Yerebatan Sarnıcı

Yerebatan Sarnıcı
Bazilika Sarnıcı
	Yerebatan Sarnıcı iç kısım
Genel bilgiler
Tür	Sarnıç
Mimari tarz	Doğu Roma
Konum	İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°00′30″K 28°58′41″D / 41.00833°K 28.97806°D
Başlama	6. yüzyıl
Yükseklik	9 m
Ölçüler
Genişlik	70 m
Teknik ayrıntılar
Zemin alanı	9.800 m2
Resmî site
	yerebatan.com

Yerebatan Sarnıcı (Bizans Yunancası: βασιλική κινστέρνή; Latince: Basilica Cisterna)^[1] İstanbul'da şehrin su ihtiyacını karşılamak üzere 526-527 senelerinde yaptırılmış kapalı su sarnıcıdır.

Ayasofya'nın güneybatısında, Soğukçeşme Sokağı'nda bulunmaktadır. Suyun içinden yükselen pek çok mermer sütun nedeniyle halk arasında Yerebatan Sarayı olarak isimlendirilmektedir. Sarnıcın üzerinde daha önce bir bazilika bulunmasından ötürü, Bazilika Sarnıcı olarak da adlandırılır.^[2]

Bizans imparatoru I. Justinianus tarafından yaptırılan sarnıç, şehrin birinci ve ikinci tepeleri arasındaki bölgelerin su ihtiyacını karşılayan Hadrianus su yollarına bağlanmıştı. İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethinden sonra Sarayburnu ve Bahçe Kapısı civarına su dağıtım merkezi olarak hizmet sundu; Osmanlılar'ın şehirde kendi su tesislerini kurmasından sonra kullanılmasa da merkezinde olduğu mahalleyi temsil eden fiziksel bir simge durumuna geldi; ismi saraya, sadrazamın ahırlarına, caddeye ve mahalleye verildi.^[3]

Günümüzde müze ve etkinlik mekanı olarak kullanılır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Kültür A.Ş. tarafından işletilmektedir.

Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayasofya'nın güneybatısında, Soğukçeşme Sokağı'nda bulunmaktadır. Bizans İmparatorluğu'nda dünyanın sıfır noktası olarak kabul edilmiş Milyon Taşı'nın yanındadır. Binbirdirek Sarnıcı, Şerefiye Sarnıcı, Akhilleus ve Zeuksipposs hamamları ile aynı bölgede konumlanmaktadır.

Yerebatan Sarnıcı'nda Medusa başlı iki sütun kaidesinden biri. Medusa başı ters durmaktadır

Mimari özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerebatan Sarnıcı, kayalık bir zemine oturan, tuğladan inşa edilmiş, dikdörtgen planlı bir yapıdır. Ölçüleri ilk defa I. Dünya Savaşı döneminde Alman arkeolog Eckhard Unger tarafından alınmış ve 138 x 64,6 m olduğu belirtilmiştir.

Sarnıcın, geçmişte üzerinde bulunduğu düşünüleni Basilika Stoa adlı anıtsal yapının ve bölgenin su ihtiyacını karşılamak için yapıldığı tahmin edilir. Yaklaşık 100.000 ton su depolama kapasitesine sahiptir.^[4]

Üzerindeki tuğla örgülü tonozu taşıyan 336 sütun vardır. Doğu- batı yönünde 28, güney-kuzey yönünde 12 sütun sırası bulunur. Kuzeybatı tarafındaki II. Abdülhamit döneminde kapatılan alan içerisinde kalan 41 sütun bugün görülmez.

Yapıda bezemeli sütun, Korint sütun başlıkları ve ters yüz edilmiş Medusalı başlıklar gibi devşirme malzemeler kullanılmıştır. 98 adet sütun ise Yerebatan Sarnıcı için özel yapılmıştır.^[4]

Yapıya, güneydoğu tarafındaki taş merdivenlerle inilir.

Popüler kültürdeki yeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarnıç Dan Brown'un 2013'te yayınlanan Cehennem adlı gerilim ve gizem romanına konu olmuştur. Roman, 2016 yılında filme uyarlandı. Tom Hanks'in başrolde oynadığı filmde Yerebatan Sarnıcı bölümleri için Budapeşte'deki film platosunda sarnıcın birebir kopyası yapılmış ve sarnıcın tarihi dokusuna zarar vermemek için çekimler orada yapılmıştır.^[5]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Jennifer Steinkamp'in Mars’a Uçuş 9 adlı video yerleştirme eseri
Ozan Ünal'ın Anksiyöz Bilgeler adlı eseri
Ozan Ünal'ın Zambaklı Lavi adlı eseri
Ali Abayoğlu'ın Denizanası adlı eseri

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Jacques Paul Migne. (1866) Patrologiae Cursus Completus - Georgii Codini opera omnia 14 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Yunanca ve Latince) ss. 715-716.
^ "Yerebatan Sarnıcı". Yerebatan Sarnıcı. 24 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
^ Han, Ayhan (27 Aralık 2019). "Osmanlı Döneminde Yerebatan Sarnıcı ve Mahallesi". YILLIK: Annual of Istanbul Studies. 1 (1): 81-99. doi:10.53979/yillik.2019.5. ISSN 2687-5012.
^ ^a ^b Yıldırım, Faruk (2021). "Yerebatan Sarnıcı restorasyon aşamaları ve koruma süreci". Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü yüksek lisans tezi.
^ "Yerebatan Sarnıcı "Cehennem"Le Beyaz Perdeye Taşındı". Haberler.com. 8 Ekim 2016. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / Yerebatan Sarnıcı tanıtım sayfası
Letsgoistanbul.com Yerebatan Sarnıcı 25 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Byzantium 1200 | Yerebatan Sarnıcı 1 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Jacques Paul Migne. (1866) Patrologiae Cursus Completus - Georgii Codini opera omnia 14 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Yunanca ve Latince) ss. 715-716.

[2] "Yerebatan Sarnıcı". Yerebatan Sarnıcı. 24 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.

[3] Han, Ayhan (27 Aralık 2019). "Osmanlı Döneminde Yerebatan Sarnıcı ve Mahallesi". YILLIK: Annual of Istanbul Studies. 1 (1): 81-99. doi:10.53979/yillik.2019.5. ISSN 2687-5012.

[:0-4] Yıldırım, Faruk (2021). "Yerebatan Sarnıcı restorasyon aşamaları ve koruma süreci". Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü yüksek lisans tezi.

[5] "Yerebatan Sarnıcı "Cehennem"Le Beyaz Perdeye Taşındı". Haberler.com. 8 Ekim 2016. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d İstanbul'daki müzeler
Adalar	Adalar Müzesi Hüseyin Rahmi Gürpınar Müzesi İnönü Evi Müzesi Sait Faik Abasıyanık Müzesi
Avcılar	Haluk Perk Müzesi
Bakırköy	Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Müzesi Florya Atatürk Deniz Köşkü İstanbul Havacılık Müzesi Kamera Müzesi
Başakşehir	İstanbul Su Müzesi
Beşiktaş	Aşiyan Müzesi Beşiktaş Müzesi Dolmabahçe Saat Müzesi Dolmabahçe Sarayı‎ Ihlamur Kasrı İstanbul Deniz Müzesi İstanbul Resim ve Heykel Müzesi‎ Kont Szechenyi İtfaiye Müzesi Milli Saraylar Resim Müzesi Saray Koleksiyonları Müzesi Şehir Müzesi Türkiye Yazarlar Sendikası Edebiyat Müzesi Yıldız Porselen Fabrikası Yıldız Sarayı
Beykoz	Anadolu Hisarı Beykoz Cam ve Billur Müzesi Beykoz Kasrı Çağlar Boyu Aydınlatma ve Isıtma Koleksiyonları Müzesi Denizcilik ve Su Ürünleri Müzesi Küçüksu Kasrı Mehmet Akif Ersoy Şiir Müzesi Zofia Rizi Anı Evi
Beyoğlu	500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi Adam Mickiewicz Müzesi Aynalıkavak Kasrı Ayşe Ercüment Kalmık Müzesi Doğançay Müzesi Galata Mevlevihanesi Galatasaray Müzesi Galerist İstanbul Modern İstanbul Modern Sanat Müzesi İstanbul Uluslararası UFO Müzesi İTÜ Bilim Merkezi Karikatür ve Mizah Müzesi Madame Tussauds İstanbul Masumiyet Müzesi Miniatürk‎ Orhan Kemal Müzesi Osmanlı Bankası Müzesi Pera Müzesi‎ Rahmi M. Koç Müzesi SALT TÜRVAK Sinema ve Tiyatro Müzesi Yapı Kredi Yayınları ve Müzesi
Çatalca	Çatalca Mübadele Müzesi
Eyüpsultan	Santralistanbul Eyüpsultan Türbe Hamamı Müzesi
Fatih	Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi Aya İrini Çinili Köşk Büyük Saray Mozaikleri Müzesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Müzesi Cumhuriyet Eğitim Müzesi Gazanfer Ağa Medresesi Halı Müzesi Hilye-i Şerife ve Tesbih Müzesi İmrahor Anıtı İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi İstanbul Arkeoloji Müzeleri İstanbul Fotoğraf Müzesi İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kulesi Anıt Müzesi İstanbul Üniversitesi Jeoloji Müzesi İstanbul Üniversitesi Rıdvan Çelikel Arkeoloji Müzesi İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi PTT Müzesi Rezzan Has Müzesi Sağlık Müzesi TCDD Sirkeci Garı Demiryolu Müzesi Tekfur Sarayı Topkapı Sarayı Türk İnşaat ve Sanat Eserleri Müzesi Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi Türk ve İslam Eserleri Müzesi Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi Türkiye İş Bankası Müzesi Yahya Kemal Müzesi Yedikule Zindanları Yerebatan Sarnıcı
Kadıköy	Fenerbahçe Müzesi İstanbul Oyuncak Müzesi Kâzım Karabekir Paşa Müzesi Müze Gazhane
Kâğıthane	Hisart Canlı Tarih ve Diaroma Müzesi
Küçükçekmece	Mehmet Arsay Otomobil Müzesi
Pendik	Doğa ve Bilim Müzesi
Sarıyer	Cendere Sanat Müzesi İstanbul Lale Vakfı Müzesi Maslak Kasrı Rumeli Hisarı Sadberk Hanım Müzesi Sakıp Sabancı Müzesi Ural Ataman Klasik Otomobil Müzesi
Şişli	Ara Güler Müzesi Askerî Müze Atatürk Müzesi
Üsküdar	Beylerbeyi Sarayı Florence Nightingale Müzesi İstanbul Grafik Sanatları Müzesi Kandilli Deprem Müzesi Sabri Artam Vakfı Klasik Otomobil Müzesi
Zeytinburnu	Panorama 1453 Tarih Müzesi Türk Dünyası Kültür Mahallesi

g t d Konstantinopolis'in kamu alanları ve yapıları
Yol ve meydanlar	Amastrianum Augustaion (milyon taşı) Arkadios Forumu Filadelfion Dört Tetrark Portresi Hebdomon Konstantin Forumu Leon Forumu Mese Odos Öküz Forumu Strategion Theodosius Forumu
Saray ve konaklar	Anemas Zindanları Antiohos Sarayı Blaherne Sarayı Büyük Saray Bukoleon Sarayı Dafni Sarayı Halki Kapısı Hrisotriklinos Lausus Sarayı Magnaura Mangana Sarayı Plakidianai Tekfur Sarayı
Limanlar	Julianos Limanı Neorion Limanı Prosforion Limanı Theodosius Limanı
Kamu binaları	Hipodrom Örme Dikilitaş San Marco Atları Theodosius Dikilitaşı Yılanlı Sütun Konstantinopolis İmparatorluk Kütüphanesi Konstantinopolis Üniversitesi
Anıt sütunlar	Arkadios Sütunu Çemberlitaş Sütunu Gotlar Sütunu Jüstinyen Sütunu Kıztaşı Leon Sütunu Barletta Devi Theodosius Sütunu
Su sistemleri	Aetios Sarnıcı Aspar Sarnıcı Ballıgerme Binbirdirek Sarnıcı Bozdoğan Kemeri Fildamı Sarnıcı Mazul Kemeri Hagios Mokios Sarnıcı Sultan Sarnıcı Şerefiye Sarnıcı Yerebatan Sarnıcı Zeuksippos Banyoları
Kilise ve manastırlar için Konstantinopolis kilise ve manastırlarına bakınız.

Yerebatan Sarnıcı nedir?, Yerebatan Sarnıcı anlamı nedir?, Yerebatan Sarnıcı ne demektir?