Reinhard Heydrich

Reinhard Heydrich
Reinhard Heydrich
Bohemya ve Moravya Protektör Vekili
	Görev süresi; 29 Eylül 1941 - 4 Haziran 1942
Lider	Adolf Hitler
Yerine geldiği	Konstantin von Neurath (24 Ağustos 1943'e kadar protektör)
Yerine gelen	Kurt Daluege (geçici)
Reich Güvenlik Baş Dairesi Direktörü
	Görev süresi; 27 Eylül 1939 - 4 Haziran 1942
Lider	Adolf Hitler
Aday Gösteren	Heinrich Himmler
Yerine geldiği	Yeni makam
Yerine gelen	Heinrich Himmler (geçici)
Interpol Başkanı
	Görev süresi; 24 Ağustos 1940 - 4 Haziran 1942
Yerine geldiği	Otto Steinhäusl
Yerine gelen	Arthur Nebe
Gestapo Direktörü
	Görev süresi; 22 Nisan 1934 - 27 Eylül 1939
Lider	Adolf Hitler
Aday Gösteren	Heinrich Himmler
Yerine geldiği	Rudolf Diels
Yerine gelen	Heinrich Müller
Kişisel bilgiler
Doğum	Reinhard Tristan Eugen Heydrich; 7 Mart 1904; Halle, Bavyera Krallığı, Alman İmparatorluğu
Ölüm	4 Haziran 1942 (38 yaşında); Prag-Libeň, Bohemya ve Moravya Protektorası
Partisi	Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP)
Evlilik(ler)	Lina von Osten; (1931–1942)
İlişkiler	Heinz Heydrich (erkek kardeş)
Mesleği	Asker
Ödülleri
İmzası
Askerî hizmeti
Takma adı	Cellat; Prag Kasabı; Sarışın Canavar; Himmler'in Kötü Ruhu; Ölüm Tanrısı Kötü Genç;
Bağlılığı	Weimar Cumhuriyeti (1922-1931); Nazi Almanyası (1933-1942);
Branşı	Reichsmarine; Luftwaffe; Waffen-SS
Hizmet yılları	1922–1942
Rütbesi	Oberleutnant zur See (Reichsmarine); Yedek Binbaşı (Luftwaffe); SS-Obergruppenführer und General der Polizei;
Çatışma/savaşları	II. Dünya Savaşı

Reinhard Tristan Eugen Heydrich (7 Mart 1904, Halle - 4 Haziran 1942, Prag), Alman asker ve siyasetçi. SS-Obergruppenführer. Sicherheitspolizei (kısaca: SiPo, Güvenlik Polisi) ve Sicherheitsdienst (kısaca: SD, Güvenlik Teşkilatı)'nin birleşme sonucu kurulan Reichssicherheitshauptamt (kısaca: RSHA, Reich Güvenlik Başdairesi) başkanı. Reichsprotektorat Böhmen und Mähren (Reich himayesindeki Bohemya ve Moravya Protektorası) Genel Vali Vekili. Holokost'un başmimarlarından biriydi.

Katolik Lisesi mezunu, konservatuvar müdürü ve besteci bir babanın oğlu olarak Halle a.d. Saale'de doğdu. 1920 yılında Freikorps'a, 1922 yılında da Reich Deniz Kuvvetleri'ne katıldı. 1931 yılında Reich Deniz Kuvvetleri'nde Üsteğmenken, bulunduğu evlenme vaadini yerine getiremediği gerekçesiyle ordudan ihraç edildi. 1931 yılında NSDAP ve SS'e girdi. Temmuz 1932'de, Himmler tarafından Güvenlik Teşkilatı'nı (SD) kurmak ve başkanlığını yapmakla görevlendirildi. 1933 yılında Bavyera Siyasi Polis Amiri, 1934 yılında Berlin'de Gizli Devlet Polis Kurumu (Gestapo) Başkanı, Haziran 1936'da Asayiş Polisi ve Eylül 1939'da Reich Güvenlik Başdairesi (RSHA) Başkanı oldu.

1938'den itibaren, Yahudilerin Avrupa'dan sürülmeleri ve imhâsında büyük rol oynayacak kilit isimlerden biri oldu. Güvenlik Teşkilatı (SD), Avusturya'nın ilhakından bu yana nüfusun zorunlu göç ettirilmesi uygulamalarının örgütlenmesinde iyice sivrilmişti. 1938'deki Kristal Gece'nin ardından, 26 bin Yahudi'nin Almanya'daki toplama kamplarına entegre edilmelerini yönetti. 1 Eylül 1939 tarihinde savaşın başlamasıyla beraber Yahudilerin gettolara yerleştirilmelerini ve Polonya'daki bütün Yahudi cemaatlerinin ihtiyar heyetleri oluşturmalarını emretti.

Almanya'nın 1941'deki Barbarossa Harekâtı ile beraber emrindeki Einsatzgruppen ve diğer işgal kuvvetlerine, (bknz. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar ) işgal bölgelerindeki yetişkin komünist ve Yahudilerin katledilmeleri talimatını verdi. Heydrich'in talimatları doğrultusunda işgal kuvvetleri, işgal bölgelerinde yaşamakta olan bütün Yahudileri sistemli ve toplu olarak katletmeye başladı. 31 Temmuz 1941 tarihinde Heydrich, Göring'den aldığı emir uyarınca "Yahudi sorununa nihai bir çözüm" getirmek amacıyla 11 milyon Avrupalı Yahudi'nin katliamını planlamaya başladı. Bu amaçla 1942 yılının Ocak ayında Yahudi sorununun nihai çözümü için üst düzey Nazi yetkililerin katıldığı Wannsee Konferansı'nın başkanlığını yaptı.

Çocukluk ve gençlik yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Reinhard Tristan Eugen Heydrich^[4] 1904'te Halle an der Saale'de besteci ve opera sanatçısı Richard Bruno Heydrich'in oğlu olarak doğdu. Babası Protestandı ve annesi Elisabeth Anna Maria Amalia Heydrich (kızlık soyadı Krantz) Roma Katoliği idi. Heydrich'in ailesi sosyal statüye ve önemli mali olanaklara sahipti. Müzik, Heydrich'in günlük yaşamının bir parçasıydı; babası Halle Müzik, Tiyatro ve Öğretim Konservatuvarı'nı kurdu. Annesi de orada piyano öğretmenliği yaptı.^[5] Heydrich, kemanlara ilgi duyuyordu ve bu ilgiyi yetişkinliğe taşıdı; müzikal yeteneğiyle dinleyicileri etkiledi.^[6]

Babası, üç çocuğuna vatansever fikirler aşılayan bir Alman milliyetçisi idi, ancak herhangi bir siyasi partiye bağlı değildi.^[7] Heydrich'in ailesi katıydı. Gençken, küçük kardeşi Heinz ile eskrim düellolarına katıldı. "Reformgymnasium"da okul çalışmalarında, özellikle de bilimde çok başarılıydı.^[8] Yetenekli bir atlet, uzman bir yüzücü ve eskrimci oldu. Utangaçtı, kendine güveni yoktu ve tiz sesi ve Yahudi soyuna dair söylentiler nedeniyle sık sık zorbalığa maruz kalıyordu.^[9] İkinci iddia ona "Moses Handel" takma adını kazandırdı.^[10]

1918'de I. Dünya Savaşı Almanya'nın yenilgisiyle sona erdi. Şubat 1919'un sonlarında, Heydrich'in memleketi Halle'de komünist ve anti-komünist gruplar arasındaki grevler ve çatışmalar da dahil olmak üzere sivil huzursuzluk yaşandı. Savunma Bakanı Gustav Noske'nin direktifleri altında, sağcı bir paramiliter birlik kuruldu ve Halle'yi "yeniden ele geçirmesi" emredildi. ^[11] Heydrich, o zamanlar 15 yaşındaydı ve Maercker'in Gönüllü Tüfeklerine (bir paramiliter Freikorps birimi) katıldı. Çatışmalar sona erdiğinde, Heydrich özel mülkiyeti korumakla görevlendirilen gücün bir parçasıydı.^[12] Rolü hakkında çok az şey biliniyor, ancak olaylar ona güçlü bir izlenim bıraktı; onun için bir "siyasi uyanış"tı.^[12] Heydrich, Deutschvölkischer Schutz- und Trutzbund (Ulusal Alman Koruma ve Sığınma Birliği) adlı bir Yahudi karşıtı örgüte katıldı.^[13]

Versailles Antlaşması'nın sonuçlarının yanı sıra Almanya'nın büyük savaş borcunun bir sonucu olarak, hiperenflasyon Almanya'ya yayıldı ve birçoğu hayatlarındaki birikimlerini kaybetti. 1921'de, Bruno Heydrich'in konservatuarında müzik eğitimi alacak çok az kasaba halkı vardı. Bu, Heydrich'in ailesi için bir mali krize yol açtı.^[14]

Denizcilik kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1922'de Heydrich, Alman Donanması'na (Reichsmarine) katıldı. Almanya'nın ana deniz üssü olan Kiel'de bir deniz askeri öğrencisi oldu. 1 Nisan 1924'te kıdemli asteğmenliğe (Oberfähnrich zur See) terfi etti ve Deniz Harp Okulu Mürwik'te subaylık eğitimine gönderildi.^[15] 1926'da Teğmen rütbesine yükseldi (Leutnant zur See) ve Almanya'nın Kuzey Deniz Filosu'nun amiral gemisi olan SMS Schleswig-Holstein zırhlısında işaret zabiti olarak atandı. Terfi ettikçe daha fazla tanındı. Üstlerinden iyi değerlendirmeler aldı ve diğer mürettebatla birkaç sorunu vardı. 1 Temmuz 1928'de Üsteğmen rütbesine ("Oberleutnant zur See") terfi etti. Yükselen rütbe, hırsını ve kibrini körükledi.^[16]

Heydrich hizmetlerinden dolayı ünlendi. Aralık 1930'da bir kürek kulübü balosuna katıldı ve Lina von Osten ile tanıştı. Romantik bir ilişkiye girdiler ve nişanlandılar. Lina zaten bir Nazi Partisi takipçisiydi; 1929'daki ilk mitingine katılmıştı.^[17] 1931'de Lina ile nişanlanmadan altı ay önce tanıdığı bir kadına verdiği nişan sözünü tutmadığı için "bir subaya ve beyefendiye yakışmayan davranış"la suçlandı ve ^[18] Amiral Erich Raeder Nisan ayında Heydrich'i donanmadan kovdu. İki yıl boyunca ayda 200 Reichsmarks kıdem tazminatı ödedi.^[19] Heydrich, Aralık 1931'de Lina ile evlendi.^[20]

SS'deki kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Haziran 1931'de Reinhard Heydrich, Nazi Partisi'ne katıldı ve partinin 544.916. üyesi oldu. Sadece 6 hafta sonra, 14 Temmuz'da SS'ye girdi. Heydrich, SS militan gruplarıyla birlikte sosyalistler ve komünistlerle savaştı. Aynı zamanda, Heinrich Himmler SS'nin faaliyetlerini düzenlemeye başladı. SS faaliyetlerinin daha iyi koordinasyonunun yanı sıra siyasi muhalifleri izlemek ve SS operasyonlarına katılmak için eğitimli bir istihbarat servisi gerekliydi. Arkadaşı Karl von Eberstein aracılığıyla Heinrich Himmler ile tanışmış ve ona bir SS istihbarat servisi kurma fırsatını sunmuştur. Himmler önerileri onayladı ve Heydrich'e daha sonra SD olarak bilinen bir güvenlik servisi kurması talimatını verdi. Başlangıçta, SD'nin ana görevi, toplumdaki etkili kişiler hakkında iddianame materyalleri toplamak ve siyasi muhalifleri lekelemek için bilgi kampanyaları yürütmekti. Heydrich kısa sürede Nazi partisinde önemli bir figür haline geldi ve kariyeri hızla büyüdü. Aralık 1931'de SS obersturmbannführer (binbaşı), rütbesine terfi etti ve Temmuz 1932'de SS, standart führer rütbesine terfi etti.

Adolf Hitler'in 1933'te şansölye (başbakanlık) görevine atanması, saldırı gruplarının (SA) ve SS'nin iktidara gelişinin ve muhalefetin bastırılmasının başlangıcı oldu.

Ernst Rome liderliğindeki saldırı grupları (SA), Hitler'i giderek daha fazla endişelendirmeye başladı. Hitler'in iktidara gelmesinde istisnai bir rol oynayan SA subay ve askerlerine göre, Führer onlara hak ettikleri yetkiyi vermedi. Durum, Nazi Partisi içindeki iki kanadın varlığıyla ağırlaştı. Bunlar, milliyetçiler (nasyonal sosyalistler) (Adolf Hitler) ve sosyalistlerdi (Gregor Strasser). Saldırı grupları (SA) ikinci bir sosyalist devrim istiyordu. Bu arada, Heydrich'in SD'si Roma ve yakın müttefikleri hakkında gizli materyal topluyordu. Heydrich'in topladığı materyaller SA'nın bir darbe hazırlığında olduğunu gösteriyordu. Heydrich, 30 Haziran 1934'te Uzun Bıçaklar Gecesi'nde SA güçleri yok edildikten sonra SS gruppenführer rütbesini aldı. SA'nın başkanı Ernst Röhm öldürüldü. SA'nın yeni başkanı Viktor Lutze oldu ve SA bir spor ve antrenman organizasyonu haline geldi.

II. Dünya Savaşı dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Heydrich, Gleiwitz provokasyonunun arkasındaki beyindi. Ağustos 1939'da Polonya ordusu üniforması giyen SS askerleri Gleiwitz kasabasında bir Alman radyo yayıncısına saldırdı. Öldürülen "Polonyalı askerlerin" cesetleri uluslararası topluma sunuldu. Aslında, öldürülen "Polonyalı askerler", Sachsenhausen toplama kampında ölen mahkumlardı. 1 Eylül 1939'da Alman birlikleri Polonya'yı işgal etti ve II. Dünya Savaşı başladı. Polonya'nın işgali sırasında SS grupları Polonyalı entelektüelleri, komünistleri ve Yahudileri yok etti.

II. Dünya Savaşı'nın ilk yıllarında Heydrich, sadece örgütsel meselelerle ilgilenmedi. Yedek Hava Kuvvetleri subayı olarak Heydrich, Fransa, Norveç ve Sovyetler Birliği'ne karşı askeri seferlerde Alman savaş uçaklarında (önce bombardıman uçaklarında telsiz operatörü ve ardından savaş pilotu olarak) yer aldı. Bu davranış, yalnızca ofiste oturmakla kalmayıp aynı zamanda askeri operasyonlarda yer alan ideal bir SS subayının idealleriyle uyumluydu. Heydrich'in uçağı Berezina Nehri'nin doğusunda düşürüldükten ve Heydrich ancak zamanında Alman birlikleri tarafından kurtarıldıktan sonra Himmler onun askeri operasyonlara katılmasını şahsen yasakladı.

Holokost'taki rolü[değiştir | kaynağı değiştir]

Heydrich, Holokost'un ana mimarlarından ve Almanya'da ve işgal altındaki topraklarda Yahudi soykırım planının uygulayıcılarından biriydi. Tarihçiler ayrıca Heydrich'i Nazi Partisi'ndeki en korkulan üyelerinden biri olarak kabul ederler. Hitler ona "demir yürekli adam" diyordu.

Nazi Almanyası'nda Çingeneler, Zenciler, Doğu Slavları ve diğer Aryan olmayan halklarla birlikte Yahudiler katledildiler.

Doğu Avrupa'nın ve Sovyetler Birliği'nin geniş bölgelerinin işgali sırasında, çok sayıda Yahudi, Naziler tarafından yok edilmek üzere Alman egemenliğine girdi. Aynı zamanda, terör ve soykırım politikası izlemek için oluşturulan özel ölüm mangaları, bu kadar çok insanı yok etme göreviyle artık baş edemezdi. Aralık 1940'ta Hitler, Himmler ve Göring aracılığıyla, Yahudi sorununa "nihai bir çözüm" için bir plan hazırlaması için Heydrich'i görevlendirdi. Bazı belgeler planın 1941 Ocak ayının sonlarında Hitler'e gönderildiğini gösteriyor. 31 Temmuz'da Göring, Heydrich'e Alman kontrolündeki bölgelerde hazırlıklar yapması için talimat gönderdi. Bu planı uygulamak için Heydrich, birçok bakanlık ve departmanın çalışmalarını koordine etmek zorunda kaldı. 20 Ocak 1942'de Berlin yakınlarındaki Vanze Gölü kıyısındaki Marlir Villası'nda bir konferans düzenlendi. Çağrısının asıl amacı, Avrupa'daki Yahudilerin katledilmesi için bir plan hazırlamaktı. Heydrich'in projesi, Avrupa'nın her yerinden Yahudileri toplamayı ve onları doğudaki zorlu koşullardan ölecekleri çalışma kamplarına yerleştirmeyi planlıyordu. Burada da hayatta kalanlar "uygun eğitimden" geçmek zorundaydı (Almanca: Sonderbehandlung). Vanze Konferansı kararlarının çoğu Heydrich'in ölümünden sonra uygulanmaya başlandı.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Heydrich'i öldüren Çekoslovak SOE ajanları

Jozef Gabčík, 1942

Jan Kubiš, 1942

29 Mayıs 1942 tarihinde sabah yazlık villasından Prag'daki şatosuna Mercedes marka arabasıyla giderken İngilizlerce eğitilmiş Çek direniş örgütüne bağlı bir özel suikast timi militanları tarafından saldırıya uğradı. Saldırı anında aracına ateş etmesi gereken grubun lideri Jozef Gabčík'in Sten marka silahı tutukluk yaptı. O sırada şoförü Klein'e arabayı sürmesi emrini verse de tabancasını çıkararak Gabcik'e ateş açtı. Bu sırada tim üyelerinden Jan Kubiš'in attığı el bombası nedeniyle beline şarapnel parçası isabet etti. Ağır yaralanarak hastaneye kaldırıldı. Yaralarının enfeksiyon kapması sebebi ile 4 Haziran sabahı saat 4:30'da 38 yaşında öldü. Naziler için çok önemli olduğundan suikastı düzenleyen timin üyelerini ifşa edenlere 100.000 Çek kronu ödül verileceği açıklandı. Bu süreçte rastgele 10.000 Çek suçsuz yere idam edildi. Ödülün peşinden giden Karel Čurda isimli bir vatandaş, Gabcik ve arkadaşlarının bir kilisede saklandığını ihbar etti ve ödülünü aldı. İhbar doğruydu. Waffen-SS birlikleri kiliseyi kuşattı ve Çeklerle silahlı çatışmaya girdi. Bu çatışmada kilisedekilerin tamamı öldü, ayrıca çatışmalarda 14 Nazi de öldü. Bazıları ise intihar etmişti. Ayrıca eş zamanlı olarak suikastı düzenleyen özel timin üyelerinin aileleri de öldürüldü.

Cenazesi[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Haziran 1942 tarihinde Prag'da düzenlenen büyük bir cenaze töreninden sonra tabutu, Berlin'e giden trene konuldu. İkinci tören, 9 Haziran tarihinde Reich Başbakanlık binasında yapıldı. Heinrich Himmler cenaze konuşmasında ondan övgüyle bahsetti.^[21] Adolf Hitler'in de katıldığı cenazede, Heydrich'in madalyaları dahil Alman Kan Nişanı Madalyası, Altın Yara Rozeti ve cenaze yastığının üzerinde 1. Sınıf Savaş Liyakat Haçı madalyaları gösterildi.^[22]

Heydrich'in ölümü, Nazi propagandasına sebep olmasına rağmen Hitler, dikkatsizliği nedeni ile kendi ölümünden Heydrich'i suçlayarak: Zırhsız araçla dışarıya çıkmak aptallıktır ve lanetlenmiş olan korunmasız sokaklarda seyahat etmek gibi kahramanlık hareketleri suikast yapılmasına fırsat doğurmuştur. Heydrich gibi yeri doldurulamaz bir adam gereksiz tehlikeye kendisini maruz bırakmasını, sadece aptalca ve saçma bir harekettir şeklinde belirtmiştir.^[23]

Berlin Askeri Mezarlığı'na defnedildi.^[24] Tam mezar nokta bilinmemektedir. Kızıl Ordu 1945 yılında şehri istila ettiğinde, asla yerini bulamadı. Mezarı Neo-Naziler için bir toplanma noktası haline geleceği tehlikesine karşı araştırılmamıştır ve halen bilinmeyen bir yerdedir.^[25]

Heydrich'in dul eşi 1956 ve 1959 yılında Batı Alman hükûmetine karşı dava açması sonucu emekli maaşı almaya hak kazandı. Çünkü Kocası bir Alman generaliydi ve çatışmada öldürülmüştü. Hükûmet, daha önce Heydrich'in Holokost'taki rolü nedeni ile ödeme yapmayı reddetmişti.^[26] Çift dört çocuğu vardı: Klaus: 1933 doğumlu, 1943 yılında bir trafik kazasında öldü; 1934 doğumlu Heider; 1939 doğumlu Silke; ve Marte, 1942 yılında babasının ölümünden kısa bir süre sonra doğmuştur.^[27] Dul eşi Lina, Leben mit einem Kriegsverbrecher (Bir Savaş Suçlusu ile Yaşam) isimli anılarını yazdı ve 1976 yılında yayımlandı.^[28] O zamanlar yeniden evlendi ve 1985 yılında öldü.^[29]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Merriam Webster 1996, s. 1416.
^ ^a ^b ^c Ramen 2001, s. 8.
^ Snyder 1994, s. 146.
^ Dederichs 2009, s. 11.
^ Gerwarth 2011, ss. 14, 20.
^ Dederichs 2009, s. 28.
^ Gerwarth 2011, s. 28.
^ Gerwarth 2011, s. 24.
^ Dederichs 2009, ss. 23, 28.
^ Limonlar 2005, s. 225.
^ Gerwarth 2011, ss. 28, 29.
^ ^a ^b Gerwarth 2011, s. 30.
^ Waite 1969, ss. 206–207.
^ Gerwarth 2011, ss. 32, 33.
^ Gerwarth 2011, s. 34.
^ Gerwarth 2011, ss. 37, 38.
^ Gerwarth 2011, ss. 39–41.
^ Gerwarth 2011, ss. 43, 44.
^ Gerwarth 2011, ss. 44, 45.
^ Calic 1985, s. 51.
^ Dederichs 2009, ss. 148-150.
^ Williams 2003, s. 223.
^ MacDonald 1989, s. 182.
^ Dederichs 2009, s. 107.
^ Lehrer 2000, s. 87.
^ Gerwarth 2011, s. 291.
^ Gerwarth 2011, ss. 77, 83, 113, 289.
^ Browder 2004, s. 260.
^ Lehrer 2000, s. 58.

[FOOTNOTEMerriam_Webster19961416-1] Merriam Webster 1996, s. 1416.

[FOOTNOTERamen20018-2] Ramen 2001, s. 8.

[FOOTNOTESnyder1994146-3] Snyder 1994, s. 146.

[FOOTNOTEDederichs200911-4] Dederichs 2009, s. 11.

[FOOTNOTEGerwarth201114,_20-5] Gerwarth 2011, ss. 14, 20.

[FOOTNOTEDederichs200928-6] Dederichs 2009, s. 28.

[FOOTNOTEGerwarth201128-7] Gerwarth 2011, s. 28.

[FOOTNOTEGerwarth201124-8] Gerwarth 2011, s. 24.

[FOOTNOTEDederichs200923,_28-9] Dederichs 2009, ss. 23, 28.

[FOOTNOTELimonlar2005225-10] Limonlar 2005, s. 225.

[FOOTNOTEGerwarth201128,_29-11] Gerwarth 2011, ss. 28, 29.

[FOOTNOTEGerwarth201130-12] Gerwarth 2011, s. 30.

[FOOTNOTEWaite1969206–207-13] Waite 1969, ss. 206–207.

[FOOTNOTEGerwarth201132,_33-14] Gerwarth 2011, ss. 32, 33.

[FOOTNOTEGerwarth201134-15] Gerwarth 2011, s. 34.

[FOOTNOTEGerwarth201137,_38-16] Gerwarth 2011, ss. 37, 38.

[FOOTNOTEGerwarth201139–41-17] Gerwarth 2011, ss. 39–41.

[FOOTNOTEGerwarth201143,_44-18] Gerwarth 2011, ss. 43, 44.

[FOOTNOTEGerwarth201144,_45-19] Gerwarth 2011, ss. 44, 45.

[FOOTNOTECalic198551-20] Calic 1985, s. 51.

[FOOTNOTEDederichs2009148-150-21] Dederichs 2009, ss. 148-150.

[FOOTNOTEWilliams2003223-22] Williams 2003, s. 223.

[FOOTNOTEMacDonald1989182-23] MacDonald 1989, s. 182.

[FOOTNOTEDederichs2009107-24] Dederichs 2009, s. 107.

[FOOTNOTELehrer200087-25] Lehrer 2000, s. 87.

[FOOTNOTEGerwarth2011291-26] Gerwarth 2011, s. 291.

[FOOTNOTEGerwarth201177,_83,_113,_289-27] Gerwarth 2011, ss. 77, 83, 113, 289.

[FOOTNOTEBrowder2004260-28] Browder 2004, s. 260.

[FOOTNOTELehrer200058-29] Lehrer 2000, s. 58.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

g t d Nazi Partisi
Liderler	Karl Harrer (1919–1920) Anton Drexler (1920–1921) Adolf Hitler (1921–1945) Martin Bormann (1945)
Tarihçe	Adolf Hitler'in iktidara yükselişi Thule Cemiyeti Sturmabteilung Nasyonal sosyalizm Alman İşçi Partisi Nasyonal Sosyalist Program Birahane Darbesi Kahverengi Ev Yetki Kanunu Reichsparteitag Uzun Bıçaklar Gecesi Nazilerden arındırma
Parti makamları	Amt Rosenberg Hitler Gençliği Hitler Şansölyeliği Nazi Partisi Şansölyeliği NSDAP Sömürge Politika Bürosu NSDAP Askerî Politika Bürosu NSDAP Irksal Politika Bürosu NSDAP Dışişleri Politika Bürosu NSDAP/AO SS SS Eğitim Ofisi
Yayınlar	Völkischer Beobachter Das Schwarze Korps Das Reich Innviertler Heimatblatt Arbeitertum Der Angriff Panzerbär Wochenspruch der NSDAP NS-Frauen-Warte
Önemli üyeler	Artur Axmann Houston Stewart Chamberlain Kurt Daluege Richard Walther Darré Rudolf Diels Karl Dönitz Dietrich Eckart Adolf Eichmann Hans Frank Roland Freisler Wilhelm Frick Walther Funk Joseph Goebbels Hermann Göring Ernst Hanfstaengl Rudolf Hess Reinhard Heydrich Heinrich Himmler Rudolf Höss Ernst Kaltenbrunner Robert Ley Josef Mengele Konstantin von Neurath Joachim von Ribbentrop Ernst Röhm Alfred Rosenberg Bernhard Rust Fritz Todt Baldur von Schirach Arthur Seyss-Inquart Albert Speer Gregor Strasser Otto Strasser Julius Streicher Cosima Wagner
Türevleri	Kara Cephe (Strasserizm) / Alman Sosyal Birliği Alman Reich Partisi / Almanya Ulusal Demokratik Partisi Sosyalist Reich Partisi
İlgili maddeler	Adolf Hitler Okulları Horst-Wessel-Lied Münih Dokümantasyon Merkezi Nationalpolitische Erziehungsanstalten Nazi toplama kampları Nazi Almanyası Nazi şarkıları Nazi Partisi'nin rütbeleri ve nişanları

g t d Heinrich Himmler
Reichsführer-SS	SS'in ideolojisi Persönlicher Stab Reichsführer-SS Freundeskreis der Wirtschaft ("Reichsführer-SS'in Arkadaş Çevresi") Adolf Hitler Reinhard Heydrich (RSHA şefi) Ernst Kaltenbrunner (RSHA şefinin halefi) Karl Wolff (kişisel Personel şefi) Hedwig Potthast (sekreter) Rudolf Brandt (RFSS Kişisel İdari Görevlisi) Hermann Gauch (yardımcı) Werner Grothmann (yaver) Heinz Macher (ikinci kişisel asistan) Walter Schellenberg (kişisel yaver) Karl Maria Wiligut (okültist)
Örgütler	Schutzstaffel Gestapo Ahnenerbe Lebensborn Reich Eşcinsellik ve Kürtajla Mücadele Merkez Ofisi
Holokost sorumluluğu	Holokost Porajmos Polonyalılara karşı işlenen suçlar Sovyet savaş esirlerine karşı işlenen suçlar Doğu Avrupa'da Slavlara yönelik zulüm Eşcinsellere yönelik zulüm Sırplara yönelik zulüm Masonlara yönelik baskılar Yehova'nın Şahitlerine yönelik zulüm Siyahilere yönelik zulüm Kommandostab Reichsführer-SS Deutsche Volksliste Reinhardt Operasyonu Hegewald Posen konuşmaları Himmler-Kersten anlaşması
Aile	Margarete Himmler (eş) Gudrun Burwitz (kız) Hedwig Potthast (metres) Gebhard Ludwig (abi) Ernst (erkek kardeş) Katrin Himmler (büyük yeğen) Heinz Kokott (kayınbirader) Richard Wendler (kayınbirader)
Askeri	Himmler Operasyonu Ordu Grubu Oberrhein Ordu Grubu Vistül Northwind Operasyonu
Başarısız suikastçılar	Václav Morávek Thomas Sneum Claus von Stauffenberg Henning von Tresckow
Diğer insanlar	Erhard Heiden (Reichsführer-SS selefi) Karl Hanke (Reichsführer-SS halefi) Falk Zipperer (en yakın arkadaş) Karl Gebhardt (kişisel hekim) Felix Kersten (kişisel masör) Hugo Blaschke (dişçi) Sidney Excell (Himmler'i tutuklayan adam)

Reinhard Heydrich nedir?, Reinhard Heydrich anlamı nedir?, Reinhard Heydrich ne demektir?