Zhou Hanedanı

	Çin tarihi;
	Üç Hükümdar ve Beş İmparator
	Xia Hanedanı
	Shang Hanedanı
Zhou Hanedanı	Batı Çov
Doğu Çov	İlkbahar ve Sonbahar Dönemi
	Savaşan Devletler Çağı
	Çin
Han	Batı Han
	Sin
	Doğu Han
Çen Hanedanı	Batı Çen
Doğu Çen	Beş Hu On Altı Krallık
	Ki
	Sui Hanedanı
	Tang Hanedanı
	Beş Hanedan On Krallık
G.Sung	Kin
	Yuan Hanedanı
Ming Hanedanı	Kuzey Yuan
	Çing
Çin Cumhuriyeti (1912-1949)	Mançukuo
	Çin Halk Cumhuriyeti
	Çin Cumhuriyeti (Tayvan)

Zhou Hanedanı
周
Zhou Hanedanı 周
MÖ 1046-MÖ 256
	MÖ 1050 - MÖ 771 arasında Çin'de Batı Chou Hanedanı devleti sınırları ve keşif nüfus alanları
Başkent	Fenghao; (MÖ 1046-771); Wangcheng; (MÖ 771-510; MÖ 314-256); Luoyang; (MÖ 510-314)
Yaygın dil(ler)	Eski Çince
Hükûmet	Monarşi
Kral
• MÖ 1046-1043
• MÖ 1046-1043	Wu
• MÖ 781-771	You
• MÖ 770-720	Ping
• MÖ 314-256	Nan
Şansölye
Tarihçe
• Muye Muharebesi
• Muye Muharebesi	MÖ 1046
• Gongke naipligi	MÖ 841-828
• Başkentin Wangcheng'e'e nakli	MÖ 771
• Zhou Kralı Nan'in Qin tarafından halledilmesi	MÖ 256
Nüfus
• MÖ 273
• MÖ 273	30.000.000
• MÖ 230	38.000.000
Öncüller	Ardıllar
	Shang Hanedanı
Qin (devlet)
Günümüzdeki durumu	Çin

Zhou Hanedanı (Çince: 周朝; pinyin: Zhōu Cháo; Çince telaffuz: Cou Çav);^[1] Çin tarihinde MÖ 1122'den MÖ 256 yılına kadar hüküm süren kraliyet hanedanı. Çin tarihindeki Zhou Hanedanı, diğer tüm hanedanlardan daha uzun süre hüküm sürmüştür. Bu hanedandan önce Çin'in yönetici hanedanı; Shang Hanedanı idi ve Çin Hanedanı'nı bu hanedan takip etmiştir.

Zhou Hanedanı'nın Çin'i siyasî ve askerî kontrolü; önce MÖ 1046'dan MÖ 771'e kadar Ji (Çince: 姬; pinyin: Jī) soyadı ile anılan hükümdarlar tarafından yönetilen Batı Çu hanedanı döneminde sağlanmıştır. Zhou Hanedanı liderleri, göstermelik yönetici olan kral (vang) olarak hüküm sürmekte iken merkezî, politik ve siyasî kontrol; İlkbahar ve Sonbahar Dönemi adı ile anılan MÖ 722-MÖ 481 arası dönemde kaybolması süreci devam etmiştir. Savaşan Devletler Çağı adıyla anılan bu dönemde Çin 170 küçük devlete bölünmüş; bu küçük devletler arasında meydana gelen savaş ve istilâlar yaşanmıştır. Bu "Savaşan Devletler Çağı" döneminde bile, MÖ 771'den MÖ 256'ya kadar Zhou Hanedanına bağlı Ji (Çince: 姬; pinyin: Jī) soyadlı hükümdarlar tarafından yönetilen Doğu Çu devletini 500 yıl daha yönetmişlerdir. "Savaşan Devletler Çağı"; bu küçük devletlerden, ilk Çin İmparatoru kabul edilen Çin Şi Huang'nin yönettiği Çin Devleti'nin gücünü artırıp diğer savaşan devletleri kendi idaresi altına alarak MÖ 221'de Çin Hanedanı hakimiyeti altında Çin İmparatorluğu'nu kurması ile son bulmuştur. Fakat bu tarihten 31 yıl önce Çiu Hanedanı'nın zaten ismen Zhou Hanedanı kralı olan "Kral Nan"'ın hükmetme gücünün resmen son bulduğu kabul edilmektedir.

Alman dil bilimcisi ve ırk bilimcisi olan Wolfram Eberhard'a göre, Chou hanedanı Türk kökenlidir.^[2]^[3]^[4]^[5]

Çu hanedani döneminde Çin'de demirin kullanımı başlamış,^[6] ayrıca birçoklarına göre Çin tunç eşya yapımı bu dönemde doruk noktasına ulaşmıştır. Hanedanı aynı zamanda yazının; antik hâlinden -ki bunun örnekleri Batı Çu tunç kitabelerinde bulunabilir- çağdaş yazım şeklinin başlangıcına, geç Muharip Devletler Dönemi'ndeki arkaik klerik yazı formuna doğru değişim geçirdiği dönemi de kapsamaktadır.

Zhou Hanedanı döneminde, MÖ 6. yüzyılda, Çin felsefesinin kökenleri ortaya çıkmıştır. Daha sonraki nesillere etki edecek önemli Çin filozoflarından Konfüçyüs (Kong Fuzi, Konfüçyüscülüğün kurucusu) ve Laozi (Taoculuğun kurucusu) bu dönemde yaşamıştır. Yine bu dönemde ortaya çıkan diğer filozoflar, kuramcılar ve düşünce ekolleri şunlardır: Mozi (Mohizmin kurucusu), Mengzi (tanınmış bir Konfüçyüscü), (Çin Hanedanı temel felsefesi olan) Çin legalizminin gelişimine öncülük eden Şang Yang ve Han Feizi ve döneminin en önemli entelektüeli, Çin entelektüel yaşamının kendi dönemindeki merkezi olduğu ve hatta Mengzi gibi ikonik entelektüel figürlerden daha çok önem ve ün kazanmış olduğu iddia edilen Xunzi.^[7]

Zhou Hanedanı kralları[değiştir | kaynağı değiştir]

Şahsî ismi	Tahttaki ismi	Hükmettiği yıllar¹	En yaygın kullanılan ismi
Ji Fa 姬發	Wuwang 武王	MÖ 1046-MÖ 1043¹	Çu Vuvang (Chou Kralı Vu)
Ji Song 姬誦	Chengwang 成王	MÖ 1042-MÖ 1021¹	Chou Chengwang (Chou Kralı Çeng)
Ji Zhao 姬釗	Kangwang 康王	MÖ 1020-MÖ 996¹	Chou Kangwang (Chou Kralı Kang)
Ji Xia 姬瑕	Zhaowang 昭王	MÖ 995-MÖ 977¹	Chou Zhaowang (Chou Kralı Zhao)
Ji Man 姬滿	Muwang 穆王	MÖ 976-MÖ 922¹	Chou Muwang (Chou Kralı Mu)
Ji Yihu 姬繄扈	Gongwang 共王/龔王	MÖ 922-MÖ 900¹	Chou Gongwang (Chou Kralı Gong)
Ji Jian 姬囏	Yiwang 懿王	MÖ 899-MÖ 892¹	Chou Yiwang (Chou Kralı Yi)
Ji Pifang 姬辟方	Xiaowang 孝王	MÖ 891-MÖ 886¹	Chou Xiaowang (Chou Kralı Xiao)
Ji Xie 姬燮	Yiwang 夷王	MÖ 885-MÖ 878¹	Chou Yiwang (Chou Kralı Yi)
Ji Hu 姬胡	Liwang 厲王/剌王	MÖ 877-MÖ 841¹	Chou Liwang (Chou Kralı Li)
	Gonghe (naiblik) 共和	MÖ 841-MÖ 828	Gonghe
Ji Jing 姬靜	Xuanwang 宣王	MÖ 827-MÖ 782	Chou Xuanwang (Chou Kralı Xuan)
Ji Gongsheng 姬宮湦	Youwang 幽王	MÖ 781-MÖ 771	Chou Youwang (Chou Kralı You)
Batı Chou'nun sonu / Doğu Chou'nun başlangıcı
Ji Yijiu 姬宜臼	Pingwang 平王	MÖ 770-MÖ 720	Chou Pingwang (Chou Kralı Ping)
Ji Lin 姬林	Huanwang 桓王	MÖ 719-MÖ 697	Chou Huanwang (Chou Kralı Huan)
Ji Tuo 姬佗	Zhuangwang 莊王	MÖ 696-MÖ 682	Chou Zhuangwang (Chou Kralı Zhuang)
Ji Huqi 姬胡齊	Xiwang 釐王	MÖ 681-MÖ 677	Chou Xiwang (Chou Kralı Xi)
Ji Lang 姬閬	Huiwang 惠王	MÖ 676-MÖ 652	Chou Huiwang (Chou Kralı Hui)
Ji Zheng 姬鄭	Xiangwang 襄王	MÖ 651-MÖ 619	Chou Xiangwang (Chou Kralı Xiang)
Ji Renchen 姬壬臣	Qingwang 頃王	MÖ 618-MÖ 613	Chou Qingwang (Chou Kralı Qing)
Ji Ban 姬班	Kuangwang 匡王	MÖ 612-MÖ 607	Chou Kuangwang (Chou Kralı Kuang)
Ji Yu 姬瑜	Dingwang 定王	MÖ 606-MÖ 586	Chou Dingwang (Chou Kralı Ding)
Ji Yi 姬夷	Jianwang 簡王	MÖ 585-MÖ 572	Chou Jianwang (Chou Kralı Jian)
Ji Xiexin 姬泄心	Lingwang 靈王	MÖ 571-MÖ 545	Chou Lingwang (Chou Kralı Ling)
Ji Gui 姬貴	Jingwang 景王	MÖ 544-MÖ 521	Chou Jingwang (Chou Kralı Jing)
Ji Meng 姬猛	Daowang 悼王	MÖ 520	Chou Daowang (Chou Kralı Dao)
Ji Gai 姬丐	Jingwang 敬王	MÖ 519-MÖ 476	Chou Jingwang (Chou Kralı Jing)
Ji Ren 姬仁	Yuanwang 元王	MÖ 475-MÖ 469	Chou Yuanwang (Chou Kralı Yuan)
Ji Jie 姬介	Zhendingwang 貞定王	MÖ 468-MÖ 442	Chou Zhendingwang (Chou Kralı Zhending)
Ji Quji 姬去疾	Aiwang 哀王	MÖ 441	Chou Aiwang (Chou Kralı Ai)
Ji Shu 姬叔	Siwang 思王	MÖ 441	Chou Siwang (Chou Kralı Si)
Ji Wei 姬嵬	Kaowang 考王	MÖ 440-MÖ 426	Chou Kaowang (Chou Kralı Kao)
Ji Wu 姬午	Weiliewang 威烈王	MÖ 425-MÖ 402	Chou Weiliewang (Chou Kralı Weilie)
Ji Jiao 姬驕	Anwang 安王	MÖ 401-MÖ 376	Chou Anwang (Chou Kralı An)
Ji Xi 姬喜	Liewang 烈王	MÖ 375-MÖ 369	Chou Liewang (Chou Kralı Lie)
Ji Bian 姬扁	Xianwang 顯王	MÖ 368-MÖ 321	Chou Xianwang (Chou Kralı Xian)
Ji Ding 姬定	Shenjingwang 慎靚王	MÖ 320-MÖ 315	Chou Shenjingwang (Chou Kralı Shenjing)
Ji Yan 姬延	Nanwang 赧王	MÖ 314-MÖ 256	Chou Nanwang (Chou Kralı Nan)
	Huiwang 惠王	MÖ 255-MÖ 249	Chou Huiwang² (Doğu Chou Kralı Hui)
2 Ji ailesinden asilzadeler, başkentleri Luoyang'ın Kin güçlerine düşüşünden sonra, Kral Hui'yi Kral Nan'ın varisi, yeni kral olarak açıklamışlardır. Bununla birlikte Chou direnişi kısa sürmüştür ve dolayısıyla genelde Chou Hanedanının son kralının Kral Nan olduğu kabul edilir.

Chou Hanedanı döneminden örnek sanat eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tunç ritüel kabı, Batı Chou Hanedanı
Tunç ritüel kabı, Batı Chou Hanedanı
You tunç ritüel kabı, Batı Chou Hanedanı
Qizhong Hu tunç ritüel kabı, Batı Chou Hanedanı
Av sahnesi betimlemeli Dou kabı, Doğu Chou Hanedanı
Qin Dükünün bo kablarından biri, Doğu Chou Hanedanı
Ejderha desenli pu kabı, Doğu Chou Hanedanı
Ejerhalı yeşim bi, Doğu Chou Hanedanı
Doğu Chou Hanedanı'ndan tunç ding kabı
Doğu Chou Hanedanı'ndan tunç çan
Batı ve Doğu Chou Hanedanı tunç kapları
Doğu Chou Hanedanı'ndan tunç ve gümüşten matara
Doğu Chou Hanedanı'ndan tunç leğen
Doğu Chou Hanedanından kuş şekilli, tunçtan şarap servis takımı
Nakışla süslenmiş ipek gaze kumaşından örtü detayı; MÖ 4. yüzyıl tarihli, Hubei'deki Chou dönemi mezarlarından.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Zhou Dynasty ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "周朝 nasıl telaffuz edilir". forvo.com. 7 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2017.
^ W. Eberhard, "Çin Tarihi", Ankara 1947, s.33. Yrd. Doç. Dr. Hasan Bahar: "Türkistan'ın coğrafi konumu ve ilkçağ kaynaklarına göre tarihi", s. 240. 12 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Şevket Koçsoy, "Türk Tarihi Kronojojisi", Türkler, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, s. 73.
^ Özkan Ezgi, Orta Asya'nın En Eski Kültürleri ve Çin Medeniyeti ile İlişkileri, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, ss. 467 - 469.
^ Emel Esin, İç Asya'da Milattan Önceki Bin Yılda Türklerin Atalarına Atfedilen Kültürler, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, s. 498.
^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2008.
^ Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, pp.25-47

[1] "周朝 nasıl telaffuz edilir". forvo.com. 7 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2017.

[2] W. Eberhard, "Çin Tarihi", Ankara 1947, s.33. Yrd. Doç. Dr. Hasan Bahar: "Türkistan'ın coğrafi konumu ve ilkçağ kaynaklarına göre tarihi", s. 240. 12 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[3] Şevket Koçsoy, "Türk Tarihi Kronojojisi", Türkler, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, s. 73.

[4] Özkan Ezgi, Orta Asya'nın En Eski Kültürleri ve Çin Medeniyeti ile İlişkileri, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, ss. 467 - 469.

[5] Emel Esin, İç Asya'da Milattan Önceki Bin Yılda Türklerin Atalarına Atfedilen Kültürler, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, s. 498.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 18 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2008.

[7] Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, pp.25-47

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Zhou Hanedanı nedir?, Zhou Hanedanı anlamı nedir?, Zhou Hanedanı ne demektir?