S. Anski

S. Anski
S. Anski
	S. Anski, 1910
Doğum	1863; Chashniki, Vitebsk Valiliği, Rusya İmparatorluğu
Ölüm	8 Kasım 1920 (57 yaşında); Otwock, Polonya
Meslek	Oyun yazarı
Tanınma nedeni	The Dybbuk veya Between Two Worlds adlı oyunu

Shloyme Zanvl Rappoport (1863 – 8 Kasım 1920), S. Anski (veya Ansky) takma adıyla bilinen Musevi yazar, oyun yazarı, Musevi folklorü araştırmacısı, polemikçi, kültürel ve politik aktivist. En çok 1914'te yazdığı The Dybbuk veya Between Two Worlds adlı oyunuyla tanınır.

1917'de Rus Devrimi'nden sonra Sosyal Devrimci milletvekili olarak Rusya Kurucu Meclisi'ne seçildi.^[1]

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

S. Anski, Rusya İmparatorluğu'nun Vitebsk Valiliği, Chashniki'de (şimdiki Belarus) doğdu ve 8 Kasım 1920'de Polonya'nın Otwock kentinde öldü.

Etnografik çalışma[değiştir | kaynağı değiştir]

Rus narodnik hareketinin etkisi altında Anski, etnografya ve sosyalizmle ilgilenmeye başladı ve politik bir aktivist oldu. Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle, 1911 ile 1914 arasında çeşitli Yahudi kasabaları Volhynia ve Podolia'ya etnografik keşif gezilere başkanlık etti ve 2000'den fazla sorudan oluşan ayrıntılı bir etnografik anket oluşturdu.^[2]

Anski'nin etnografik koleksiyonları yıllarca Sovyet kasalarında kilitli kaldı, ancak bazı materyaller 1990'lardan itibaren gün ışığına çıktı.^[3] St. Petersburg'daki Devlet Etnografya Müzesi bunun birçoğunu elinde tutmaktadır.^[4] Bu seferlerde yaptığı geniş silindir kayıt koleksiyonunun bir kısmı da CD'ye aktarıldı.^[5]

Birinci Dünya Savaşı sırasında Yahudi topluluklarının Rus ordusu tarafından kasıtlı olarak yok edilmesine ilişkin etnografik raporu, The Enemy at His Pleasure: A Journey Through the Jewish Pale of Settlement During World War I, savaşın sivil nüfus üzerindeki etkisine dair tarih yazımının önemli bir kaynağı haline geldi.

Edebiyat kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıçta Rusça yazdı, ancak 1904'ten itibaren esas olarak Yidiş bir yazar olarak tanındı.

En çok 1914'te yazdığı The Dybbuk veya Between Two Worlds adlı oyunuyla tanınır. Oyun ilk olarak 9 Aralık 1920'de, yazarın ölümünden bir ay sonra (30 günlük yas süresinin sonunda) Varşova'daki Elyseum Tiyatrosu'nda sahnelendi.^[6] Daha sonra bir düzine veya daha fazla dile çevrildi ve tüm dünyada binlerce kez oynandı. Opera, bale ve senfonik süitlerin yanı sıra hala çok sayıda uyarlaması yapılmaktadır. Örneğin 2011 yılında yedi farklı yapımı vardı. Yahudi tiyatrosunun mücevheri olarak kabul edilir.^[7] İlk yıllarda Dybbuk o kadar önemli kabul edildi ki parodileri yazıldı ve üretildi.^[8]

The Dybbuk, Anski'nin en tanınmış eseri olmasına rağmen, etkileyici sayıda edebiyat, politika ve etnografi eseri yayınladı. Tüm yazılarını içermeyen Toplu Eserleri on beş cilttir.^[9] Anski, dördü bu koleksiyonda yer alan, uzun süredir baskısı tükenmiş başka oyunlar da yazdı, Dybbuk gibi Hasidik Gotik bir hikâye olan Day and Night gibi. Diğer üç oyunun devrim niteliğinde temaları vardır ve orijinal olarak Rusça yazılmıştır: Father and Son, In a Conspiratorial Apartment ve The Grandfather. Dördü de iki dilli Yidiş-İngilizce baskısında yeniden yayınlandı.^[10]

Anski aynı zamanda Yahudi Sosyalist Bund partisinin marşı haline gelen Di Shvue (Yemin) adlı şarkının ve Bund'a ithaf edilen "In the Zaltsikn Yam" (In the Salty Sea) adlı şiirin de (daha sonra bir şarkı haline getirildi) yazarıydı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "S. Ansky (1863-1920)". Jewish Heritage Online Magazine. 17 Ekim 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2009.
^ Nathaniel Deutsch, The Jewish Dark Continent: Life and Death in the Russian Pale of Settlement. Harvard University Press, 2011.
^ Eugene M. Avrutin, ed. Photographing the Jewish Nation: Pictures from S. An-sky's Ethnographic Expeditions. Tauber Institute for the Study of European Jewry. Waltham, Mass.: Brandeis, 2009.
^ Tracing An-sky: Jewish Collections from the State Ethnographic Museum in St. Petersburg, Amsterdam 1992
^ Materials of J. Engel Ethnographic Expedition 1912 (The Historic Collection of Jewish Music 1912-1947, vol. 1) (Kiev: National Academy of Sciences of Ukraine; Vernadsky National Library of Ukraine; Institute for Information Recording, 2001)
^ Zylbercweig, Zalmen (ed.). "An-ski, Sh.", in Leksikon fun Yidishn Teater (Lexicon of Yiddish Theater). Vol. 1. New York: Elisheva, 1931. col. 71-78; here: 74.
^ 1. Fernando Peñalosa, The Dybbuk: Text, Subtext, and Context. Tsiterboym Books, 2012.
^ Fernando Peñalosa, tr., Parodies of An-sky’s The Dybbuk. Bilingual Edition. Tsiterboym Books, 2012.
^ S. An-sky. Gezamelte Shriften. Vilna, Warsaw, New York: Wydawnistwo “AN-SKI,” 1922. Reprinted 1926 and 1929.
^ S. An-sky. Four Plays. Bilingual Edition, tr. Fernando Peñalosa. Tsiterboym Books, 2013.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Shmuel Werses.S. An-ski's "Between Two Worlds' (The Dybbuk): A Textual History." in Studies in Yiddish Literature and Folklore. Jerusalem: Hebrew University of Jerusalem, 1986
Gabriella Safran and Steven Zipperstein (ed.): The worlds of S. An-sky. A Russian intellectual at the turn of the century. Stanford University Press, Stanford, Cal. 2006, 0-8047-5344-X
Mlotek, Eleanor G. S. Ansky : (Shloyme-Zanvl Rappoport) 1863-1920 : His Life and Works : Catalog of an Exhibition. [New York]: YIVO Institute for Jewish Research, 1980. OCLC 10304171
Vladislav Ivanov. S. An-sky, Evgeny Vakhtangov and The Dybbuk // The worlds of S. An-sky. A Russian Jewish Intellectual at the Turn of the Century / Ed. by Gabriella Safran and Steven J. Zipperstein. California, Stanford. Stanford University Press, 2006. P. 252–265, 480–481.
S. An-sky. Between Two Worlds (The Dybbuk): Censored Variant. Introduction by Vladislav Ivanov // The worlds of S. An-sky. A Russian Jewish Intellectual at the Turn of the Century / Ed. by Gabriella Safran and Steven J. Zipperstein. California, Stanford. Stanford University Press, 2006. P. 374–436.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Jewish Heritage Online article on Ansky, 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlenmiş
YIVO Doğu Avrupa'daki Yahudiler Ansiklopedisi 2 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "S. Ansky (1863-1920)". Jewish Heritage Online Magazine. 17 Ekim 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2009.

[2] Nathaniel Deutsch, The Jewish Dark Continent: Life and Death in the Russian Pale of Settlement. Harvard University Press, 2011.

[3] Eugene M. Avrutin, ed. Photographing the Jewish Nation: Pictures from S. An-sky's Ethnographic Expeditions. Tauber Institute for the Study of European Jewry. Waltham, Mass.: Brandeis, 2009.

[Tracing-4] Tracing An-sky: Jewish Collections from the State Ethnographic Museum in St. Petersburg, Amsterdam 1992

[Wax-5] Materials of J. Engel Ethnographic Expedition 1912 (The Historic Collection of Jewish Music 1912-1947, vol. 1) (Kiev: National Academy of Sciences of Ukraine; Vernadsky National Library of Ukraine; Institute for Information Recording, 2001)

[6] Zylbercweig, Zalmen (ed.). "An-ski, Sh.", in Leksikon fun Yidishn Teater (Lexicon of Yiddish Theater). Vol. 1. New York: Elisheva, 1931. col. 71-78; here: 74.

[7] 1. Fernando Peñalosa, The Dybbuk: Text, Subtext, and Context. Tsiterboym Books, 2012.

[8] Fernando Peñalosa, tr., Parodies of An-sky’s The Dybbuk. Bilingual Edition. Tsiterboym Books, 2012.

[9] S. An-sky. Gezamelte Shriften. Vilna, Warsaw, New York: Wydawnistwo “AN-SKI,” 1922. Reprinted 1926 and 1929.

[10] S. An-sky. Four Plays. Bilingual Edition, tr. Fernando Peñalosa. Tsiterboym Books, 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

S. Anski nedir?, S. Anski anlamı nedir?, S. Anski ne demektir?