrut'a girdiler. Prenslerin desteğiyle, İmparator Heinrich'in tebaası Kıbrıs Kralı Amalrik, Kraliçe İsabella ile evlendi ve 1198'de Kudüs Kralı (II. Amalrik olarak) olarak taç giydi.

Haçlılar seferlerine devam ettiler ve Byblos Kalesi (Gibelet) çevresindeki mülkleri yeniden ele geçirerek Trablus Kontluğu'nun kara ile bağlantısını yeniden sağladılar. Hatta imparatorun ölüm haberi kendilerine ulaşınca Şam'a doğru yürüyüp Toron'u kuşattılar. Temmuz 1198'e gelindiğinde soyluların çoğu, tımarlarını Heinrich'in halefine onaylatmak için evlerine dönmüştüler.^[10] Kalan haçlılar, Haziran 1198'de, Kral II. Amalrik'in yeniden fethedilen topraklar üzerindeki egemenliğini kabul eden Eyyûbî emiri I. Adil ile bir ateşkes daha imzaladılar.^[11] II. Amalrik, Kudüs Kralı sıfatıyla Beyrut Lordluğu'nu İbelinli John'a ve Sidon Lordluğu'nu Reginald Grenier'e devretti. Mainz Başpiskoposu Konrad, Almanya'ya dönerken Ocak 1198'de Tarsus'ta Kilikya Prensi Levon'u Ermenistan Kralı olarak taçlandırdı.

Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Heinrich'in ölümünün gölgesinde kalan Haçlı Seferi, onun yüksek tutkularını gerçekleştirememiştir. Bununla birlikte, Bizans İmparatorluğu'nun zayıflaması devam etmiş ve 1204'te Dördüncü Haçlı Seferi ve Konstantinopolis'in Yağmalanması için bir temel oluşturmuştur. Aynı zamanda, Eyyûbî hanedanı ile ateşkes altı yıl daha yenilendiğinde, Kudüs'ün başlangıçta amaçlanan yeniden fethi hedefi de terk edilmiştir.

Alman Prensleri daha sonra 1147 Wendish Haçlı Seferi'nin başlattığı Polabian Slavların topraklarını ele geçirmeye yoğunlaşmışlardır. 1190'daki Akka Kuşatması sırasında kurulan ve Mart 1198'deki Alman Haçlı Seferi sırasında Şövalye tarikatına yükseltilen Töton Şövalyeleri, 13. yüzyılda Almanya'nın Prusya'ya ve komşu Baltık bölgesinde doğuya doğru genişlemesinde önemli bir rol oynamıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Loud, Graham A. (2014). "The German Crusade of 1197–1198". Crusades (İngilizce). Cilt 13. ss. 143-172. 
• Riley-Smith, Jonathan (1990). Atlas of the Crusades (İngilizce). New York: Facts on File. 
• David, Charles Wendell (1939). "Narratio de Itinere Navali Peregrinorum Hierosolymam Tendentium et Silviam Capientium, A.D. 1189". Proceedings of the American Philosophical Society. 81 (5). ss. 591-676. JSTOR 985010. 
• Norwich, John Julius (1997). A Short History of Byzantium (İngilizce). New York: Vintage Books. 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Juritsch, Georg (1894). Geschichte der Babenberger und ihrer Länder, 976-1246 (Almanca). Innsbruck: Wagnerschen Universitätsbuchhandlung. 
• Loud, G. A. (2010). The Crusade of Frederick Barbarossa: The History of the Expedition of the Emperor Frederick and Related Texts (İngilizce). Farnham, Surrey: Ashgate Publishing. ISBN 9780754665755.