Vangelis
Vangelis, Pallas tiyatrosunda El Greco prömiyeri 15 Ekim 2007.
Doğum	29 Mart 1943(1943-03-29) Volos, Yunanistan
Ölüm	17 Mayıs 2022 (79 yaşında) Paris, Fransa
Milliyet	Yunanistan
Diğer ad(lar)ı	Evangelos Odysseas Papathanasiou
Meslek	Müzisyen, besteci, Albüm yapımcısı
Resmî site	http://www.vangelishistory.com/

Vangelis (asıl adı Evangelos Odysseas Papathanassiou) (29 Mart 1943, Volos, Yunanistan - 17 Mayıs 2022, Fransa), dünyaca tanınan New Age ve elektronik müzik bestecisi ve müzik adamı.

En bilinen besteleri, Chariots of Fire, Blade Runner ve Carl Sagan's Cosmos adlı filmler için hazırlamış olduğu tema müzikleridir. Bunlardan "Chariots of Fire" ile 1981 yılında Akademi Ödülü almıştır. Vangelis, ayrıca 2002 FİFA Dünya Kupası marşını bestelemiştir. Albedo 0.39 albümünde yer alan "Pulstar" isimli şarkısının bir versiyonu, bir dönem ESPN’in "SportsCenter" programında ve WTVK ve WNEV’nin haberlerinde jenerik müziği olarak kullanılmıştır.

Ünlü müzisyen, 17 mart 2022'de 79 yaşında Paris'te Corona virüsünün oluşturduğu komplikasyonlardan dolayı 3 aydır tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

Müzisyenin ölüm haberini Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, Twitter mesajıyla duyurdu.

Miçotakis mesajında "Vangelis Papathanassiou artık aramızda değil. Müzik dünyası uluslararası (sanatçı) Vangelis'i kaybetti" dedi.

"Ateş Arabaları" filminin yapımcısı David Puttnam, BBC'ye Vangelis'in "Daha sonra birçok bestecinin yarattığı yepyeni bir müzikal altyapı" yarattığını söyledi.

ABD'li besteci Austin Wintory de Twitter mesajında Vangelis'in "Bir dönemin müziğini tamamen değiştirdiğini" yazdı.

İngiliz müsizyen Daniel Pemberton, Vangelis'in "modern film müziklerine devasa etkisinin yadsınamayacağını" söyledi.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

(1943-1960) Gelişim dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Evangelos Odysseas Papathanassiou, 29 Mart 1943'te Yunanistan'ın Volos kentinde dünyaya geldi. 4 yaşında beste yapmaya başladı ve büyük ölçüde kendi kendini yetiştirdi. Geleneksel piyano derslerini almayı reddetti ve kariyeri boyunca nota yazma ve okuma konusunda kapsamlı bilgisi olmadı. Atina Güzel Sanatlar Akademisi’nde resim okudu.

(1961-1972) Değişik gruplardaki erken dönem çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Vangelis, 12 yaşındayken caz müzik ile ilgilenmeye başladı ve daha sonra bu ilgi rock and roll'a döndü. 15 yaşında okul arkadaşları ile ilk çalışmalarını yapmaya başlayan Vangelis, 1960'ların başlangıç yıllarında The Forminx adlı pop grubunu kurdu. Atina'da çalan bu grup cover şarkılar dışında çoğu Vangelis ve Nico Mastorakis tarafından yazılmış İngilizce besteler de kaydetti. The Forminx, dokuz hit single ve bir Noel EP'si çıkardıktan sonra 1966 yılında şöhretlerinin zirvesinde dağıldı. Yönetmen Theo Angelopoulos tarafından çekilen ve grubun hayatını anlatan bir film grubun dağılması ile tamamlanamadı ve bu film için yazılan şarkılar da gün yüzüne çıkamadı. Vangelis, daha sonraki iki yıl boyunca farklı Yunan şarkıcılarına şarkı yazıp, prodüktörlüklerini yaptı.

1968'deki öğrenci olaylarında Paris'e taşındı ve Demis Roussos, Loukas Sideras ve Argyris Koulouris’le birlikte Aphrodite’s Child isimli progresif rock grubunu kurdu. Birlikte, Avrupa'da hit olmuş bir single olan Rain and Tears'i çıkardılar. Özellikle, müzik anlayışı açısından devrimsel olan 666 isimli albümleri dolayısıyla, müzik tarihçileri tarafından progresif rock ve konsept albümlerinin gelişiminde bir eksen kabul edildiler. 1972 yılında grup dağıldı. Vangelis, daha sonraki yıllarda Roussos'nun birkaç albüm ve single’ının yapımcılığını üstlendi. Buna karşılık olarak Roussos ise Blade Runner soundtrack’inde vokal yaptı.

(1973-1980) Solo kariyerinin başlangıcı[değiştir | kaynağı değiştir]

Aphrodite's Child'da müzik yaparken, Vangelis başka projelerde yer almaya başlamıştı. 1960'larda Filippos Fylaktos'un My Brother, the Traffic Policeman (1963), Giorgos Konstantinou'nun 5,000 Lies (1966) ve Nikos Koundouros'un To Prosopo tis Medousas (1967) filmlerinin müziklerini yapmıştı. 1970'te Henry Chapier'in Sex-Power filminin müziklerini besteledi ve yönetmen ile Salut, Jerusalem (1972) ve Amore (1974) filmlerinde de çalıştı.

1971'de Londra'da bir grup stüdyo müzisyeni ile kayıtlar yaptı ve bu kayıtlar sanatçıdan izinsiz olarak 1978 yılında Hypothesis ve The Dragon adlı iki albüm olarak yayınlandı. 1972'de 1968 yılındaki öğrenci isyanlarından etkilenerek ilk solo albümü Fais que ton rêve soit plus long que la nuit'i yayınlandı. Gösterici marşları ve haber bülteni kayıtlarından bölümler de içeren bu albümün sözlerinin bir kısmı gösterilerde duvara yazılan sloganlardan oluşturuldu. 1973'te Vangelis, Fransız film yapımcısı Frederic Rossif’in iki filminin müziğini yaparak solo kariyerine devam etti.

Vangelis'in ikinci solo albümü olan Earth’ün kayıtları da 1973 yılında yapıldı. Perküsyonların ağırlıkta olduğu bu albümde Bizans müziğinden de etkileşimler vardı. Albüm kayıtlarında Vangelis'e eski grup arkadaşı Argyris Koulouris ve daha sonra F. R. David adıyla çıkardığı "Words" single'ı ile dikkat çekecek Robert Fitoussi eşlik etti. Bu kadro ile 1974'te "Odyssey" adı altında "Who" adlı bir single çıkardı. Aynı dönemde Vangelis başka bir progresif rock grubu Yes ile klavyecileri Rick Wakeman'ın gruptan ayrılmasının ardından provalar yaptı. Hiçbir zaman gruba katılmamasına rağmen (gruba Patrick Moraz alınmıştı), ileride birçok vesileyle birlikte çalışacakları vokalist Jon Anderson’la dost oldular.

Londra’ya taşındıktan sonra, Vangelis, RCA Records ile bir anlaşma imzaladı, kendi stüdyosu olan Nemo Studios'u kurdu ve eleştirmenlerin takdirini kazanmış Heaven and Hell(1975), Spiral (1977) ve Çin (1979) albümlerini kaydetti. Sonradan, Heaven and Hell, Carl Sagan tarafından PBS televizyon dizisi Cosmos’un tema müziği olarak kullanıldı. Ayrıca, Yunan rock grubu Socrates Drank The Conium’um muhtemelen en önemli albümü olan Phos’un kayıtlarında yapımcı olarak yer aldı ve klavye çalma görevini üstlendi.

1976'da Rossif'in yönetmenliğini yaptığı belgesel La Fête sauvage'in müziklerini yaptı. Bu albümde Batı müziğini Afrika ritmleriyle sentezledi. 1979'da Rossif için yaptığı üçüncü film müziği albümü olan Opéra sauvage yayınlandı. Bu albümden "L'Enfant", daha sonra Peter Weir'ın 1982 tarihli The Year of Living Dangerously filminde yer aldı. Rossif ve Vangelis'in işbirliği daha sonra Sauvage et Beau (1984) ve De Nuremburg à Nuremburg (1989)'te devam etti.

1979'da Vangelis ve aktris Irene Papas'ın yorumladığı Yunan halk şarkılarından oluşan Odes yayınlandı. Albüm, Yunanistan'da büyük başarı kazandı. İkili 1986'da Rapsodies ile bir ortak çalışmaya daha imza attı.

(1981-1999) Soundtrack çalışmaları ve ticari başarı[değiştir | kaynağı değiştir]

1980 yılında deneysel albümü See You Later'ı çıkardı. Bu albümdeki "Memories of Green" daha sonra Blade Runner soundtrack'inde de kullanıldı. 1981 yılında Chariots of Fire’ın müziklerini yaptı. Bir elektronik müzik çalışması olan soundtrack, dönemin trendleri ve karakteristiğiyle pek uyumlu kabul edilmese de beklentilerin üzerinde bir başarı elde etti. Film, En İyi Film Akademi Ödülü dahil altı adet ödül kazandı. Vangelis de En İyi Özgün Müzik dalında Oscar ödülüne layık görüldü. Filmin açılışındaki tema müziği 1982 yılında single olarak yayınlandı ve 5 ay süren istikrarlı bir yükseliş trendinin sonunda listelerde bir hafta boyunca birinci sırada yer aldı. O yıldan bu yana, enstrümantal bir eser olarak, yalnızca, 1985 yılında yayınlanmış “Miami Vice Theme”, listelerde birinci sırada yer alabildi.

1982 yılında yönetmen Ridley Scott’la ortak çalışmalara başladı. Bu ortaklığın ilk ürünü 1982 tarihli Blade Runner filminin müzikleri oldu. Bu çalışmalar BAFTA ve Altın Küre adaylıkları kazandı. Ancak Vangelis ile yaşanan bir anlaşmazlık nedeniyle film müziği albümünde "The New American Orchestra" adı verilen bir grup stüdyo müzisyeni çaldı. Anlaşmazlığın sona ermesi 12 yıl sürdü ve Vangelis'in çalışmaları ABD'de 1994 yılında yayınlandı. 2017'de film müziklerinin 35. yılı dolayısıyla orijinal film müziği albümü LP olarak satışa sürüldü. Scott ile Vangelis, Paramount Pictures tarafından yayınlanan 1992 tarihli 1492: Conquest of Paradise filminde de beraber çalıştı. Film, Kristof Kolomb'un Amerika ziyaretinin 500. yılı dolayısı ile çekilmişti. Vangelis'in film müziği 1993 Altın Küre ödüllerinde en iyi özgün film müziği ödüllerine aday gösterildi.

Vangelis, bu dönemde solo albümler yayınlamaya da devam etti. 1980'de Jon Anderson ile Jon & Vangelis olarak 1991 yılına kadar dört albüm çıkardı. 1981 ve 1986 yıllarında İtalyan şarkıcı Milva’yla çalıştı, ve özellikle Almanya’da “Ich hab’keine Angst” ve “Geheimnisse” albümleriyle önemli başarı elde etti. Ayrıca Jacques-Yves Cousteau’nun deniz altında çekilen belgesellerinin müziklerini yaptı.

1992’de, Fransa Vangelis'e Chevalier des Arts et des Lettres unvanını verdi.

(2000'den günümüze) Geç dönem çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

2001’de elektronikten çok orkestral bir albüm olan ve aslında 1993’te yazılmış olan Mythodea’yı çıkardı; ve bu eser NASA tarafından Mars özel görevleri tema müziği olarak kullanıldı. 2004 yılında Oliver Stone'un Alexander isimli filminin soundtrack’ini çıkardı. 2007'de ise Yunan yönetmen Yannis Smaragdis'in 17. yüzyılda yaşamış Giritli ressam El Greco'nun yaşamını konu alan El Greco filminin müziklerini yayınladı. İkili 1997'de de Kavafis'in yaşamını konu eden Cavafy filmi için beraber çalışmış, Vangelis bu filmin müziklerini ücretsiz yapmıştı.

12 Kasım 2014'te Avrupa Uzay Ajansı'nın Rosetta projesinin bir parçası olarak Philae'nın 67P/Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızına inmesi üzerine "Arrival", "Rosetta's Waltz", ve "Philae's Journey" adlı üç beste yaptı ve bu besteler daha sonra internette yayınlandı. Ekim 2016'da Vangelis aynı temalı Rosetta albümünü yayınladı.

Diskografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Stüdyo albümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1972 - Fais que ton rêve soit plus long que la nuit
• 1973 - Earth
• 1975 - Heaven and Hell
• 1976 - Albedo 0.39
• 1977 - Spiral
• 1978 - Beaubourg
• 1979 - China
• 1980 - See You Later
• 1984 - Soil Festivities
• 1985 - Mask
• 1985 - Invisible Connections
• 1988 - Direct
• 1990 - The City
• 1995 - Voices
• 1996 - Oceanic
• 1998 - El Greco
• 2001 - Mythodea: Music for the NASA Mission: 2001 Mars Odyssey
• 2016 - Rosetta
• 2021 - Juno To Jupiter

Soundtrack albümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1970 - Sex Power
• 1973 - L'Apocalypse des animaux
• 1975 - Entends-tu les chiens aboyer?; - "No Oyes Ladrar Los Perros?" isimli Meksika filminin müziği
• 1976 - La Fete Sauvage
• 1979 - Opera Sauvage
• 1981 - Chariots of Fire
• 1983 - Antarctica
• 1992 - 1492: Conquest of Paradise
• 1994 - Blade Runner
• 2004 - Alexander
• 2007 - Blade Runner Trilogy. 25. Anniversary
• 2007 - El Greco Original Motion Picture Soundtrack
• 2008 - Swiadectwo - Muzyka Filmowa
• 2012 - Chariots of Fire - The Play: Music from the Stage Show

Kısıtlı basılmış çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• (1984) Silent Portraits - Portrelerin oluşturduğu bir kitapta yer almış kısıtlı basım bir LP
• (1995) Foros Timis Ston Greco - El Greco albümünün kısıtlı basımı
• (2004) Ithaca

Ortak çalışmayla hazırlanmış albümler[değiştir | kaynağı değiştir]

• (1979) Odes - Irene Papas'la birlikte
• (1980) Short Stories - Jon and Vangelis ortak çalışması
• (1981) The Friends of Mr. Cairo - Jon and Vangelis ortak çalışması
• (1981) Ich Hab' Keine Angst - Milva & Vangelis ortak çalışması
• (1981) Moi, Je N'ai Pas Peur - Milva & Vangelis ortak çalışması (Fransızca versiyonu)
• (1983) Private Collection - Jon and Vangelis ortak çalışması
• (1986) Rhapsodies - Irene Papas'la birlikte
• (1986) Geheimnisse - Milva'yla birlikte
• (1986) Tra Due Sogni - Milva'yla birlikte (İtalyanca versiyonu)
• (1991) Page of Life - Jon and Vangelis ortak çalışması

Derleme (Best of) albümler[değiştir | kaynağı değiştir]

• (1978) The Best of Vangelis
• (1982) To the Unknown Man
• (1985) Magic Moments
• (1984) The Best of Jon & Vangelis - Jon & Vangelis ortak çalışması
• (1989) Themes
• (1994) Chronicles - Jon & Vangelis ortak çalışması
• (1995) Mundo Magico De Vangelis
• (1995) Themes II
• (1996) Portraits (So Long Ago, So Clear)
• (1998) Mystera
• (1999) Mystera III
• (2001) The Best of Mystera
• (2000) Reprise 1990-1999
• (2003) Odyssey
• (2019) Nocturne

Promosyon albümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• (1976) The Vangelis Radio Special [promo only]

Bootleg albümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• (1978) Hypothesis
• (1978) Dragon

EP ve single’lar[değiştir | kaynağı değiştir]

• (1968) The Clock / Our Love Sleeps On The Water
• (1977) To The Unknown Man / To The Unknown Man 2
• (1979) The Long March / The Long March 2
• (1980) Don't Be Foolish / Doesn't Matter [Peter Marsh & Vangelis]
• (1980) My Love / Domestic Logic One
• (1983) And When The Night Comes / Song Is [Jon & Vangelis]
• (1991) Wisdom Chain (EP) [Jon & Vangelis]
• (1992) Conquest Of Paradise (EP)
• (1992) In London [Neuronium & Vangelis]
• (1996) Ask The Mountains (EP) [Vangelis ve Stina Nordenstam]
• (1996) A Separate Affair (EP) [Neuronium & Vangelis] - 'In London'ın remix çalışmaları; 2002 yılında yeninden master yapıldı
• (1997) March With Me / Like a Dream [Montserrat Caballe ve Vangelis]
• (2001) Mythodea Special Edit
• (2002) Anthem - 2002 FIFA World Cup Official Anthem (EP) - birçok farklı baskısı bulunmakta.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Elsew.com - Elsewhere20 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Özel sahibi olan ve sık sık güncellenen Vangelis sitesi: biyografi, diskografi, röportajlar, vb.
• Vangelis Collector 5 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Diskografisi hakkındaki en kapsamlı bilgi
• NemoStudios.co.uk 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Vangelis kendi kayıt stüdyosu hakkında İngilizce web sitesi
• Değişik linkleri içeren bir liste 1 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vangelis'in kullandığı Enstrümanlar 4 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Blade Runner fan sitesi)
• Discogs'ta Vangelis diskografisi