Silifke
İlçe
Mersin'in Türkiye'deki konumu
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Mersin
Coğrafi bölge	Akdeniz Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Abdullah Aslaner
• Belediye başkanı	Mustafa Turgut (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	2590 km²
Rakım	30 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	119,303
• Kır	-
• Şehir	125.173
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	33940
İl alan kodu	324
İl plaka kodu	33
Resmî site silifke.bel.tr

Silifke, Türkiye'nin Mersin iline bağlı bir ilçedir.^[3] Silifke, Mut'a 73 km, il merkezi Mersin'e 85 km ve Gülnar'a 55 km mesafede; Erdemli'nin batısında, Gülnar'ın doğusunda, Mut'un güneyinde, Toros Dağları ile Akdeniz arasında yer almaktadır.^[3] Mersin'i İç Anadolu'ya bağlayan Silifke, önemli yollar üzerindedir. Yapımı süren Akdeniz Sahil Yolu, Silifke'den geçmektedir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük İskender'in komutanlarından ve Suriye Krallığı'nın kurucusu Selevkos I Nikator, şimdiki Taşucu'nun olduğu yerde, İyonluların "Holmi" adıyla kurduğu koloniyi ele geçirip halkını da kıyıdaki Holmi'den (Akliman) 12 km içeriye bugünkü Silifke'nin bulunduğu yere yerleştirmiş ve "Selevkos'un Şehri" anlamına gelen Seleucia kentini kurmuştur.

Selevkos I Nikator'un kurduğu 9 adet kendi adındaki şehrin adını devam ettirdiği Seleucia, Helenistik dönemde Selefkoslar ve Ptolemeos (Mısır) krallıkları arasında sıkça el değiştirmiştir. Roma İmparatorluğunun MS 395 yılında ikiye bölünmesinden sonra Bizans yönetimine giren Seleucia, Ayatekla'nın varlığından dolayı önemli bir hac merkezi durumuna gelmiştir.

Mübadele ve Cumhuriyet sonrası dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Atatürk; Silifke'deki Gazi Çiftliği'ni yeni gelen Yunanistan mübâdilleri arasında paylaştırmıştır. Ayrıca çok tanınmış biri olan zeytinyağı tüccarı, fabrikatör Bodossaki de Silifkeli olup sahip olduğu çok geniş meyve bahçesi ve arazisi, mübâdeleden sonra kamulaştırılıp bir bölümüne Kız Meslek Lisesi yapılmış, geri kalanına ise Giritli aileler yerleştirilmiştir. Bodossaki; daha sonra İstanbul'daki ünlü Pera Palas Otelini satın alarak sahibi olmuştur. Kıbrıslı aileler ise 1930'lu, 60'lı ve 70'li yıllarda gelmişlerdir.

Silifkeli Rumlar ise mübâdele ile birlikte Yunanistan'da yeni kurulan, bugün Tesprotya iline bağlı, Adriyatik Denizi kıyısındaki Nea Selefkia (Yeni Silifke) adlı kasabaya yerleştirilmişlerdir. Kasaba nüfusu, bugün 3.000 civarındadır. O yıllarda Silifkeli Rumların lideri, Yusufaki Tiryakidis idi. Silifkeli Ermeniler ise Bucaklı Mahallesi'nde kalabalık bir cemaat hâlinde yaşamakta idiler ve "Dilek Kayası" denilen mevkide bir kiliseleri vardı. Kurtuluş Savaşı'nda yaşanan sokak çatışmalarını takiben Kıbrıs üzerinden Lübnan'a gittikleri bilinmektedir. O yıllarda Silifke Ermenilerinin lideri, Hacı Manolyan idi.

Günümüzde, çok eskilere dayanan şehir merkezinin tarihî dokusu tahrip edilmiştir. Kaya mezarları ve Roma döneminde yapılan anıtsal yapılar üzerine betonarme yapılar kondurularak eski şehir yok edilmiştir. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra İçel ili merkezi (1924-1933) olan Silifke, 1933'ten sonra Mersin ili ile birleştirilerek adı İçel konulan ilin ilçesi hâline getirilmiştir. Ayrıca Silifke'ye eskiden Bizans döneminde "Selefkos" denildiği için bazı turistler Silifke yerine hâlâ bu ismi kullanırlar.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Silifke ilçesini Göksu (Kalykadnos) Irmağı ortadan ikiye ayırmaktadır. Göksu Irmağı'nın denize ulaştığı delta ve bu deltada oluşan Akgöl ve Paradeniz lagünleri, dünyanın önemli kuş toplanma merkezlerinden ve sulak alanlarından biridir. Bu nedenle Ramsar alanı ilan edilmiştir.

İlçeye bağlı Yeşilovacık beldesi sınırları içinde bulunan koylar, Akdeniz foklarının üreme bölgesidir. Akdeniz'in önemli tatil beldelerinden olan Susanoğlu ve Taşucu; Silifke'ye bağlıdır.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin merkez nüfusu 1980'de 25.000'i bulmazken; 1990'da 47.000'e, 2000'de 65.000'e dayanmıştı. İlçe merkez nüfusu 2007 yılı nüfus sayımına göre 52.961'e düşmüştür. 2008 yılı sayımına göre merkezde nüfus 50.000 olup köyleriyle birlikte 114 bine yaklaşmıştır. Halk, yaz aylarında yaylalara ya da deniz kenarındaki yazlık evlerine taşınır.

Silifke, Toroslar'daki köylerde Türkmen Yörük nüfusu barındırır. Silifke'de en son Yörük kollarından Sarıkeçililer bulunmaktadır. 3-4 tane de Tahtacı mahallesi bulunmaktadır. Tahtacılar, kerestecilik ve orman ürünleriyle geçimlerini sağlayan Alevî Türkmenlerdir. Kent merkezindeki Say Mahallesi, kalabalık bir Abdal mahallesidir. Abdallar da Alevî inancına sahiptirler. Otogara yakın mahallelerde ise yoğunlukla Girit, Selanik ve Kıbrıs göçmenleri yaşamaktadırlar. Tarihi açıdan geçmişte yörede Rum ve Ermeniler de yaşamıştır.

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Silifke Ovası alüvyonlu bir ova olduğu için toprağı çok verimlidir. Seracılığın yaygın olması nedeniyle burada yılda 3 tür ürün alınabilmektedir. Silifke'de domates, salatalık, çilek, çeltik, yerfıstığı, kabak, yeşil fasulye, yer kirazı gibi birçok tür meyve ve sebze yetiştiriciliği yapılmaktadır. Son dönemlerde Silifke'de sebzeciliğin yanı sıra portakal, mandalina, limon (narenciye), zeytin, nar, kayısı, şeftali, erik, üzüm, elma ve armut gibi meyveler yetiştirilmektedir.

Hayvancılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın yanında tavuk ve balık çiftlikleri de vardır. Balık çiftlikleri hem tatlı suda hem de denizde kurulmuştur. Tatlı suda alabalık denizde ise levrek ve çipura yetiştirilmektedir. Ayrıca Silifke'nin kırsal bölgesinde, keçi ve koyun yetiştiriciliği de yapılmaktadır.

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Turizm, ilçenin sahip olduğu önemli değerlerdendir. Silifke Kalesi, Cennet-Cehennem Obrukları, Jüpiter Tapınağı, Aphrodisias Antik Kenti (Tisan Yarımadası), Barborossa Koyu, Astım Mağarası, Uzuncaburç, Ayatekla, Tokmar Kalesi, Liman Kalesi ve Mancınık Kalesi yöredeki turistik merkezlerdir.

Silifke Kalesi'nden Silifke'nin görünümü.

Toplum ve kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]

Silifke'ye özel birçok yemek türü vardır. Bunlardan en önemlileri; yüksük (yüzük) çorbası, batırık, arabaşı, ülübü ve keşkektir. Tatlıları arasında ise mekik tatlısı, en önemlilerindendir. Silifke'nin en önemli ve en meşhur ürünleri, yoğurt ve ayrandır. Yörenin köylülerine ve ağız tadını bilenlere göre en iyi ayran, yayık ayranıdır.

Folklor[değiştir | kaynağı değiştir]

Silifke, folklorik açıdan da önemli bir bölgedir. Halk oyunları, kilim dokumacılığı ve el sanatları gelişmiştir. "Halk oyunu" denildiğinde ilk akla gelen yörelerden biri olan Silifke'nin folklor ekibi, uluslararası pek çok organizasyonda Türkiye'yi temsil etmiştir. Silifke oyunları kıvrak tarzdadır. Silifke'nin Yoğurdu, Türkmen Kızı, Çiftetelli, Elmas zeybeği, Kıbrıs Zeybeği, Hamçökelek, Çaya Vardım Zeybeği, Portakal Zeybeği, Bahçeye Gel Görelim(Mandilli),Yayla Yolları, Aşık ile Maşuk, Aslan Mustafa ve Keklik oyunları en bilinen folklorik danslardır. Silifke'de genelde Türkmen göçmenleri olduğu için bazı oyunlar, Türkmenler için düzenlenmiştir.

Etkinlikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Silifke'de her yıl 20-26 Mayıs tarihleri arasında Uluslararası Müzik ve Folklor Festivali düzenlenir. Festivalde çeşitli konserler düzenlenmekte, ırmak boyunca uzanan yürüyüş yollarında standlar ve yörük çadırları kurulmaktadır. Yörük çadırlarında halka geleneksel yöre yemekleri sunulmaktadır.

Siyaset ve yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

1933 yılında bazı vilâyetlerin ilçeye indirilmesi ile ilgili bir kanunla İçel ilinin merkezi Silifke lağvedilip Mersin ve İçel illeri birleştirilerek merkezi de Mersin oldu. Böylece Silifke, "İl" unvânını kaybetmiştir. 2002 yılında ise hükûmetin aldığı bir kararla Karamanoğulları’nın Türkçe olarak bu bölgeye verdiği "İçel" ismi; tarihe karıştı. İçel ismi; sâdece Silifke, Mut, Gülnar, Aydıncık, Bozyazı ve Anamur'u değil, komşu illere bağlı olan Ermenek ve Gazipaşa ilçelerini de kapsayan Taşeli Yöresi'ni tanımlamaktadır.

Belde belediyeleri ve nüfusları[değiştir | kaynağı değiştir]

2012 verilerine göre:

• Taşucu 11.700,^{[kaynak belirtilmeli]}
• Atayurt 8.143,^{[kaynak belirtilmeli]}
• Atakent 6.099,^{[kaynak belirtilmeli]}
• Narlıkuyu 2.843,^{[kaynak belirtilmeli]}
• Arkum 2.273,^{[kaynak belirtilmeli]}
• Uzuncaburç 3.267,^{[kaynak belirtilmeli]}
• Akdere 1.742,
• Yeşilovacık 2.351^{[kaynak belirtilmeli]}

Turistik yerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Silifke Kalesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tespitlere göre Helenistik veya erken Roma dönemine ait olduğu anlaşılan kale, geçirdiği onarım ve değişiklikler sonucu bugün bir Ortaçağ kalesi görünümündedir.

Silifke'ye hakim, 185 m yüksekliğinde bir tepe üzerinde yapılmış olan ve etrafı kuru hendekle çevrili oval biçimdeki kalenin içinde kemerli galeriler, su sarnıçları, depolar ve diğer yapı kalıntıları bulunmaktadır.

Ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatname'sinde, 17. yüzyılda Silifke Kalesi'nin 23 burcu olduğunu, içinde bir cami ve 60 ev bulunduğunu yazar. Ancak burçların bir kısmı ve kale içi tamamen yıkık durumda olduğundan bunun tam tespitini yapmak mümkün olmamıştır. Hâlen görülebilen 10 adet burç mevcuttur. Tarihi köprü şehir merkezinin ortasından geçen Göksu (Kalykadnus) Nehri'nin üzerindedir. MS 77-78 yıllarında Kilikya Valisi L.Octavius Memor tarafından dönemin imparatoru Vespasianus ve oğulları Titus ile Domitianus adına yaptırılmış olduğu 1870 yılında yapılan bir onarımda bulunan taş kitabeden anlaşılmaktadır. Yedi gözü bulunan ve Roma uygarlığı örneklerinden biri olan Taşköprü, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde onarım görmüştür. Yakın zamanda yapılan bir yol düzenlemesi sebebiyle köprünün 3 ya da 4 gözü yok olmuştur. MS 2. yüzyılda yapılmış olduğu anlaşılan Roma tapınağı 5. yüzyılda planında önemli değişiklikler yapılarak kiliseye dönüştürülmüştür. Şehir merkezinde bulunan doğu ile güney yanlarındaki sütun tabanlıkları orijinal şekilde korunmuş olan tapınağın uzun kenarında on dörder, kısa kenarında sekizer sütun bulunmaktaydı. Ancak her biri 10 m boyundaki Korint başlıklı bu sütunlardan bugün sadece biri ayakta kalmış olup 3 tanesi de yıkılmış durumda yerdedir. Tapınağın çok sayıdaki mermer sütunları Reşadiye Camii'nin bahçe eklemesinde, anıt tabiri kullanılan alanda ve bazı evlerin bahçe kapılarında süsleme olarak kullanılmak üzere, sütun tabanları ve sütun üstleri resmî daireler ve ikametlerin bahçelerini ve kapı önlerini süslemek için yerlerinden alınmıştır.

1980 yılında Kültür Bakanlığınca başlatılan kazı çalışmaları son bulmuştur. MS 5. yüzyılda yaşamış tarihçi Zosimos: “Tapınak, ovadaki ürünlerine musallat olan çekirgelerden kurtulmak için Güneş ve Sanat Tanrısı Apollon’dan yardım isteyen ahali tarafından, çekirgeler Apollon’un gönderdiği kuş sürüsünce yok edilince O’na bir şükran ifadesi olarak yaptırılmıştır” diyorsa da Zeus adına yaptırıldığı da söylenmektedir. Silifke Kalesi'nin eteğinde, Bizanslılardan kalma bu su deposu 46 m uzunluğunda, 23 m genişliğinde ve 14 m derinliğinde olup, içine doğu köşesindeki helezonik merdivenle inilmektedir. Sarnıç, bütün bir kaya parçasının hayret verici bir şekilde anılan ölçülerde oyularak oluşturulmuştur. Anadolu sarnıç mimarisinde örneği az görülen Tekirambarı su sarnıcının tüm duvarları, su sızmasını önlemek ve ayrıca anıtsal bir özellik vermek için düzgün kesme taşlarla desteklenmiştir; alan uzun kenarında 8, kısa kenarında 5 yuvarlak kemerli niş oluşturulmuştur.

1980 yılında Kültür Bakanlığınca şehir merkezinde yapılan bir kazıda, gymnasium olabileceği tahmin edilen “opus-sectile” tekniğinde yapılmış renkli mozaik tabanlı bir mekân ortaya çıkarılmıştır. MS 2. yüzyıl Roma dönemine ait olduğu belirlenen bu kalıntıda ayrıca üzeri yazıtlı iki heykel altlığı ile 2 m boyunda başı kopmuş mermer bir imparator heykeli de bulunmuştur. Heykelsiz altlıkların biri üzerindeki yazıtta Silifkeli T. Aelius Aurelius Maron adındaki bir güreşçinin başarıları anlatılmaktadır. Mozaik tabanın ortasında bulunan 1,80 m çapındaki mermer levhada sekiz satırlık bir kitabe vardır. Burada, mermer konuşturularak bir onarım anlatılmakta ve şöyle denilmektedir: “Zamanın aşındırdığı ben taban döşemesini, kadınların sultanı, Ares-sever Zenon’un eşi, düşünceleri ve yaptıklarıyla fevkalade bir insan olan Paulina cömertçe süsledi ve ilgisini esirgemedi benden. Yaşlılık nedeni ile etkileyici özelliğimi yitirmiştim; oysa şimdi bu akıllı ve kusursuz kadın sayesinde mermer süslemeler içinde daha da ışıldıyorum ve külfetli bir yaşlılıktan sonra gençliğe geri dönüyorum.”

Aya Tekla[değiştir | kaynağı değiştir]

İsa'nın havarilerinden Tarsuslu Pavlus Konya'da Hristiyanlığı yaymak için gittiği sırada ona yürekten inanan bir kızla tanışır. Bu kız Aya Tekla'dır. Pavlus inancını yaymak için Yalvaç'a doğru yola çıktığında Aya Tekla'ya da Silifke ve yöresini Hristiyanlaştırması görevini verir. Bu yüzden de Aya Tekla Silifke'ye gelerek bugün "Meryemlik" denilen yerdeki mağara kilisede yaşamaya başlar. Önce halk tarafından benimsenmez fakat çeşitli ilaçlar yaparak Silifkelilere derman olmaya çalışır ve başarılı olur. Günden güne kazandığı güçten ve artan taraftarlarından çekinen ve korkan Silifke'nin ileri gelenleri Aya Tekla'yı öldürtmeye karar verirler. Bütün gücünü bekaretinden aldığına inandıkları Aya Tekla üzerine dört beş tane serseri gönderirler. Fakat serseriler mağaraya girdiklerinde Aya Tekla üstündeki büyük beyaz şalı onların üstüne atarak bir anda gözden kaybolur ve bir daha da gören olmaz. Rivayete göre Aya Tekla'nın bulunduğu mağaradan Silifke Kalesi'ne çıkan gizli bir yol bir tünel vardır ve Aya Tekla buradan kaçıp gizlenerek kurtulmuştur. Aya Tekla'dan sonra gizlendiği mağara yöredeki gizli Hristiyanların kilisesi olmuş daha sonra Roma İmparatorluğu Hristiyanlığı kabul edince de mağara üstüne büyük bir kilise inşa edilmiştir. Bugün hâlen Aya Tekla mağara kilisesi dünyanın ilk kiliselerinden biri olup Hristiyan dünyasının da hac yerlerinden biridir. Eski Aya Tekla ikonası ve tablosu Kıbrıs'a kaçırılmıştır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
  Mezgitkale

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bergkamen / Almanya
• Fushë Kosova / Kosova (2011'den beri)^[27]
• Hassloch / Almanya
• Lefke / KKTC
• Orsha / Belarus / (Beyaz Rusya)

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Silifke Belediyesi resmî İnternet sayfası
• Eski Kilikya – Viktor Langlois (Bölüm: Silifke'den Korikos'a) 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Wikimedia Commons'ta Silifke ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur