Ravensbrück toplama kampı
Ravensbruck'ta çalıştırılan kadın mahkumlar, 1939
Ravensbrück Ravensbrück'ün Almanya'daki konumu
Koordinatlar	53°11′20.4″K 13°10′12″D
Tanınma sebebi	Holokost
İnşa eden	Nazi Almanyası
İşleten	Schutzstaffel
Komendant	Fritz Suhren
Asıl kullanım sebebi	Toplama kampı
Mahkumlar	Çoğunlukla kadın siyasi mahkumlar, 48.500 Polonyalı, 28.000 Sovyet, 20.000'den fazla Yahudi
Mahkum sayısı	130.000 - 132.000
Ölü	30.000 - 90.000
Kurtuluş	30 Nisan 1945
Kurtaran	Kızıl Ordu
İnternet sitesi	https://www.ravensbrueck-sbg.de/en/history/1939-1945/

Ravensbrück toplama kampı, 1939'dan 1945'e kadar Kuzey Almanya'da, Berlin'in kuzeyine 90 km uzaklukta Ravensbrück köyünün yakınındaki bir bölgede yalnızca kadınlara yönelik bir Nazi toplama kampıydı. Kamp anıtının, savaş sırasında kampta bulunan 132.000 kadına ilişkin tahmini rakamı arasında, yaklaşık 48.500'ü Polonya'dan, 28.000'i Sovyetler Birliği'nden, neredeyse 24.000'i Almanya ve Avusturya'dan, yaklaşık 8.000'i Fransa'dan ve binlercesi diğer ülkelerden yer aldı. Toplamda 20.000'den fazla mahkum (yüzde 15) Yahudiydi. Yüzde seksen beşi diğer ırklardan ve kültürlerdendi.^[1] Yüzde 80'den fazlası siyasi mahkumlardı. Pek çok mahkum Siemens & Halske tarafından köle işçi olarak çalıştırıldı. 1942'den 1945'e kadar Naziler, sülfonamidlerin etkinliğini test etmek için Ravensbrück mahkumları üzerinde tıbbi deneyler yaptı.^[2] 1941 baharında SS, 1944'te kampın gaz odalarını inşa eden ve yöneten erkek mahkumlar için bitişikte küçük bir kamp kurdu. Ravensbrück kampından geçen kadın mahkumlardan yaklaşık 50.000'i öldü, gaz odalarında yaklaşık 2.200 kişi öldürüldü.

Kampın inşaatı, SS lideri Heinrich Himmler'in emriyle Kasım 1938'de başladı ve kampın yalnızca kadın mahkumları barındırması nedeniyle alışılmadık bir durumdu.^[3] Ravensbrück mahkumlara ilk kez Mayıs 1939'da, SS'nin Saksonya'daki Lichtenburg toplama kampından 900 kadını nakletmesiyle ev sahipliği yaptı. İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasından sekiz ay sonra kampın maksimum kapasitesi çoktan aşılmıştı. Polonya'nın işgalinden sonra büyük bir genişleme yaşadı. 1941 yazında Barbarossa Harekatı'nın başlatılmasıyla birlikte tahmini olarak toplam 5.000 kadın hapsedildi ve bu kadınlar, giderek azalan açlık oranlarıyla beslendi.^[4] 1942'nin sonunda Ravensbrück'teki mahkum nüfusu yaklaşık 10.000'e çıktı. Ravensbrück'te aynı anda en fazla mahkum sayısı muhtemelen 45.000 civarındaydı.^[5]

1939 ve 1945 yılları arasında yaklaşık 130.000 ^[6] ila 132.000 ^[7] kadın mahkum Ravensbrück kamp sisteminden geçti. Encyclopædia Britannica'ya göre bunların yaklaşık 50.000'i hastalıktan, açlıktan, aşırı çalışmadan ve umutsuzluktan öldü. Gaz odalarında yaklaşık 2.200 kişi öldürüldü.^[8] 29-30 Nisan 1945'te ana kampta yaklaşık 3.500 mahkum hâlâ hayattaydı.^[8] Mahkumlar Alman işgali altındaki Avrupa'nın her ülkesinden gelmiş olsa da, kamptaki en büyük ulusal grup Polonyalıydı. 1941 baharında SS yetkilileri ana kampın bitişiğinde küçük bir erkekler kampı kurdu. Erkek mahkumlar 1944'te kampın gaz odalarını inşa edip işlettiler.^[4]

Kampta çocuklar da vardı. İlk başta, kampta hapsedilen Roman veya Yahudi annelerle veya hapsedilmiş kadınlardan doğan annelerle geldiler.^[9] Erken yaşta çok az çocuk vardı, bunlara Temmuz 1942'de Lidice'den gelen birkaç Çek çocuk da dahil. Daha sonra kamptaki çocuklar Almanya'nın işgal ettiği Avrupa'nın neredeyse tüm uluslarını temsil ediyordu. Nisan ve Ekim 1944 arasında iki gruptan oluşan sayıları önemli ölçüde arttı. Bir grup, Auschwitz-Birkenau'daki Roman kampının kapatılmasının ardından anneleri veya kız kardeşleriyle birlikte kampa getirilen Roman çocuklardan oluşuyordu. Diğer grup çoğunlukla 1944 Varşova Ayaklanması'nın çöküşünden sonra Ravensbrück'e gönderilen Polonyalı annelerle birlikte getirilen çocukları içeriyordu. Bu çocukların çoğu açlıktan öldü. Ravensbrück'te, Baltık Denizi'nden Bavyera'ya kadar bir alana yayılmış, köle emeği için kullanılan 70 alt kamp vardı.^[10]

Ravensbrück'te idam edilen binlerce kişi arasında İngiliz İkinci Dünya Savaşı örgütü Özel Harekât İdaresi'nin (SOE) dört üyesi de vardı. Diğer kurbanlar arasında Roma Katolik rahibesi Élise Rivet, Elisabeth de Rothschild (Rothschild ailesinin Holokost'ta ölen tek üyesi), Rus Ortodoks rahibesi St. Maria Skobtsova, 25 yaşındaki Fransız Prenses Anne de Bauffremont-Courtenay, Franz Kafka'nın sevgilisi Milena Jesenská ve Brezilyalı komünist lider Luís Carlos Prestes'in ^[11] ve Olga Benário. Kampta idam edilen en büyük kadın grubu, Ana Ordu'nun 200 genç Polonyalı üyesiydi. Henny Schermann ve Mary Pünjer de dahil olmak üzere çok sayıda lezbiyen kampta hapsedildi ve öldürüldü.^[12]

Ravensbrück'ten sağ kurtulanlar arasında, Hollanda'nın Haarlem kentindeki evlerinde Yahudileri barındırdığı için ailesiyle birlikte tutuklanan yazar Corrie ten Boom da vardı. Kız kardeşi Betsie ten Boom ile birlikte yaşadığı çileyi, sonunda sinema filmi olarak çekilen The Hiding Place adlı kitabında yazdı. Sanat tarihçisi ve Ravensbrück'teki Michelangelo'nun yazarı Polonyalı Kontes Karolina Lanckoronska, 1943'ten 1945'e kadar orada hapsedildi. Hayatta kalan SOE ajanları, 1944'te başka bir çalışma kampına nakledilip kaçmadan önce tutuklu olan Yvonne Baseden ve Eileen Nearne idi. Her ikisi de Fransa'daki kaçış ve kaçırma hatlarının liderleri olan İngiliz Mary Lindell ve Amerikalı Virginia d'Albert-Lake hayatta kaldı. Başka bir SOE ajanı olan Odette Sansom da hayatta kaldı ve onun çektiği sıkıntıları belgeleyen birçok biyografiye konu oldu. Kamptan kurtulan komünistler arasında Fransız Direniş üyesi Louise Magadur da vardı.^[13] Gilbert Renault'nun kız kardeşi Maisie Renault, 1948'de Fransa'nın Prix Verite ödülünü kazanan La Grande Misere'de Ravensbrück'teki esaretini yazdı. Deneyimleri hakkında anılar yazan diğer hayatta kalanlar arasında New York Belediye Başkanı Fiorello La Guardia'nın kız kardeşi Gemma La Guardia Gluck ^[14] 1975'te kampla ilgili kendi görgü tanıklığını yayınlayan Fransa'dan Ravensbrück'ten sağ kurtulan Germaine Tillion yer alıyor.^[15] Kurtuluştan sonra, Fransız ressam ve Fransız Direnişi üyesi Anna Garcin-Mayade, mahkumları ve kampların korkunç koşullarını gösteren eserler çizdi, bunlar kamplardayken yarattığı eserlerin yeniden canlandırılmasıydı.

2005 yılında Ravensbrück'ten sağ kurtulan Judith Sherman, Adını Söyle başlıklı düzyazı ve şiirden oluşan bir kitap yayınladı. Sherman, çocukluğunun Çekoslovakya'nın Kurima kentindeki evinden ve nihai kurtuluşundan önce evlerde ve ormanda saklandığı, işkence gördüğü ve Ravensbrück'te cinayete tanık olduğu birçok sürgünden bahsediyor.^[16] Ravensbrück'ten yaklaşık 500 kadın Dachau'ya transfer edildi ve burada Agfa-Komando'ya işçi olarak atandılar. Kadınlar bombalar, topçu mühimmatı ve V-1 ve V-2 roketleri için ateşleme zamanlama cihazları monte etti. Erkek siyasi mahkum Gustav Noske, 1944'te Gestapo tarafından tutuklandıktan sonra Ravensbrück toplama kampında kaldı. Daha sonra Noske, Müttefik birliklerinin Berlin'deki Gestapo hapishanesinden ilerletilmesiyle serbest bırakıldı.^[17]

Ravensbrück'e yeni bir mahkum geldiğinde, kendisini kategoriye göre tanımlayan renk kodlu bir üçgen takması gerekiyordu ve üçgenin içine mahkumun uyruğunu belirten bir harf dikilmişti. Örneğin Polonyalı kadınlar, üzerinde "P" harfi bulunan, siyasi mahkumu simgeleyen kırmızı üçgenler takıyordu. Sovyet savaş esirleri ile Alman ve Avusturyalı komünistler kırmızı üçgen takıyordu, adi suçlular yeşil üçgenler takıyordu ve Yehova'nın Şahitleri lavanta renkli üçgenlerle etiketlendi. Fahişeler, Romanlar, eşcinseller ve evlenmeyi reddeden kadınlar siyah üçgenlerle bir araya getirildi. Yahudi kadınlar sarı üçgen takıyordu ama bazen diğer mahkumların aksine diğer kategoriler için ikinci bir üçgen takıyordu. Çekoslovakya ve Polonya'dan gelenler gibi bazı tutukluların saçları tıraş edildi, ancak diğer nakillerde bu yapılmadı. Örneğin 1943'te bir grup Norveçli kadın kampa geldi ve hiçbirinin saçı tıraş edilmedi.

1942 ile 1943 yılları arasında, Ravensbrück kampındaki neredeyse tüm Yahudi kadınlar, Nazilerin Almanya'yı Judenrein (Yahudilerden arındırılmış) yapma politikası doğrultusunda çeşitli nakliyelerle Auschwitz'e gönderildi. Naziler tarafından kampa gönderilen 25.028 kadının adını belgeleyen, Nazilerin tamamlanmamış nakil listesine dayanarak, Ravensbrück mahkum nüfusunun etnik yapısının şunlardan oluştuğu tahmin edilmektedir: Polonyalılar %24,9, Almanlar %19,9, Yahudiler %15,1, Sovyetler %15,0. %, Fransız %7,3, Roman %5,4, diğer %12,4. Gestapo mahkumları ayrıca şu şekilde sınıflandırdı: %83,54'ü siyasi, %12,35'i anti-sosyal, %2,02'si suçlu, %1,11'i Yehova'nın Şahitleri, %0,78'i rassenschande (ırksal kirlilik) ve %0,20'si diğer. Liste, Polonya yeraltı kız rehberleri birimi Mury (Duvarlar) üyeleri tarafından kamp operasyonunun son anlarında saklanan en önemli belgelerden biri. Kamp belgelerinin geri kalanı, kaçan SS gözetmenleri tarafından çukurlarda veya krematoryumda yakıldı.

1942 yazından itibaren 86 kadının rızası olmadan tıbbi deneyler yapıldı. Bunlardan 74'ü Polonyalı mahkumlardı. Polonyalı siyasi mahkumlar üzerinde iki tür deney yapıldı. İlk tip, sülfonamid ilaçlarının etkinliğini test etti. Bu deneyler, bacak kemiklerinin ve kaslarının kasıtlı olarak kesilmesini ve öldürücü bakterilerle enfekte edilmesini, sinirlerin kesilmesini, dokulara tahta veya cam parçaları gibi maddelerin sokulmasını ve kemiklerin kırılmasını içeriyordu.^[18] İkinci deney grubunda kemik, kas ve sinir rejenerasyonu ve kemiklerin bir kişiden diğerine nakledilme olasılığı araştırıldı. Ocak 1945'te kampta 120 ila 140 Roman kadın kısırlaştırıldı. Kamp gözetmenleri, Alman yetkililerin uymaları halinde onları serbest bırakacağını söylediğinden, herkes kandırılarak rıza formunu imzalamıştı.

Tüm mahkûmların, zorlu dış mekan işlerinden Siemens için V-2 roket parçalarının yapımına kadar uzanan ağır işler yapması gerekiyordu. SS ayrıca tekstil ve elektrikli bileşenlerin üretimi için Ravensbrück yakınlarında birkaç fabrika kurdu.^{[19][20] [4]} Ravensbrück, savaşın sonlarına doğru birçok büyük Nazi kampında kurulan genelevlerin ana kadın tedarikçisiydi. Her ne kadar kadınlar, en zor fiziksel işlerden kurtulacaklarını ve belki de daha iyi karne alacaklarını umarak bu pozisyonlar için sıklıkla gönüllü olsalar da aslında çoğu, cinsel istismar ve zührevi hastalıkların hızla yayılması nedeniyle hızla öldü.^[21] Kamptaki kadınlar için onurlarının ve insanlık duygularının bir kısmını korumak önemliydi. Bu nedenle hatıra olarak kolyeler, bilezikler ve küçük bebekler ve kitaplar gibi diğer kişisel eşyaları yaptılar. Bu kişisel eşyalar kadınlar için büyük önem taşıyordu ve birçoğu bu eşyaları korumak için hayatlarını riske atıyordu.^[22] Kampta öldürülenlerin cesetleri, SS yetkililerinin kamp hapishanesinin yakınında bir krematoryum inşa ettiği 1943 yılına kadar yakındaki Fürstenberg krematoryumunda yakıldı. Ocak 1945'te SS, krematoryum yakınındaki bir kulübeyi de gaz odasına dönüştürdü. Burada, Nisan 1945'te kampın kurtarılmasından önce birkaç bin mahkumu öldürdüler. Özellikle, 1945'in başında Ravensbrück SS'nin kontrolü altına alınan "sapkın" kızlar ve kadınlara yönelik Uckermark polis kampından yaklaşık 3.600 mahkumu idam ettiler^[23]

Ocak 1945'te, kampta hayatta kalanların serbest bırakılmasından önce, tahmini olarak 45.000 kadın mahkum ve 5.000'den fazla erkek mahkum Ravensbrück'te kalmıştı,^[24] çocuklar ve aceleyle gerçekleştirilen gazla zehirleme için uydu kamplarından nakledilenler de dahil.^[25] 1945 baharında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı yaklaşmasıyla, SS liderliği, kampta olup bitenlere dair tanıklık edebilecek canlı tanıkların geride kalmasını önlemek için mümkün olduğu kadar çok mahkumu uzaklaştırmaya karar verdi. Mart ayının sonunda SS, fiziksel olarak yetenekli tüm kadınlara bir grup oluşturup kuzey Mecklenburg yönünde kamptan çıkmalarını emretti ve 24.500'den fazla mahkumu ölüm yürüyüşüne zorladı.^[25] Geriye kalan yaklaşık 2.500 etnik Alman mahkum serbest bırakıldı ve tahliyeden kısa bir süre sonra 500 kadın İsveç ve Danimarka Kızılhaçı yetkililerine teslim edildi. 30 Nisan 1945'te, kamp Kızıl Ordu tarafından kurtarıldığında 3.500'den az yetersiz beslenen ve hasta mahkumun canlı olduğu keşfedildi.^[25] Ölüm yürüyüşünden sağ kurtulanlar, ilerleyen saatlerde bir Sovyet izci birimi tarafından kurtarıldı.^[26]

SS muhafızları, kadın Aufseherinnen muhafızları ve kampta idari görevlerde bulunan eski mahkum memurlar, savaşın sonunda Müttefikler tarafından tutuklandı ve 1946'dan 1948'e kadar Hamburg Ravensbrück duruşmalarında yargılandılar. Sanıklardan 16'sı savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan suçlu bulunarak ölüm cezasına çarptırıldı.^[27] Bavyera'ya kaçan Fritz Suhren ve Hans Pflaum [fr] 1949'da Amerikan birlikleri tarafından yakalanıp Fransız işgal bölgesine gönderildi. Duruşma ve temyiz Şubat'tan Mayıs 1950'ye kadar gerçekleşti. Jüri , Fransa bölgesinin baş adalet görevlisinin başkanlığında Fransız, Hollanda ve Lüksemburg hükûmetlerinin temsilcilerinden oluşuyordu.^[28] Birkaç düzine eski mahkum mahkemeye çağrıldı. Suhren ve Pflaum savaş suçları ve insanlığa karşı suçlarla suçlandı. Ölüm cezasına çarptırıldılar ve 12 Haziran 1950'de idam edildiler.

Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada infaz edildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Nazi Almanyası ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.