Resul Rıza
Doğum	Resul Rıza 19 Mayıs 1910 Göyçay, Göyçay Uyezdi, Bakü Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm	1 Nisan 1981 (70 yaşında) Bakü, Azerbaycan SFSC, SSCB
Meslek	Şair
Milliyet	Azeri
Vatandaşlık	SSCB
Evlilik	Nigar Refibeyli
Çocuklar	Anar Rızayev

Resul Rıza (tam adı: Rzayev Resul İbrahim oğlu; d. 19 Mayıs 1910, Göyçay - ö. 1 Nisan 1981, Bakü), Azerbaycan şairi. Sosyalist Emek Kahramanı (1980), Azerbaycan Halk Şairi (1960), Azerbaycan Emektar Sanat Adamı (1943), SSCB Devlet ödülü (1951). ödüllerine sahipti.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Resul Rıza, 1910 Mayıs ayının 19'de Azerbaycan'da doğmuştur. 1927-1937 yıllarında Kafkasya Komünist Üniversitesi'nde, Azerbaycan Devlet Bilimsel Araştırma Enstitüsü'nde, Moskova Milletler Enstitüsü'nde ve Birlik Devlet Sinemacılık Enstitüsü'nde okumuştur.

Resul Rıza Azerbaycan Yazarları Birliği Başkanı (1939), Azerbaycan Sinemacılık Bakanı (1945-1948), Azerbaycan Ansiklopedisinin baş editörü (1966-75), Asya ve Afrika Ülkeleri ile Cumhuriyet Dayanışma Komitesi Başkanı (1960-81), Haberler Basın Ajansı Cumhuriyet Yönetim Kurulu Başkanı (1966-75), Sovyet Yazarlar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi (1964 yılı), olmuştur. Eşi Nigar Refibeyli de ünlü Azeri şair idi.

1981 yılında Bakü'de öldü. Mezarı Fahri Hiyabandadır.

Edebi hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Resul Rıza'nın "Bugün" adlı ilk şiiri 1927 yılında "Kıvılcım" gazetesinde (Tiflis) yayınlanmıştır. İlk şiirlerinden Resul Rıza modernite ruhu ile seçilen lirik şair olarak dikkati çekmiştir.

II. Dünya Savaşı yıllarında askeri muhabir olan Resul Rıza, halkın kahramanlık mücadelesini, zafere olan inancını, hümanizmini yansıtan eserler yarattı ("Vatan" (1942), "İntikam! İntikam ..." (1943) şiir kitapları, "Ölümsüz kahramanlar" (1942), "Öfke ve sevgi" (1943) hikâye ve deneme topluları, "Vefa" (1943) piyesi vb).

Sanatsal açıdan en güçlü eserlerinden biri "Lenin" poemasıdır.

60'lı yıllarda Resul Rıza, yaratıcılığının konu alanı önemli ölçüde yenilendi, şiirinde entelektüel kaynak, analitik bedii idrak, modern yaşam olaylarına felsefi yaklaşım eğilimleri güçlendi ("Şiirler" (1959), "Pencereme düşen ışık" (1962), "Duygular, düşünceler "(1964)," Tahammül "(1965) şiir kitapları). "Altın gül olmayaydı" (1958-61), "Bir gün de insan ömrüdür", "Halk hekimi" (1961) poemalarında insanperverlik fikirleri yansımıştır. "Renkler" (1962) silsilesinde 20. yüzyıl insanının manevi âlemi renklerin doğurduğu dernekler vasıtası ile açılır. Modernlik Resul Rıza'nın 70'ler yaratıcılığının da ("Dün, bugün, yarın" (1973), "Güneylər, kuzeyler" (1977), "Yüzü rüzgâra" (1979) kitapları) temel konusudur.

Çocuklar için de yazmıştır ("Küçüklerin şekilli doğa ansiklopedisi" serisinden broşürler). Edebi-eleştirel ve publisistik makaleleri oçerkleri var ("Benim fikrimce" kitabı, 1967).

Nizami Gencevi'nin "Hosrov ve Şirin", Esxilin "zincirlenmiş Prometheus" eserlerini, V.Mayakovskinin şiir ve poemalarını, Nekrasovun "Rus elinde kimin günü hoş geçiyor" poemasını, H.Lonqfellonun "Hayavata hakkında şarkı" poemasını, C.Q.Bayron, A.S.Puşkin, H.Heyne, M.Y.Lermontov, T.Q.Şevçenko, Ş.Petöfi, A.Blok, Nâzım Hikmet, P.Elüar, F.Qarsia Lorca, V.Nezval gibi modern Asya ve Afrika şairlerinin eserlerini Azerbaycan diline çevirmiştir. Eserleri birçok yabancı dile çevrilmiştir. Birçok şiirlerine müzik bestelenmiştir.

R.Rızanın "Qızılgül olmayaydı" eseri Azerbaycan edebiyatında baskı kurbanları konusunda yazılmış en değerli eserlerden biridir. Poemanın esas konusu Müşfiqin hayatı ve kaderidir. Bununla birlikte, R.Rza kendi kahramanının örneğinde genellikle 30'lu yıllar toplumun trajedisini, Sovyet rejiminin antihumanist mahiyetini açıp göstermiştir. Poema lirik-epik sepkide yazılmıştır. Eser yazarın talihsiz şair Müşfiqin eşi Dilber hanımla sohbeti şeklinde başlanır. R.Rza tehkiyenin bu formunu eserin sonuna kadar devam eder.

Şiirleri Hazar Üniversitesi Yayıncılık tarafından yayımlanan Azerbaycan Sevgi Şiiri toplusunun Birinci kitabına (İstanbul, 2008) dahil edilmiştir (Tertibçi: Hamlet İsaxanlı).

Şiirlerine Şarkılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gözlerin aladır, yar (Bülbül) - müzik: Süleyman Elesgerov
• Sana da kalmak (Reşid Behbudov) - müzik: Tofiq Quliyev
• Altın yüzük (Fidan Yaşar) - müzik: Tofiq Quliyev
• Bakü (Xuraman Yaşar) - müzik: Vasif Adıgözelov
• İnsaf da iyi şeydir (Fatih Erkoç) - müzik: Emin Sabitoğlu
• Gilavar (Mirze Babayev) - müzik: Emin Sabitoğlu
• Əhf ettim (Yalçın Rzazade) - müzik: Emin Sabitoğlu
• Esme, rüzgâr (Gülistan Aliyeva) - müzik: Rauf Hacıyev
• Arzu (Müslüm Gürses) - müzik: Niyazi
• Ben istiyorum (Tehsin İncirçi) - müzik: Tehsin İncirçi

Filmografi[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Ağ rəngin simfoniyası (film, 2003)
2. Azərbaycan elmi (film, 1969)
3. Azərbaycan naminə! (film, 2004)
4. Bəxtiyar (film, 1955)
5. Böyük ömrün anları (film, 2006)
6. Dəcəl dəstə (film, 1937)
7. Dostluq himni (film, 1974)
8. Eldən soruş (film, 1980)
9. Göy rəngin melodiyası (film, 2003)
10. Kəndlilər (film, 1939)
11. Kölgələr sürünür (film, 1958)
12. Qırmızı rəngin ekspressiyası (film, 2002)
13. Qız Qalası (film, 1984)
14. Qızıl gül olmayaydı... (film, 1965)
15. Qızıl gül olmayaydı... (film, 1990)
16. Mətbuat fədaisi (film, 2007)
17. Ordenli Azərbaycan (film, 1938)
18. Salam, Zeynəb! (film, 1982)
19. Tikdim ki, izim qala. III film (film, 1998)
20. Toğrul Nərimanbəyov (film, 1966)
21. Üzeyir ömrü (film, 1981)
22. Yaşıl rəngin qamması (film, 2002)
23. Yuva qurdum söz içində. Məmməd Alim (film, 2007)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Resul Rızanın resmi sitesi21 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Resul Rıza^{[ölü/kırık bağlantı]}

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Azeri yazarlar listesi