Wolfram Eberhard
Wolfram Eberhard
Doğum	17 Mart 1909[1] Potsdam[1]
Ölüm	15 Ağustos 1989 (80 yaşında)[1] El Cerrito
Milliyet	Almanya, ABD
Ödüller	Guggenheim Bursu (1950)

Wolfram Eberhard, (d. 17. Mart 1909, Potsdam, Almanya - ö. 15. Ağustos 1989, Kaliforniya, ABD) Alman sinolog ve etnolog.

Türkiye'de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde ve daha sonra Amerika'da Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de sinoloji ve etnoji dersleri vermiştir.

Ele aldığı ana konular orta ve doğu Asya tarihi, etnik yapıları ve kültürleri üzerinde odaklanmıştı. Özellikle Çin folklorü, Türk kavimleri tarihi, Çin'de azınlıklar, Çin ile Orta Asya Türk kavimleri arasındaki ilişkiler üzerinde araştırmalar yapmıştır.

Çocukluğu ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

17 Mart 1909’da Almanya’nın Potsdam kentinde dünyaya geldi. İçinde astronom ve astrofizikçiler bulunan bir aileden gelmekteydi. Ailesinin bu özelliği ilerleyen yıllarda, Eberhard’ın bilimsel çalışmalarında kendini gösterdi.

Lise tahsilini Potsdam’daki Victoria Gymnasium’da yaptı ve bu dönemde Latince, Yunanca, Fransızca ve iki yıl da İngilizce öğrenimi gördü. 1927 yılında Berlin Üniversitesi’ne girdi. Burada klasik Çince ve sosyal antropoloji öğrenimi gördü. Ayrıca Mançuca, Moğolca, Japonca ve Sanskritçe dersleri de aldı. Bu dönemde en önemli hocaları Otto Franke ve Erich Hauer’dir. Wolfram Eberhard klasik Çince’nin yanı sıra Çince konuşma dilini de öğrenmek istemekteydi. O yıllarda Berlin Üniversitesi’nde klasik Çince öğrenimine ağırlık verilmekteydi. Eberhard bu nedenle hocalarına haber vermeden "Doğu Dilleri Semineri"’ne kaydoldu ve Çince konuşma dilini öğrendi. Bu sırada Ferdinand D. Lessing ile çalışmıştır. İlginçtir; Eberhard’ın klasik Çince hocaları Çince konuşma diline, Çince konuşma dili hocaları ise klasik Çince’ye ilgi göstermemişlerdir. Ancak Eberhard onlardan farklı olarak her ikisini de öğrenmiştir.

1929’da seminerden diplomasını alınca F. D. Lessing yönetimindeki Berlin Antropoloji Müzesi'nde çalışmaya başlar. 1933 yılında Berlin Üniversitesi’den "Çin’in Han Hanedanlığı’nın Astronomisi ve Astrolojisi (Beiträge zur kosmologischen Spekulation der Chinesen der Han-Zeit)" adlı doktora tezi ile doktorası kabul edildi. Bu dönemde dayısı Rolf Müller’le birlikte "Han ve Üç Krallık Dönemleri Astronomisi (MÖ 2. yy. – MS 3. yy.)" adlı bir araştırma projesi tamamladı ve bu konuda hazırladıkları akademik makale bastırıldı.

1934 yılında Çin’e ilk seyahatini gerçekleştirdi. Bu seyahatin amacı çalıştığı müzeye etnografik malzemeler toplamaktı. Zheijang eyaletinin köylerini gezdi, tapınaklarda çalıştı ve halk öyküleri topladı. Eberhard, iyi iletişim becerileri sayesinde gittiği her yerde iyi dostluklar kurmuştur. Çin’deki ilk dostlarından biri, Ts’ao Sung-yeh’tir. Çin’deki çalışmalarında Sung-yeh’in önemli yardımları olmuştur. Yine arkadaşlarının desteğiyle çeşitli üniversitelerde Almanca ve Latince dersleri vermiştir. Çin’de geçimini bu sayede sağlamıştır. Eberhard ve ona çalışmalarında -özellikle İngilizce çeviri ve düzeltmelerde- yardımcı olan ilk eşi Alide Eberhard Pekin’de iki yıl beraber kalmışlardır. 1934 yılında Eberhard çiftinin ilk oğulları Rainer, Çin’de dünyaya gelmiştir.

Eberhard’lar 1936 yılında Almanya’ya dönmüşlerdir. 1936-1937 yıllarında Wolfram Eberhard, Leipzig’deki Grassi Müzesi’nde Asya Bölümü yöneticisi olarak çalışmıştır. 1936'da Dr. G. R. Rachmati ile birlikte "Türkische Turfan-Texte VII" adli kitabi basildi.^[2]

Bu dönemde Almanya’da Nazi etkisi gittikçe artar ve Eberhard da bundan nasibini alır. Naziler Eberhard’ın kendilerine katılmasını isterler. Arkadaşı Adam von Trott, 1937 yılında Eberhard’a bir Amerikan bursu olan "Moses Mendelssohn" bursunu almasına yardımcı olur. Bu burs Eberhard’a aynı zamanda bir dünya turu bileti almasını sağladı. Eberhard bu sayede Almanya’yı terk etti ve Nazi baskısından kurtulmuş oldu.

Eberhard Almanya’dan ayrıldı ve ABD’ye gitti. Burada bazı müzeleri gezdi, Berkeley’de Kaliforniya Üniversitesi’nde iki konferans verdi. Aynı yıl Amerika’dan ayrılan Eberhard, Çin’e gitti. Ancak o yıllarda devam eden Japon işgali nedeniyle Hong Kong’a geçti.

Türkiye yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin'de iken yeni kurulmakta olan Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nden sinoloji ve tarih profesörlüğü için teklif aldı. Gerekli belgelerinin ve vizesinin olmaması nedeniyle dolaylı yollardan Türkiye’ye gelen Eberhard, Almanya’dan gelen ailesiyle Türkiye’de buluştu.

1937 - 1948 döneminde Eberhard Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'de sinoloji ve tarih dersleri verdi. Bu arada iyice Türkçe öğrendi. Tarih derslerini Türkçe vermeye başladı. Araştırma makaleleri bastırmaya devam etti. Çin folkloru, Çin'de popüler edebiyat, tarih, azınlıklar ve yerel kültür hakkında ve Çin ile Orta Asya (özellikle Türk) kavimleri arasındaki ilişkiler hakkında çalışmalar yaparak yazılar bastırdı.

1942'de Kultur and Siedlung der Randvolker Chinas ve 1943'te iki ciltlik Lokalkulturen im alten China adlı eserleri yayımlandı. 1943'te Typen Chinesischer Volksmärchen adlı bastırılan araştırma eseri Çin folklorunun dünya folklor etütleri çerçevesi içinde önemli bir rol almasına neden oldu. Eberhard iyi bildiği Türkçesi ile Türk tarihi, cemiyeti ve popüler kültür üzerinde araştırmalar yaptı. Bu araştırmalar arasında 1940'ta Ülkü dergisinde basılmış olan "Türkler ve Komşularında Spor" (Mayıs 1940); "Beygir yetiştirme hakkında mâlûmat" (Birinci teşrin 1940) ve "Çin’de kımız ve yoğurdun yapılması" (Kasım 1940) adli makaleler bulunmaktadır.

Eberhard'ın büyük akademik katkılarının başında olan birinci edisyonu 1947'de Ankara'da Türkçe olarak bastırılan Çin Tarihi oldu. Bu kitap İngilizce, Almanca ve Fransızcaya tercüme edildi. İkinci ve sonraki edisyonlar 4. edisyona kadar İngilizce olarak "A History of China" adı ile 1977'ye kadar bastırıldı. Bu tarih kitabın üçüncü (İngilizce) edisyonu "klasik" bir tarih eseri olarak Project Guttenberg tarafından [1] 20 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve "Internet Archive.org" web sitesinde [2] yayımlanmıştır.

Eberhard'in Ankara’da iken ikinci oğlu Anatol dünyaya geldi (1938).^[1]

Amerika'da çalışması ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

1948 yılında, Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nden bir yıllık Rockefeller bursu aldı.

Ertesi yıl aynı üniversiteden kendisine sosyoloji bölümünde kalıcı görev teklif edildi. Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de sosyoloji bölümünün kurulup organize edilmesinde büyük katkılarda bulundu, 1949'da Associye profesör ve 1952'de "Sosyoloji Profesörü" yapıldı. 1952-1976 arasında bu üniversitede sosyoloji profesörü olarak görev yaptı. 1950'de "Guggenheim Fellowship" ile ödüllendirildi. Emekli olduğu 1978 yılına kadar bu üniversite bölümünde Batı, Doğu ve Orta Asya kültürleri ve toplumları ile ilgili dersler verdi. 1956-1958'de "Asya Vakfı (Asia Foundation)" danışmanı olarak Pakistan, 1958'de Burma (modern Myanmar, 1960'ta Afganistan ve Güney Kore'de saha araştırmları yapmıştır. Bunların yanında Tayvan'da 1964-1965, 1967-1971, 1973 ve 1975 yıllarında Çin üzerinde saha araştırmaları yapmıştır.

Bu dönemde şu kitapleri basılmıştır:

• Wolfram Eberhard ve Alide Eberhard, Geschichte Chinas von den Anfängen bis zur Gegenwart. Stuttgart: Kroner, 1971, 3. edisyon 1980, ISBN 3-520-41303-5.
• Wolfram Eberhard ve Pertev Naili Boratav: Typen türkischer Volkşmärchen, Wiesbaden: Steiner,1953.
• Wolfram Eberhard, Chinesische Volkşmärchen. Frankfurt: İnsel, 1951.
• Wolfgram Eberhard ve Li Yu, Die vollkommene Frau. Das chinesische Schönheitsideal, Zürih: Waage, 1963.
• Wolfram Eberhard, Guilt and Sin in Traditional China. Berkeley/Los Angeles: University of California Press, 1967.
• Wolfram Eberhard, Uber das Denken und Fühlen der Chinesen: Elfte Werner Heisenberg Vörleşung, gehalten in München-Nymphenburg am 21. Januar 1982". Münih: Carl Friedrich von Siemens-Stiftung, 1984.

Eberhard, emekli olduktan sonra da yayınlar yapmaya, araştırmalarına, çalışmaları için gezmeye, konferanslar vermeye devam etmiştir. 15 Ağustos 1989 günü uzun bir hastalık döneminden sonra, Eberhard El Cerrito, California'daki evinde ikinci eşi İrene’in yanında, hayata veda etmiştir.^[1]

Türk Tarihi ile İlgili Bazı Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Güneydoğu Anadolu'dan Aşık Hikâyeleri^[3]
• Çin'in Şimal Komşuları^[4]
• T'o-Pa ve Şa-T'o Devletlerinin Harici Münasabetleri^[5]
•Çin Tarihi^[6]
• Çin Simgeleri Sözlüğü / Çin Hayatı ve Düşüncesinde Gizli Simgeler^[7]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• englische Biografie 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• University of California: Wolfram Eberhard, Sociology: Berkeley
• Schreiben des Fritz Jäger vom Juni 1943 9 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF-Datei; 78 kB)
• Albany Universitesi Wolfram Eberhard Papers, 1933-1957 (GER-026) 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Nachruf von Alvin P. Cohen 17 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Çakmak, Tülay, (1999) “Wolfram Eberhard ve Türkiye’deki Çalışmaları”, Tarih ve Toplum, S. 190, (Ekim 1999), İstanbul, say. 252-256
• Öztürk, Murat () Türk Tarihine Katkıları Yönüyle Prof. Dr.Wolfram Eberhard, Fırat Üniversitesi, Y.Lisans Tezi