Sonderaktion 1005

Sonderaktion 1005 operasyonu, Schutzstaffel (SS) denetiminde gerçekleştirildi
Sonderkommando 1005 ünitesinden hayatta kalanlar, Janowska toplama kampı'nın, kurtarılmasının ardından kemikleri kırmak için kullanılan bir değirmenin yanında duruyor, 1944
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi	1942
Sonraki kurum	Einsatzgruppen
Bağlılığı	Schutzstaffel
Adres	Alman işgali altındaki Avrupa
Yönetici(ler)	Heinrich Himmler Reinhard Heydrich Paul Blobel

Sonderaktion 1005 (Özel Eylem 1005), Haziran 1942'den 1944'ün sonlarına kadar yürütülen çok gizli bir Nazi operasyonuydu. Projenin amacı, Polonya'nın Genel Hükümetin işgal ettiği bölgedeki tüm Yahudilerin yok edilmeye çalışıldığı ^[1] Reinhard Operasyonu kapsamında gerçekleştirilen toplu katliama ilişkin tüm kanıtları gizlemek veya yok etmekti. Resmi olarak Leichenkommandos (ceset birimleri) olarak adlandırılan Sonderkommando mahkum grupları, toplu mezarları açmaya ve cesetleri yakmaya zorlandı. Mahkumlar kaçmalarını önlemek için sıklıkla zincirlendi.^[2]

Operasyon, Düzen Polisi taburları ve 1 milyondan fazla Yahudi, Roman ve Slav da dahil olmak üzere milyonlarca kişiyi katleden Alman ölüm mangaları Einsatzgruppen tarafından gerçekleştirilen soykırımın kanıtlarını yok etmek için uygulamaya konuldu. Operasyon, Sicherheitsdienst'in (SD) seçilmiş ekipleri ve üniformalı Düzen Polisi tarafından denetleniyordu.

Mart 1942'de, Reich Güvenlik Ana Ofisi başkanı Reinhard Heydrich, yüksek rütbeli SS görevlisi Paul Blobel'i Aktion 1005'in başına atadı, ancak Heydrich'in Haziran 1942'nin başlarında bir suikast girişiminde aldığı yaralardan ölmesinin ardından başlaması ertelendi. Gestapo başkanı Heinrich Müller nihayet Haziran ayının sonunda Blobel'e emirlerini verdi. Temel amaç Yahudi katliamlarına ilişkin kanıtları silmek olsa da, Operasyonaynı zamanda Nazi zulmünün Yahudi olmayan kurbanlarını da kapsayacaktı.^[3]

Blobel çalışmalarına Chełmno imha kampında deneyler yaparak başladı. Mezardan çıkarılan cesetleri yok etmek için yangın bombası kullanma girişimleri, silahlar yakındaki ormanları ateşe verdiği için başarısız oldu. Sonunda en etkili yolun demir ızgaralar üzerinde devasa odun yığınları olduğu anlaşıldı. Yöntem, demiryolu rayları üzerine dönüşümlü ceset ve yakacak odun katmanları inşa etmeyi içeriyordu. Odun yakıldıktan sonra kalan kemik parçaları ağır dübellerle dövülerek veya taşlama makinesinde ezilip çukurlara yeniden gömülebiliyordu.^[3] Operasyon resmi olarak Sobibór imha kampında başladı. Leichenkommando, cesetleri kampın etrafındaki toplu mezarlardan çıkardı ve ardından yaktı, işleri bittikten sonra kendileri idam edildi. Süreç daha sonra Kasım 1942'de Bełżec'e taşındı ^[4] Auschwitz ve Majdanek kamplarında cesetlerin imhası için fırın odaları bulunan krematoryumlar vardı ve bu nedenle orada Aktion 1005 komandolarına ihtiyaç yoktu.^[3] Fazlalık cesetler kendi mahkumları tarafından yakıldı.^[5]

Cesetlerin Treblinka imha kampında yarı endüstriyel olarak yakılması, daha önceki cenaze törenleriyle bağlantılı siyasi tehlikenin farkına varıldığı anda başladı. 1943'te Sovyet Katyn katliamının 22.000 Polonyalı kurbanı Smolensk yakınlarında keşfedildi ve Adolf Hitler'e bildirildi.^[6] Kalıntıları yeraltında iyi korunmuştu ve Sovyet toplu katliamını kanıtlıyordu. Nisan 1943'ten itibaren Nazi propagandası uluslararası toplumun dikkatini bu savaş suçuna çekmeye başladı.^[6] Müttefiklerin arasını açmak amacıyla detaylı incelemeler yapmak üzere Katyn Komisyonu oluşturuldu.^[7][8] Bu arada, toplu mezarların açılması ve bunun yerine yüzbinlerce kurbanın yakılması yönündeki gizli emirler, Nisan ayında doğrudan Nazi liderliğinden geldi.^[9][10] Treblinka'da paletli ekskavatör kullanılarak gömülen cesetler, Mart 1943'te kampı ziyaret eden Heinrich Himmler'in emriyle kazılarak yakıldı. Rayların ızgara olarak kullanılması talimatı kampın ölü yakma uzmanı Herbert Floss'tan geldi. Cesetler, yüksekliği 30 metre kadar olan ölü yakma ateşlerinin üzerine yerleştirildi. Odunların üzerine benzin döküldü ve odun yığınlarını yöneten yaklaşık 300 mahkumun katıldığı büyük bir yangında yakıldı.^[3][11] Bełżec'te 24 saat süren operasyon Mart 1943'e kadar sürdü ^[4] Treblinka'da temmuz ayı sonuna kadar tüm hızıyla devam etti.^[12]

Operasyon aynı zamanda Babi Yar, Ponary, Dokuzuncu Kale ^[3] ve Bronna Góra gibi daha önceki toplu katliamların yaşandığı alanlarda faaliyet aynı faaliyet yapıldı.^[13] 1944'e gelindiğinde, Sovyet orduları ilerlerken, Reichsgau Wartheland'ın başkanı Wilhelm Koppe, Genel Hükümet bölgesinin beş bölgesinin her birinin toplu mezarları temizlemeye başlamak için kendi Aktion 1005 komandolarını kurmasını emretti. İlerleyen Sovyet birlikleri bazı bölgelere temizlenemeden ulaştığı için operasyonlar tam olarak başarılı olmadı.^[3]

Operasyonun yöneticisi Blobel , Einsatzgruppen Davası'nda ABD Nürnberg Askeri Mahkemesi tarafından ölüm cezasına çarptırıldı. 7 Haziran 1951'de Landsberg Hapishanesinde asıldı. Yaklaşık 60.000 kişinin ölümünden sorumlu Blobel, ancak Nürnberg'deki ifadesinde yalnızca 10.000 ila 15.000 kişiyi öldürdüğünü iddia etti.^[14]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]