Tsitsernakaberd

Tsitsernakaberd
Tsitsernakaberd
	Erivan'daki Tsitsernakaberd tepesindeki Ermeni Soykırımı Anıt Kompleksi, Ermenistan
Açılış	1967 (anıt); 1995 (müze-enstitü)
Konum	Erivan, Ermenistan
Koordinatlar	40°11′09″K 44°29′17″D / 40.18583°K 44.48806°D
Tür	Anıt, müze
Ziyaretçi	~200,000 (24 Nisan dışındaki günler 150.000 kişiye kadar)
Yönetici	Hayk Demoyan
Resmî site	genocide-museum.am

Tsitsernakaberd (Ermenice: Ծիծեռնակաբերդ) veya Ermeni Soykırımı Anıt Kompleksi (Ermenice: Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր Hayots tseghaspanut'yan zoheri hushahamalir), Ermenistan'ın Erivan'daki Tsitsernakaberd tepesine 1967'de inşa edilen ve Ermeni Kırımı kurbanlarına ithaf edilen anıttır.

Her yıl 24 Nisan'da Ermeni Soykırımı Anma Günü etkinlikleri burada gerçekleştirilir ve kırım kurbanlarını anmak için binlerce Ermeni anıtta bir araya gelerek, hayatını kaybedenlerin anısına anıta çiçekler bırakırlar. Her yıl, anıta çeşitli ülkelerden politikacılar, sanatçılar, müzisyenler, sporcular ve dini figürler ziyaretlerde bulundular.

Kompleks içerisinde yer alan Ermeni Soykırımı Müzesi-Enstitüsü de 1995 yılında hizmete açılmıştır.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Anıt, Hrazdan Nehri boyunca Tsitsernakaberd "kırlangıç kale" ismini taşıyan üç tepeden birinde bulunuyor. Burası, Demir Çağı döneminde yapılmış bir kalenin bulunduğu yerdir. Kale izlerinin birçoğu zaman içerisinde yok olmuştur, sadece küçük bir tepede birkaç kalıntı bulunmaktadır. Arkeolojik yüzey araştırmaları 2007'de gerçekleştirilmiş ve kazılarda kalenin duvarlarının bir kısmı ortaya çıkarılmıştır. Tepede aynı zamanda Antik Roma dönemine ait kalıntılar da bulunmaktadır.

Soykırım anıtı fikri 1962'de Ermenistan Komünist Partisi'nin ilk sekreteri Hakob Zarobian tarafından ortaya atıldı. 16 Temmuz 1964'te tarihçiler Tsatur Aghayan (Marksizm-Leninizm Enstitüsü müdürü), Hovhannes Injikian (Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Bölümü Başkanı) ve John Kirakosyan (Başbakan Yardımcısı) Ermenistan Komünist Partisi Başkanlığına, kırımın 50. yıl dönümünü anmak için bir dizi öneride bulunan bir mektup gönderdiler.^[3] Mektupta, kırım kurbanı Ermeniler için bir anıt inşa edilmesi ve bu anıtın da "Ermeni halkının yeniden doğuşunu" sembolize etmesi gerektiği belirtilmekteydi.^[3] Mektup sonrası bir araya gelen Sovyet Ermenistan Bakanlar Konseyi, 16 Mart 1965'te "1915 soykırımı Kurbanlarının anısına bir anıtın oluşturulması" konulu bir kararı kabul etti.^[3]

Anıtın inşasına, 1965'te Sovyet döneminde, kırımın 50. yıl dönümünü anmak için bir araya gelen binlerce kişinin katılımı ile 24 saat süren 1965 Erivan gösterileri sırasında başlandı.^[4] Anıt, mimarlar Arthur Tarkhanyan, Sashur Kalashyan ve sanatçı Hovhannes Khachatryan tarafından tasarlandı ve Kasım 1967'de tamamlandı.^[5]^[6]

Mimarisi[değiştir | kaynağı değiştir]

1966 yılında, Sovyet döneminde başlanılan anıtın inşası, 1967 yılında tamamlandı. 44 metre uzunluğundaki stel, Ermeni halkının "yeniden doğuş"unu simgelemektedir. Anıtta daire şeklinde birleştirilmiş, Ermenilerin, Batı Ermenistan'da terk ettikleri 12 ili^[7]^[8] simgeleyen 12 adet tabela bulunmaktadır. Dairenin merkezinde, 1,5 metre derinlikte, Ermeni Kırımı sırasında öldürülen 1.5 milyon insanı temsil eden ve hiç söndürülmeyen bir ateş yanmaktadır.^[9]

Anıttaki parkın yanında ise katliamların ve sürgünlerin gerçekleştiği kasaba ve köylerin adlarının yazılı olduğu 100 metrelik bir duvar bulunmaktadır. Duvarın arka tarafında ise kırım sırasında kurbanları kurtarmak için, kırım sonrasında da yeni hayatlarını kurabilmeleri için çalışan kişilerin isimleri bulunmaktadır. (Bu isimlerden bazıları: Johannes Lepsius, Franz Werfel, Armin T. Wegner, Henry Morgenthau Sr., Fridtjof Nansen, Papa XV. Benedictus, Jakob Künzler, Bodil Biørn)

Ermeni Soykırımı Müzesi-Enstitüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermeni Soykırımı Müzesi-Enstitüsü 1995 yılında kırımın 80. yıl dönümünde hizmete açıldı. Müze, mimarlar Sashur Kalashian, Lyudmila Mkrtchyan ve heykeltıraş F. Araqelyan tarafından tasarlandı.^[10] kırım ile ilgili tarihsel belgelerin bulunduğu müzede Ermenice, Rusça, İngilizce, Fransızca ve Almanca rehberli turlar da düzenlenmektedir.^[10]

Ermenistan müzeyi, devlet protokolünün bir parçası hâline getirdi. Bu sebeple pek çok resmi yabancı heyet, Ermenistan ziyaretine buradan başlamaktadır. Bu sebeple, Papa 2. John Paul, Papa Francis, Rusya Başkanı Vladimir Putin, Fransa Cumhurbaşkanları Jacques Chirac ve François Hollande gibi siyasi ve dini figürler müzeyi ziyaret etmişlerdir.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Katliamlarda hayatını kaybeden kurbanlar adına dikilen ağaçlar
Anıt ağaç yakın çekim
Katolikos II. Karekin ve Başpiskopos Rowan Williams bir anma töreninde
Kule
2009
Küllerin İçinden Çıkan Anne, Anıt Heykeli (2002)
On iki plakanın ortasındaki ebedi alev (24 Nisan 2014)
Anma törenine katılanlar anıt duvarın yanında (24 Nisan 2014)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "On April 24 about 100 thousand visitors at Armenian Genocide Museum-Institute". Armenpress. 24 Nisan 2014. 16 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017.
^ "Ցեղասպանությունն' օտարների աչքերով [The Armenian Genocide in the eyes of foreigners]" (Ermenice). Erivan. Yerkir Media. 23 Nisan 2011. 16 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017. Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր' չհաշված ապրիլի 24-ը, տարեկան է 120-150 հազար մարդ է այցելում: Նրանցից 80 հազարն օտարազգի են, այդ թվում եւ թուրքեր:
^ ^a ^b ^c Doydoyan, Liana; Stepanyan, Vahan (16 Nisan 2012). "Ծիծեռնակաբերդ. Եղեռնի հուշահամալիր (մաս I)" (Ermenice). PanARMENIAN.Net. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017.
^ The Armenian Genocide By Jeri Freedman - Page 49
^ Encyclopedia of genocide: A - H.: Volume 1 - Sayfa 102, Ann Arbor
^ The history of Armenia: from the origins to the present - Sayfa 185 - Simon Payaslian
^ Levinson, David (2002). Azerbaijan: Seven years of conflict in Nagorno-Karabakh (İngilizce). Charles Scribner's Sons. s. 159. ISBN 0-684-31242-5, ISBN 978-0-684-31242-2. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017. ...The former took western Armenia (now part of eastern Turkey), and the latter took eastern Armenia (present-day Armenia)...
^ McGregor, Alan (1986). Evolution, Creative Intelligence, and Intergroup Competition (İngilizce). Cliveden Press. s. 284. ISBN 0-941694-30-5, ISBN 978-0-941694-30-8. ...But at approximately the time when this shift was being reflected in the manuscripts of Western Armenia...
^ Central Asia and the Caucasus: transnationalism and diaspora By Touraj Atabaki, Sanjyot Mehendale - sayfa 137
^ ^a ^b Dictionary of Genocide: A-L By Samuel Totten, Paul Robert Bartrop, Steven L. Jacobs - sayfa 21

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî sitesi5 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
WikiMapia'da anıtın uydudan görüntüsü25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "On April 24 about 100 thousand visitors at Armenian Genocide Museum-Institute". Armenpress. 24 Nisan 2014. 16 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017.

[2] "Ցեղասպանությունն' օտարների աչքերով [The Armenian Genocide in the eyes of foreigners]" (Ermenice). Erivan. Yerkir Media. 23 Nisan 2011. 16 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017. Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր' չհաշված ապրիլի 24-ը, տարեկան է 120-150 հազար մարդ է այցելում: Նրանցից 80 հազարն օտարազգի են, այդ թվում եւ թուրքեր:

[panarmenia-3] Doydoyan, Liana; Stepanyan, Vahan (16 Nisan 2012). "Ծիծեռնակաբերդ. Եղեռնի հուշահամալիր (մաս I)" (Ermenice). PanARMENIAN.Net. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017.

[4] The Armenian Genocide By Jeri Freedman - Page 49

[5] Encyclopedia of genocide: A - H.: Volume 1 - Sayfa 102, Ann Arbor

[6] The history of Armenia: from the origins to the present - Sayfa 185 - Simon Payaslian

[7] Levinson, David (2002). Azerbaijan: Seven years of conflict in Nagorno-Karabakh (İngilizce). Charles Scribner's Sons. s. 159. ISBN 0-684-31242-5, ISBN 978-0-684-31242-2. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017. ...The former took western Armenia (now part of eastern Turkey), and the latter took eastern Armenia (present-day Armenia)...

[8] McGregor, Alan (1986). Evolution, Creative Intelligence, and Intergroup Competition (İngilizce). Cliveden Press. s. 284. ISBN 0-941694-30-5, ISBN 978-0-941694-30-8. ...But at approximately the time when this shift was being reflected in the manuscripts of Western Armenia...

[9] Central Asia and the Caucasus: transnationalism and diaspora By Touraj Atabaki, Sanjyot Mehendale - sayfa 137

[DictionaryofGenocide-10] Dictionary of Genocide: A-L By Samuel Totten, Paul Robert Bartrop, Steven L. Jacobs - sayfa 21

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Erivan konuları
Şehir	Tarih • Erebuni Kalesi • Coğrafya • İklim • Hrazdan Nehri • Ulaşım • Demografi
Mekânlar ve abideler	Cumhuriyet Meydanı • Özgürlük Meydanı • Erivan Televizyon Kulesi • Ermenistan Millî Galerisi • Kuzey Caddesi • Opera • Çağlayan • Garni • Matenadaran • Fransa Meydanı • Zvartnots • Eçmiyazin • Tsitsernakaberd
Kültür, sanat ve müzeler	Ermenistan Millî Kütüphanesi
Bilim ve teknoloji	TUMO Yaratıcı Teknolojiler Merkezi
İlçeler	Acapnyak • Arabkir • Avan • Davtaşen • Erebuni • Kanaker-Zeytun • Kentron • Malatia-Sebastia • Nork-Maraş • Nor Nork • Nubaraşen • Şengavit
Diğer	Erivan metrosu • Zvartnots Uluslararası Havalimanı • Pyunik • Urartu • Belediye Meclisi

Tsitsernakaberd nedir?, Tsitsernakaberd anlamı nedir?, Tsitsernakaberd ne demektir?