İstanbul Arkeoloji Müzeleri / Müze-i Hümâyûn
Açılış	1869
Konum	Osman Hamdi Bey Yokuşu Sokak, Gülhane, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°00′42″K 28°58′53″D / 41.01167°K 28.98139°D / 41.01167; 28.98139
Tür	Arkeoloji Müzesi
Koleksiyon boyutu	1,5 milyon parça
Ziyaretçi	530.065[1]
Müdür	Rahmi Asal
Resmî site	Resmî Sitesi

İstanbul Arkeoloji Müzesi, çeşitli kültürlere ait bir milyonu aşkın eserle, dünyanın en büyük müzeleri arasındadır. Türkiye'nin müze olarak inşa edilen en eski binasıdır.^[2] 19. yüzyılın ortalarında Maarif Nazırı Mehmed Esad Safvet Paşa tarafından Müze-i Hümâyûn adıyla 1869 yılında kurulmuştur ve 13 Haziran 1891'de ana binanın inşaatı tamamlanıp ziyarete açılmıştır.^[3][4]

Müzenin birimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Müzenin koleksiyonunda, Balkanlar'dan Afrika'ya, Anadolu ve Mezopotamya'dan Arap Yarımadası'na ve Afganistan'a kadar, Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırları içinde yer alan medeniyetlere ait eserler bulunmaktadır. Müze üç ana birimden oluştuğu için İstanbul Arkeoloji Müzeleri olarak adlandırılmaktadır.^[2]

• Arkeoloji Müzesi (ana bina)
• Eski Şark Eserleri Müzesi
• Çinili Köşk Müzesi

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu'ndan Türkiye Cumhuriyeti'ne miras kalmış bir kurum olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri Türkiye'deki ilk müzecilik çalışmalarını bünyesinde toplar. Aslında Osmanlı'da tarihi eser toplama merakının izleri Fatih Sultan Mehmed döneminden itibaren takip edilebilir. Fakat sistemli bir şekilde müzeciliğin kurumsal olarak ortaya çıkışı İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin 1869 yılında 'Müze-i Hümayun' yani İmparatorluk Müzesi olarak kuruluşuna denk gelir. Aya İrini Müzesi’nde o güne değin toplanmış arkeolojik eserlerden oluşan Müze-i Hümayun İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin temelini oluşturur. Dönemin Maarif Nazırı Mehmed Esad Safvet Paşa, müze ile yakından ilgilenmiş, müzeye eser kazandırmak için kişisel çabalar sarf etmiştir. Ayrıca Galatasaray Lisesi öğretmenlerinden İngiliz asıllı Edward Goold'un müze müdürü olarak atanmasını sağlanmıştır. 1872 yılında Maarif Nazırı Ahmed Vefik Paşa bir dönem kaldırılmış olan Müze-i Hümayun'u Alman Dr. Phillip Anton Dethier'i müdür olarak atayarak tekrar kurar. Dr. Dethier'ın yaptığı çalışmalar sonucunda Aya İrini kilisesindeki mekân yetersiz kalır ve yeni bir inşaatın yapılması gündeme gelir. Maddi imkânsızlıklardan ötürü yeni bir bina yapılamaz fakat Fatih Sultan Mehmet döneminde yaptırılmış olan "Çinili Köşk" müzeye dönüştürülür. Hâlen İstanbul Arkeoloji Müzelerine bağlı olan Çinili Köşk restore edilerek 1880 yılında açılır.

Yapılış tarihi açısından bakıldığında İstanbul Arkeoloji Müzeleri kompleksi içerisinde en eski yapı Çinili Köşk'tür. Şu anda Türk çini ve seramik örneklerinin sergilendiği Çinili Köşk Müzesi, II. Mehmed'in İstanbul'da yaptırdığı sivil mimari örneklerinin en eskisidir. Yapıdaki Selçuklu etkisi göze çarpmaktadır. Kapısı üzerindeki çini kitabede inşa tarihinin Miladi 1472 olduğu yazılıdır ancak mimarı bilinmemektedir.

1881 yılında Sadrazam Edhem Paşa'nın oğlu Osman Hamdi Bey'in müze müdürlüğüne atanması ile birlikte Türk müzeciliğinde yeni bir dönem açılır. Eski Şark Eserleri'nin bugün içinde bulunduğu bina, II. Abdülhamid döneminde Osman Hamdi Bey tarafından 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi yani Güzel Sanatlar Akademisi olarak inşa ettirilmiştir. İleride Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nin temellerini oluşturacak olan bu akademi Osmanlı İmparatorluğu'nda açılmış olan ilk güzel sanatlar okuludur. Binanın mimarı Alexander Vallaury'dir. 1917 yılında içindeki akademinin Cağaloğlu'nda başka bir binaya taşınması üzerine bu bina müzeler müdürlüğüne tahsis edilmiştir. Dönemin müze müdürü Halil Edhem Bey Yakındoğu ülkelerinin eski kültürlerine ait eserleri Yunan, Roma ve Bizans eserlerinden ayrı sergilenmesinin daha uygun olacağını düşünmüş ve binanın Eski Şark Eserleri Müzesi olarak düzenlenmesini sağlamıştır.

Osman Hamdi Bey Nemrut Dağı, Myrina, Kyme ve diğer Aiolia Nekropolleri'nde ve Lagina Hekate Tapınağı'nda kazılar yapmış ve buradan gelen eserleri müzede toplamıştır. 1887-1888 yılları arasında günümüzde Lübnan'da bulunan Sayda'da yaptığı kazılar sonucunda Krallar Nekropolü'ne ulaşmış ve dünyaca ünlü İskender Lahdi başta olmak üzere pek çok lahit ile İstanbul'a dönmüştür. Sidon (Sayda, Lübnan)'daki Kral Nekropolü Kazısı'ndan İstanbul'a getirilen, aralarında İskender Lahdi, Ağlayan Kadınlar Lahdi, Likya Lahdi, Tabnit Lahdi'nin olduğu Sayda Lahitleri gibi ihtişamlı eserlerin sergilenebilmesi için yeni bir müze binasına ihtiyaç duyulmuştur. Osman Hamdi Bey'in isteği üzerine Çinili Köşk'ün karşısına dönemin ünlü mimarı Alexandre Vallaury tarafından inşa edilen ve Müze-i Hümayun (İmparatorluk Müzesi) olarak kurulan İstanbul Arkeoloji Müzeleri 13 Haziran 1891'de ziyarete açılmıştır. Müzenin ziyarete açıldığı 13 Haziran günü hâlen Türkiye'de müzeciler günü olarak kutlanmaktadır. Arkeoloji Müzesi binasına, 1903 yılında kuzey ve 1907 yılında güney kanadın eklenmesi ile bugünkü ana müze binası oluşturulmuştur. Ana Müze binasının güney doğu bitişiğine, yeni sergi salonlarına duyulan ihtiyaç nedeni ile 1969-1983 yılları arasında bir ilave yapılmış ve bu bölüm Ek Bina (yeni bina) olarak adlandırılmıştır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde Sergilerden Antik Eserlerden Alıntılar

• 
  Hermes, Trakya
• 
  Hermafrodit Heykeli, Bergama
• 
  Arkaik Tapınak Alınlığı, Assos Behramkale
• 
  Eski Yunan Sergisi
• 
  Siloam yazıt
• 
  Dua eden Meryem Ana Rölyefi
• 
  Roma İmparatoru II. Valentinian'ın Heykeli
• 
  Mari Valisi Puzur Ishtar
• 
  Bizans İmparatorlarının Sarkofaji Somaki Taşları
• 
  Kadeş Savaşı neticesinde III. Hattuşili ve Ramses-II arasında M.Ö. 1258'de imzalanan Kadeş Antlaşması'nın orijinal metni.
• 
  İslamî Seramikler
• 
  Mezopotamya Heykelleri
• 
  Babil Kabartmaları
• 
  Küçük Heykelcikler
• 
  Palmira Kabartmaları
• 
  Yunan Heykeli
• 
  Marcus Aurelius'un Büstü, Roma
• 
  Babil'deki İştar Kapısı'ndan bir panel
• 
  Kibele Heykeli, Bitínia
• 
  Eski Mısır Uzunluk Ölçüsü olan Nippur (Kübit) Ölçü Birimi, (yaklaşık 45cm'ye tekâbül eden uzunluk)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde antik çağdan kalma özgürlük meşalesi
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri ana giriş (Mart 2013)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri ana girişteki tabelası (Mart 2013)
• 
  Arkeoloji Müzesinin (ana binanın) tabelası
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Çinili Köşk (2018)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Eski Şark Eserleri Müzesi (eskiden Sanayi-i Nefise Mektebi) (Mart 2013)
• 
  İstanbul Arkeoloji Müzeleri, ana bina (Arkeoloji Müzesi)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta İstanbul Arkeoloji Müzeleri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• İstanbul Arkeoloji Müzeleri Resmî Web Sitesi 11 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Uzaydan Arkeoloji Müzesi
• T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Tanıtımı
• http://www.tursab.org.tr/tr/tursabdan-haberler/genel-duyurular/istanbul-arkeoloji-muzesi-guney-kanat-cephe-tamir-ve-temizlik-isleri-tamamlandi_13915.html 31 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• http://www.hurriyet.com.tr/arkeoloji-muzesine-tursab-opucugu-19687790 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İdris YÜCEL, "Between science and empire: the diplomatic struggle over Mesopotamian antiquities in Lisbon (1914–1926)", Mediterranean Historical Review, 2016, 31/2.
• İdris YÜCEL, "Suriye’de Fransız Mandası ve Asar-ı Atika Araştırmaları", 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu, ATAM, 2015.