Wright Kardeşler
Doğum	Orville: 19 Ağustos 1871(1871-08-19) Ohio Wilbur: 16 Nisan 1867(1867-04-16) Indiana
Ölüm	Orville: 30 Ocak 1948 (76 yaşında) Dayton Wilbur: 30 Mayıs 1912 (45 yaşında) Dayton
Milliyet	Alman, Hollandalı, İngiliz, İsviçreli
Meslek	Orville: Matbaacı, bisiklet ustası, uçak üreticisi, pilot eğitmeni Wilbur: Editör, bisiklet ustası, uçak üreticisi, pilot eğitmeni
Evlilik	Yok (her ikisinin de)

1905 senesinde Orville ile Wilbur Wright

Wright Kardeşler olarak tanınan Orville Wright (19 Ağustos 1871 - 30 Ocak 1948) ve Wilbur Wright (16 Nisan 1867 - 30 Mayıs 1912), tarihte ilk defa motorlu uçak uçuran Amerikalı kardeşlerdir.

18 Ağustos 1871 yılında Alphonse Pénaud, ilk defa yapısal dengeli model uçağı Paris'teki Tuileries Bahçesi'nde Société Aéronautique üyelerinin gözetiminde 11 saniyede 40 metre uçurarak havacılıkta yeni bir çığır açmıştı. “Planophore” adını verdiği bu model uçak, tarihte ilk yapısal dengeli uçaktır. Buna benzer bir oyuncak, Wright kardeşlerin çocukken çok ilgilerini çekmişti.

1891’de ilk Aerodrome model uçak ile denemelere başlayan Samuel P. Langley, dört senelik çalışmalarının sonunda, buhar gücü ile çalışan Aerodrome No.V’ in 30 m yükselerek 1006 m yol katetmesini sağlamıştır. (Aerodrome Latince'de - Hava Koşusu demektir) Sürati ise saatte 32 km idi. Bir sonraki modeli Aerodrome No.VI ise Kasım 1896’da bu sefer 1280 m uçmuş ve 1 dakikadan fazla havada kalmıştır. Bu pilotsuz uçuşlar ABD Savaş Bakanlığı ($50,000) ve Smithsonian Enstitüsü ($20,000) tarafından, pilotlu uçuş için desteklenmişti.

Ohio, Dayton'lu iki bisiklet ustası olan Wilbur ve Orville Wright, 1890'da kuşların nasıl uçtukları hakkında kendilerine ipucu verebilecek her şeyi sistemli bir şekilde incelemeye başladılar. Bilimsel eserlerde ve eski insanların deneyimleri arasında kendi işlerine yarayacak hiçbir şey olmadığını kısa sürede anlayan Wright kardeşler sadece Berlin yakınlarındaki bir tepe üstünden planörle uçuş denemeleri yapan ve bu konuda çok dikkatli notlar tutan Alman mühendisi Otto Lilienthal'in çalışmaları ile işe başladılar.

Wilbur ve Orville Wright bilimsel öğrenim görmemişler, liseden sonra yüksek bir okula da gitmemişlerdi. Fakat uçma alanındaki çalışmalarını yürütürken kendi yöntemlerini de model uçaklar, uçurtmalar, insan taşıyan planörler ile yaptıkları yüzlerce deney sayesinde bu konuda ilerlettiler. Havacılıktaki gelişmelerden ülke olarak geri kalmamak için, Smithsonian Enstitüsü - ABD, Lilienthal’in Lift & Drag tablosu ile birlikte Wenham ve John Browning’in 1871’deki rüzgâr tüneli çalışmasını daha 1895 yılında Wright kardeşlere vermişti.

Lilienthal kuşların uçmalarını çok yakından incelediği için planörünün bir kuşu andırmasına fazla şaşırmamak gerekir. Lilienthal uçabilecek bir uçağın havayla temas halinde olan sabit bir kanadı olması gerektiğini gösterdi. Kararlı bir uçuşu gerçekleştirebilmek için gerekli kontrol sadece onun söylediği böyle bir kanat tarafından sağlanabilirdi ve bu konuda Wright Kardeşler Lilienthal çalışmalarını esas aldılar.

Amerika Birleşik Devletleri'nde tek kanatlı ve buhar motorlu havadan ağır uçan ilk pervaneli uçak, Alman Gustave Whitehead (Gustav Weisskopf) tarafından Nisan 1899 da Pittsburgh, Pensilvanya sonra 14 Ağustos 1901’de Bridgeport Connecticut, daha sonra da 17 Ocak 1902 de 11,300 m’lik Connecticut uçuşu ile başlamıştı. Gustav Weiskoff (ona İngilizce tercümesi ile Whitehead derlerdi) Amerikan vatandaşlığına geçmemekte ısrar ettiğinden, Smithsonian Enstitüsü Wright Kardeşleri desteklemeye devam etti.

Wright kardeşlerin 17 Aralık 1903'te Kuzey Karolina'da Orville'in kontrolünde havalanan ilk uçağı aerodinamik ses teorisine bağlı kalınarak yapılmıştı.

Bu uçak iki pervaneliydi. Pilotla birlikte ağırlığı 335 kg'dı. Orville birinci denemede 12 saniye uçtu ve sadece 37 metre mesafe kat etti. O günkü son denemesinde ise, bu süre 59 saniyeye çıkmıştı ve 260 metrelik bir mesafeye uçmuştu.^[1]

Wright Kardeşler artık uçabilen bir uçak yapmışlardı ama onu nasıl uçuracaklarını bilmiyorlardı. Smithsonian Enstitüsü lider havacılardan Louis Mouillard, Gabriel Voisin, John J. Montgomery, Louis Blériot, Alberto Santos Dumont ve Percy Pilcher ile yazışarak elde ettiği tüm bilgileri, Wright Kardeşlere iletmeye devam ediyordu.

4 Haziran 1908 senesinde ABD'nin ilk ‘resmi’ uçuşunu Kanadalı Glenn H. Curtis, June Bug adını verdiği dışarıdan yardım almadan kalkabilen bir uçak ile yaptı.Bu uçuş Amerika’nın ilk resmi “Havadan Ağır Uçağı ve Uçuşudur”. Curtis 1 numaralı Pilot Lisansı sahibidir, Wright Kardeşler ise 4 ve 5 nolu lisansları almışlardır.

Avrupa'daki hızlı havacılık gelişmeleri ve Kanadalı Glenn H. Curtis ile çalışmaya başlayan ABD Savaş Bakanlığı ve Smithsonian Enstitüsü, yarışa başlamakta bile zorlanan Wright Kardeşleri artık “İlk Uçuş” ile pazarlamaya devam edecekti. Nitekim ABD, 12 Aralık 1928 tarihinde İlk Uçuş’un 25'ci yılı adı altında bir Uluslararası Sivil Havacılık konferansı düzenledi. Dünyaya 'İlk Uçuşun 25. Yılı' diye ilan edilen bu konferansa, “İlk Uçuş yalanı” yüzünden hiçbir devlet katılmadı. Tarihte kayıtlara "Güzel bir kutlama" diye geçti. (12-14 Aralık 1928)

Çocukluk[değiştir | kaynağı değiştir]

1876‘da Orville (sol) ve Wilbur Wright çocukken

Wilbur ve Orville Wright, İngiliz ve Hollanda kökenli bir din adamı olan Milton Wright (1828–1917) ve Alman ve İsviçre kökenli Susan Catherine Koerner'ın (1831–1889) yedi çocuğundan ikisiydi.^[2][3] Milton Wright'ın annesi Catherine Reeder, Amerika'nın en zengin ailelerinden biri olan Vanderbilt ailesi'nin ve New Rochelle, New York'un Huguenot Gano ailesinin soyundan geliyordu.^[4] Wilbur, 1867'de Millville Indiana yakınlarında, Orville ise 1871'de Dayton, Ohio'da doğdu.^[5]

Kardeşler hiç evlenmedi. Diğer Wright kardeşler Reuchlin (1861–1920), Lorin (1862–1939), Katharine Wright (1874–1929) ve ikizler Otis ve Ida'ydı (1870 doğumlu, bebekken öldüler). Doğrudan baba soyu, Amerika'ya yelken açan ve 1636'da Massachusetts'e yerleşen Samuel Wright'a (d. 1606, Essex, İngiltere) dayanır.^[5]

Wright’ın çocuklarının hiçbirinin ikinci adı yoktu. Bunun yerine, babaları onlara ayırt edici ilk adlar vermek için çok uğraştı. Wilbur, Milton Wright'ın hayranlık duyduğu din adamları Willbur Fisk ve Orville ise Orville Dewey’in adları seçildi.^[6] Arkadaşları için "Will" ve "Orv" idiler ve Dayton'da komşuları onları "Piskoposun çocukları" veya "Piskoposun oğlanları" olarak tanıyordu.

Babalarının “United Brethren in Christ” kilisesindeki (Türkçe: İsa'daki Birleşik Kardeşler Kilisesi) piskopos konumu nedeniyle, babaları sık sık seyahat etti ve nihayet 1884'te Dayton'a kalıcı olarak dönmeden önce Wright'lar sık sık toplam on iki kez taşındılar. Orville yaramazlık yaptı ve bir kez okuldan atıldı.^[7] 1878'de aile Cedar Rapids, Iowa'da yaşarken, babaları iki küçük oğlu için eve bir oyuncak helikopter getirdi. Cihaz, Fransız havacılık öncüsünün Alphonse Pénaud icadına dayanıyordu. Kağıt, bambu ve mantardan ve rotorunu döndürmek için bir lastik banttan yapılmıştı ve yaklaşık 1 fit (30 cm) uzunluğundaydı. Wilbur ve Orville kırılana kadar onunla oynadılar ve sonra kendilerininkini yaptılar.^[8] Daha sonraki yıllarda, uçmaya olan ilgilerinin kıvılcımı olarak oyuncakla yaşadıkları deneyime işaret ettiler.^{[9](ss56–57)}

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Wright Kardeşler'in evi/Wright Brothers' Home
• 
  Wright Kardeşler'in uçak planlarından biri, (1899)
• 
  Wright Kardeşler'in uçaklarından biri, (1908)
• 
  Sayısız testlerden birinde, 1902 Wright Planörü'nün üstünde Wilbur Wright, solda Orville Wright, sağda arkadaşları Dan Tate, (10 Ekim 1902).

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• George Cayley
• Montgolfier Kardeşler
• Havacılık Tarihi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]