Zurab Zhvania ზურაბ ჟვანია
4. Gürcistan Başbakanı
Görev süresi 17 Şubat 2004 - 3 Şubat 2005
Yerine geldiği	Ofis kuruldu; Gürcistan Devlet Bakanı olarak kendisi
Yerine gelen	Miheil Saakaşvili (Temsil)
Kişisel bilgiler
Doğum	Şablon:Birth-date Tiflis, Gürcistan SSC, SCCB (günümüzdeGürcistan)
Ölüm	3 Şubat 2005 Tiflis, Gürcistan
Partisi	Birleşik Ulusal Hareket (2003-2005) Birleşik Demokratlar (2002-2003) Gürcistan Vatandaşları Birliği (1995-2002) Gürcistan Yeşil Partisi (1992-1995)
Bitirdiği okul	Tiflis Devlet Üniversitesi

Zurab Jvania (Gürcüce: ზურაბ ჟვანია; 9 Aralık 1963 - 3 Şubat 2005), Gürcistan Başbakanı ve Gürcistan Parlamentosu Başkanı olarak görev yapan Gürcü bir politikacıydı. Jvania siyasi kariyerine genç yaşta başladı ve 90'ların başında Yeşil Parti üyesi olarak ilk siyasi adımlarını attı. 1992'de Doğu Avrupa Yeşilleri'nin başkanı seçildi ve bu görevde görev yapan ilk Doğu Avrupalı oldu. 1993 yılında Yurttaşlar Birliği Genel Sekreteri olarak seçilerek Gürcistan siyasetinde ilk ciddi adımları attı. Bu noktadan itibaren Jvania, 2005'teki ölümüne kadar Gürcistan siyasetinde önemli rol oynadı. 1995'te parlamento başkanı oldu ve ardından Jvania'nın yolsuzluktan şüphelendiği diğer bakanların görevden alınmasıyla süren 1999'daki istifasına kadar görevini sürdürdü. 1993'ten 2003'e kadar Şevardandze hükûmetine karşı mücadele eden muhalefette kaldı. 2003 yılında, başta Burdjanadze ve Saakaşvili olmak üzere diğer muhalefet liderleriyle birleşerek hükûmete karşı şiddet içermeyen protestolar düzenledi. Protestolar, Şevardnadze'nin istifası ve Saakaşvili'nin cumhurbaşkanı seçilmesiyle sona erdi. Jvania başbakan oldu ve 2005'teki ölümüne kadar görevde kaldı.

Erken dönemleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Jvania, Tiflis'te her ikisi de Tiflis Fizik Enstitüsü'nde çalışan fizikçi olan etnik bir Gürcü Besarion Jvania ve Yahudi-Ermeni kökenli Rema Antonova çiftinin çocuğu olarak doğdu.^[1] 1985 yılında Tiflis Devlet Üniversitesi Biyoloji Fakültesi'nden mezun oldu. 1992 yılına kadar üniversitede çalıştı. 1993 yılında Tiflis'te İngilizce kitaplar satan bir kitapçı dükkânı olan Nino Kadagidze ile evlendi. Bir oğulları ve iki kızları oldu: Elisabeth, Besarion ve Anna. Jvania İngilizce, Almanca ve Rusça konuşuyordu.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Jvania, 1988'de ulusal siyasete girdi. 1988 ve 1990 arasında, Jvania'nın eş başkanlığını yaptığı Gürcistan Yeşiller Partisi, ülkenin bağımsızlığını yeniden kazanma çabasında yer alan bir dizi muhalefet grubundan biriydi. Eylül 1991'de partisi, Gürcistan'ın Sovyet sonrası ilk Cumhurbaşkanı Zviad Gamsakhurdia'nın hükûmetine muhalefet etti. Ocak 1992'de Gamsakhurdia'nın şiddetle devrilmesi, eski Sovyet dışişleri bakanı Eduard Shevardnadze'nin birkaç ay sonra iktidara gelmesiyle sonuçlandı.

Şevardnadze, reformist demokratlar için ılımlı bir merkez-sağ gruplaşma sağlamak için Gürcistan Vatandaşlar Birliği'ni kurdu. Jvania, 1995 yılında GVB'ye katıldı, aynı yıl Gürcistan parlamentosuna girdi ve başta Miheil Saakaşvili olmak üzere diğer reformistleri partiye aldı. 1993'te Jvania, Şevardnadze'nin partisinin genel sekreteri oldu. 25 Kasım 1995'te partinin seçimlerdeki zaferinden sonra Gürcistan parlamentosunun başkanı seçildi.

Bununla birlikte, Jvania'nın adı, Şevardnadze ile bir yolsuzluk skandalına karıştı ve 1 Kasım 2001'de görevinden istifa etti. Saakashvili ile birlikte partilerinden ayrıldılar. 2002'de Birleşik Demokratlar adlı yeni bir parti kurdu ve başkanlık yaptı.

Jvania'nın bir karısı ve üç çocuğu vardı ve anadilleri olan Gürcüce'nin yanı sıra Ermenice, İbranice, İngilizce, Almanca ve Rusça konuşuyordu. Zurab Jvania, görevdeyken ölen tek Gürcistan Başbakanı'dır.

Kasım seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2 Kasım 2003'teki parlamento seçimleri, yerel ve uluslararası gözlemciler tarafından, hükûmet tarafından büyük çapta hileler yapıldığı gerekçesi ile kınanmıştı. Yanıt olarak, Jvania ve diğer muhalefet karakterleri Şevardnadze'ye karşı kitlesel protestolar yapılması çağrısında bulundu. İki hafta süren kitlesel halk protestoları, Şevardnadze'nin 23 Kasım'da istifa etmesine yol açtı. Geçici olarak Jvania'nın yerine parlamento başkanı Nino Burjanadze geldi. 4 Ocak 2004 tarihinde yapılan ve Saakaşvili'nin kazandığı yeni cumhurbaşkanlığı seçimlerinden önce Jvania'nın kendisi, geçiş hükûmeti içinde bir bakan oldu.

Başbakanlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Şubat 2004'te Başkan Saakaşvili, Jvania'nın önerisi ile Gürcistan Parlamentosu tarafından Başbakan seçildi. Yaş ortalaması 35 olan 15 üyeli genç bir reformist kabineye başkanlık etti. Jvania, kabinesiyle, Başkan Saakaşvili'nin "radikal" tutumlarına ılımlı bir karşılık olarak görülüyordu. Ayrıca Abhazya ve Güney Osetya'nın ayrılıkçı cumhuriyetleriyle ilgili görüşmelerde kilit bir figürdü. Tartışmalı olan şey, Jvania'nın Gürcistan'daki özelleştirmeler sırasında tüm nihai kararları devraldığı sırada oynadığı rol ve yetkili ekonomi bakanlarının iki yıl içinde üç kez değiştirilmesiydi. Uzmanlar, Batum limanının ve Gürcistan Karadeniz Filosu'na ait 16 geminin satışındaki rolünü de eleştirdi.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Koşullar[değiştir | kaynağı değiştir]

Jvania, 3 Şubat 2005 sabahı erken saatlerde, yetkililerin yetersiz havalandırılan bir gaz ısıtıcısının neden olduğunu iddia ettikleri karbon monoksit zehirlenmesi sonucunda öldü. O sırada Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesi vali yardımcısı Raul Usupov ile birlikte kiralık bir apartman dairesindeydi. Usupov da öldü.

Korumalar, birkaç saat boyunca haber alamadıkları için eve girdiler ve Jvania'yı koltukta ve Usupov'u mutfakta ölü bir halde buldular. Yetkililer, evin salonunda, üzerinde tavla seti açık olan bir masanın kurulduğu bölümde gazla çalışan bir soba bulunduğunu söylemesine rağmen, olayın detayları hala açıklanamaz olarak kaldı.

Olayın hemen ardından Rustavi-2 televizyonunda canlı yayınlanan konuşmasında Gürcistan İçişleri Bakanı Vano Merabişvili, cinayetten şüphelenmek için bir neden olmadığını söyledi.^[2] Cesetler, adli tıp ofisine götürüldü ve burada yapılan bir ön inceleme, her ikisinin de karbon monoksit zehirlenmesinden öldüğünü gösterdi. Gazlı ısıtıcıların kurulmasında ciddi teknik ihlaller olduğu bildirilirken, yetkililer dairede havalandırma olmadığını söyledi.

Bununla birlikte, Jvania'nın aile üyeleri ölümün resmi versiyonunu sorguladı ve Goga Jvania, kardeşinin suikasta kurban gittiğinden emin olduğunu söyledi.^[3] Mart 2006'da Washington Post'ta yayımlanan bir röportajda Gürcistan'ın eski başkanı Eduard Şevardnadze Jvania'nın öldürüldüğüne inandığını ifade etti.^[4][5]

Ayrıca İrakli Okruaşvili, Imedi TV'de yaptığı skandal konuşmasında, Jvania'nın cesedinin eve taşındığını, ancak cenazeyi taşıyan kişinin hakkında o gün daha fazla bahsetmeyeceğini söyledi.^[6]

Bazı haberlere göre Gürcistan Parlamentosu Başkan Yardımcısı Miheil Maçavariani, ölümünden önceki gece Zurab Jvania ile konuşan son kişilerden biriydi.^[7][8]

Başkan Miheil Saakaşvili, acil bir Kabine toplantısında, "Gürcistan, Zurab Jvania'nın ölümü ile birlikte tüm hayatını anavatanına hizmet etmeye adayan büyük bir vatanseverini kaybetti. Zurab'ın ölümü Gürcistan'a ve şahsıma büyük bir darbe oldu. Çok yakın bir arkadaşımı, güvenilir bir danışmanımı ve harika bir müttefikimi kaybettim. Hepinizi güçlü olmaya çağırmak istiyorum, çünkü ülkemize ve halkımıza sadık hizmetten daha büyük bir sorumluluk yoktur." Haham Mihailaşvili, "Yahudi toplumu, Zurab Jvania'nın ani kaybının yasını tutuyor. Bir Yahudi olarak Gürcistan'daki Yahudi cemaatiyle yakın bir ilişkisi vardı."^[1] Mart 2014 itibarıyla Miheil Saakaşvili, Jvania'nın ölümünü çevreleyen koşulları tespit etmek amacıyla yürütülen bir soruşturmada sorgulanmak üzere Gürcistan Savcılığı tarafından aranıyordu.^{[9][10][11][12][13]}

Korumaların mahkemesi ve sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Olaydan yıllar sonra bile, Jvania'nın ölümü Gürcistan'ın siyasi hayatının merkezinde olmaya devam etti. 2015 yılında, Jvania'nın korumalarından birkaçı, Jvania'nın öldüğü gün kendi isteği üzerine onu yalnız bıraktıklarını kabul ettikten sonra ihmalden mahkum edildi. Korumalara göre, Jvania gizli bir apartman dairesi tuttu ve orada bazen takma sakal kullanarak belirsiz toplantılara gitti. Güvenlik personeli Jvania'yı kontrol etmek için daireye girdiğinde, cesedini çıplak Raul Usupov ile birlikte buldular. Korumalar, "[Jvania'nın] adını temiz tutmak için" iki adamın seks yaptıklarına dair izleri silmek için olay yerini kurcaladıklarını itiraf ettiler.^[14][15] Jvania'nın aile üyeleri eşcinsellik iddialarını reddetti ve bunun yerine kimliği belirsiz kişiler tarafından perdelenen bir cinayet olduğunda ısrar etti. Eşcinsellik ile ilgili sorulara, Jvania'nın erkek kardeşi Gogla, eşcinselleri iğrenç bulduğunu ve Jvania'nın onlardan biri olmasının ailesi için utanç verici olacağını, ancak durumun böyle olmadığını iddia ettiğini söyledi.^[16]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• BBC tarafından Zhvania'nın ölümüne dair rapor 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gürcistan Başbakanı Zurab Jvania, ülkesinin Gül Devrimi'nden sonra Batı'ya bakan ve fikir birliği için 1 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Times
• Kommersant'tan makale 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .
• (Gürcüce) Gürcistan Hükûmeti web sitesinde Zurab Zhvania anıt sayfası