Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Suriye Komünist Partisi" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Ocak 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Suriye Komünist Partisi الحزب الشيوعي السوري
Kurucu	Halid Bekdaş
Kuruluş tarihi	1944
Kapanış tarihi	1986
Önceli	Suriye-Lübnan Komünist Partisi
Ardılı	İki gruba ayrıldı: Suriye Komünist Partisi (Birleşik) ve Suriye Komünist Partisi (Bekdaş)
İdeoloji	Komünizm Marksizm-Leninizm
Siyasi pozisyon	Aşırı sol
Ulusal üyelik	Ulusal İlerici Cephe
Parti bayrağı

Suriye Komünist Partisi (Arapça: الحزب الشيوعي السوري al-hizb ash-shuyū'ī as-sūrī), 1924 yılında Suriye’de kurulan siyasi partidir. Parti, 1972'de Ulusal İlerici Cephe’nin üyesi oldu. 1986 yılındaki ayrılıktan sonra, ismi iki farklı parti tarafından kullanılmaktadır; Suriye Komünist Partisi (Birleşik) ve Suriye Komünist Partisi (Bekdaş).

Partinin İlk Dönemleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti, Suriye-Lübnan Komünist Partisi olarak 1924 yılında Beyrut'ta kuruldu. Kısa bir süre sonra parti bastırıldı, ancak birkaç yıllık bir aradan sonra yeniden canlandırıldı. 1930'da partiye katılan ve daha sonra Moskova'daki Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'nde okuyan Şamlı Halid Bekdaş, 1936'da parti sekreteri olarak kontrolü ele aldı ve parti örgütünü kurmaya başladı.

Bekdaş'ın liderliği ve örgütsel büyüme[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti, Suriye'deki Vichy Fransası varlığına muhalefet etti ve Özgür Fransa ülkenin kontrolünü ele geçirdiğinde yasallaştı. 1944'te Suriye ve Lübnan partileri ayrı örgütler haline geldi. Bakdaş, Suriye Komünist Partisi'ni Suriye'nin Fransız mandasına karşı mücadelesi bağlamında ulusal hareketin önemli bir parçası olarak sunmaya çalıştı. Parti, sınırlı bir Leninist öncü örgütü olarak işlev görmek yerine, ılımlı bir program benimsedi ve saflarını bu programı kabul eden herkese açtı. Parti; işçi sınıfı, Kürtler ve aydınlar arasında önemli bir destek tabanı oluşturdu.

1954'te, 1949'dan beri süren bir dizi askeri diktatörlüğün ardından Suriye demokrasiye geçti ve o yıl yapılan seçimlerde Halid Bekdaş, Şam bölgesi için parlamentoda bir sandalye kazanarak Arap parlamentosuna seçilen ilk komünist oldu. Parti, 1950'lerin Suriye'deki ana siyasi sorunu olan Suriye'yi Cemal Abdünnasır'ın Mısır'ı ile birleştirme önerileri konusunda temkinliydi. Mısır Komünist Partisi Nasır döneminde yasaklanmıştı ve komünistler ile diğer solcuların çoğu hapse atılmıştı. Bununla birlikte, halkın birlik arzusu o kadar fazlaydı ki parti buna doğrudan karşı çıkmayı göze alamayacağını hissetti.

Nasır ve Baas dönemindeki baskı, 1958-1970[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşik Arap Cumhuriyeti, Mısır ve Suriye’nin birleşmesinden sonra 1958’de kuruldu. 1958'in sonlarına doğru partiye karşı bir baskı kampanyası başladı. Nasır, BAC'nin gevşek bir federasyona dönüştürülmesi çağrısında bulunan Bekdaş tarafından yapılan sert eleştirel bir açıklamayla harekete geçmeye kışkırtıldı. Komünistler hapsedildi ve bazı durumlarda öldürüldü.

BAC, 1961'deki bir darbenin Suriye'yi ayırmasıyla sona erdi. Komünist Parti, ayrılıkçı eğilimle güçlü bir şekilde özdeşleştirildi ve bunun sonucunda halk desteğini ve üyelerini kaybetti. Daha da kötüsü, 1963'teki birleşme yanlısı darbenin, büyük ölçüde Baasçılardan ve Nasırcılardan oluşan askeri temelli bir hükûmeti iktidara getirmesi ve partinin bir kez daha bastırılmasıydı.

1972'den itibaren Ulusal İlerici Cephede yasal örgütlenme[değiştir | kaynağı değiştir]

1970’te, Salah Cedid yönetimine karşı düzenlenen askerî darbe sonucu Hafız Esad iktidarı aldı. Esad, Suriye’de halk demokrasisi bağlamında sınırlı bir politik çoğulculuk oluşturulacağını açıkladı. Bu istek 1972 yılında Ulusal İlerici Cephe (UİC) biçimini aldı. Yalnız bu cephenin üyeleri Suriye politik yaşamına katılabildi. Cepheye katılmak için, Suriyeli partiler hükûmetin sosyalist ve Arap milliyetçisi politikasını kabul etmek zorunda kaldılar. Baas Partisine cephenin liderliği garanti edilmişti ve 1973'te ilan edilen yeni anayasa, "topluma ve devlete önderlik etmesi" için bu liderliği garanti altına aldı. Ayrıca, silahlı kuvvetlerde ve üniversite öğrencileri arasında yalnızca Baas Partisinin bulunmasına izin verilecekti.

Bu kısıtlamaları kabul etmek ile yasa dışı örgüt olma olasılığı arasında seçim yapmak zorunda kalan Bekdaş ve partinin çoğunluğu cepheye katılmayı seçti. Partideki daha radikal unsurlar cepheye katılım konusunda mutsuzdular. Ancak kırılma noktası 1976'da Suriye'nin Lübnan İç Savaşı'na Filistin Kurtuluş Örgütü'ndeki milliyetçi bloğa ve müttefiklerine karşı, Maruni önderliğindeki sağcı unsurların yanında yer almasıyla başladı. Bu durum radikaller için çok fazlaydı ve Riyad el-Türk onları muhalefete sürükledi. Grubuna Suriye Komünist Partisi (Politik Büro) veya Suriye Komünist Partisi (Riyad el-Türk) adı verildi.

1980'ler: baskı ve ayrılık[değiştir | kaynağı değiştir]

1980'lerin başında, Suriye hükûmeti siyasi faaliyeti kıstı ve Komünist Parti, UİC'ye katılmasına rağmen ciddi kısıtlamalara maruz kaldı. Hükûmet, partinin Nidhal eş-Şa'b ("Halk Mücadelesi") ve En-Nur ("Işık") gibi gazetelerini çıkarmasına engel oldu. Partinin faaliyetleri güvenlik servisleri tarafından yakından izlendi. Parti yine yeraltına çekildi ve 1980'lerin çoğu boyunca güvenlik servisinin varlığına karşın partiye katılan üyelerinin dosyalarını gizli tutarak yer altında etkinliğini sürdürdü. 1986'da komünizm karşıtı baskı sona erdi ve komünist parti yasağı Esad tarafından Sovyetlere bir taviz olarak kaldırıldı.^[1]

1986 yılında, Bekdaş ve Sekreter Yardımcısı Yusuf Faysal arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi ve Gorbaçov tarafından yönetilen perestroyka ve glasnost politikaları konusunda anlaşmazlık çıktı. Faysal, Gorbaçov’un reformlarını desteklerken, Bekdaş bunlara karşı çıkıyordu. Bu ikilik, parti içerisinde yeni bir ayrılık doğurdu ve entelektüeller Faysal’a katılırken, Kürt tabanı Bekdaş’ı desteklemeye devam etti. İki parti de Suriye Komünist Partisi ismini kullanmaya ve Ulusal İlerici Cephede yer almaya devam ettiler.

Bugünkü durum[değiştir | kaynağı değiştir]

1995 yılında Halid Bekdaş öldü ve karısı Visal Farha Bekdaş partisinin başına geçti. Hafız Esad’ın başkanlığının sonlarına doğru, ülkede görülen bazı özgürlükler sonucu iki komünist parti de kendi gazetelerini yayınlamaya başladılar. 2000 yılında, Şam Baharı sırasında, partiler önemli bir rol oynadılar.

İki parti de bugün benzer politikalara sahiptir ve ABD’nin Orta Doğu’daki politikalarını eleştirirken, hükûmetlerinin dış politikalarını desteklerler. Aynı zamanda, demokratik reformların gerçekleşmesini isterler ve hükûmetin yolsuzluğa karşı mücadele yönetimini ve son yıllarda ortaya konan liberal politikaları sert bir şekilde eleştirirler.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• (Arapça) Site officiel
• (Arapça) An-nour 26 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]