Ortalama deniz seviyesinden yükseklik

Ortalama deniz seviyesinden yükseklik veya ortalama deniz seviyesine göre yükseklik (AMSL); dağ, ova, yapı gibi coğrafi unsurların, meteorolojik olayların veya hava taşıtlarının yüksekliğini belirtmekte kullanılan bir kavram. Bunun için ortalama deniz seviyesi referans alınır. AMSL kısaltması, İngilizce above mean sea level kavramının akronimidir.

Deniz seviyesi kıyılarda da med-cezir veya yüzeysel akıntılar olmadığı halde bile çoğunlukla bir metreden daha fazla değişkendir, ancak sabit bir su seviyesi saptama aletiyle yıllar boyunca yapılan ölçümlerle ortalama değeri oldukça kesin olarak belirlenebilmektedir.

Yükseklik referansı olarak deniz seviyesinin kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Modern jeodezi'de mümkünse milimetrelerle ifade edilecek kesinlikle tanımlı olması gereken referans yüzeyinin tespit edilmesi için, ülkeler ve kullanım amacına göre değişen hesaplama yöntemleri ve referans noktaları kullanılır. Dolayısıyla bunlar aslında sadece bölgesel olarak doğru sayılabilir, ancak çoğunlukla 18. ve 19. yüzyılda ulusal olarak bir ülkenin tüm toprakları için genel geçerli olarak kabul edilmiştir.

Ulusal bazda kullanılan sistemler için, referans sıfır noktası olarak çoğunlukla en yakın kıyı şeridinde bulunan bir ölçüm noktasının ortalama deniz seviyesi kullanılır. Buradan tüm ülkeye ağ halinde dağılmış belirli noktaların rakımı nivelman ile belirlenir. Avrupa'daki bu tür önemli referans noktaların örnekleri olarak, Amsterdam ölçeği (Kuzey Denizi), Kaliningrad (Rusya) ve Kronstadt ölçekleri (ikisi Doğu Denizi) ile Akdenizde Trieste, Cenova ve Marsilya sayılabilir.

Bazı ülkelerin kullandığı resmi yükseklik sistemleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke	Sistemin adı	Yükseklik Tanımı	Seviye ölçeği	Referans noktası
Belçika	Felemenkçe: meter boven Oostends Peil (m O.P.) (Ostende ölçeği üzeri yükseklik)	ortometrik yükseklik	Ostende	Ostende
Almanya (DHHN92)) (Deutsches Haupthöhennetz' / Alman Temel Yükseklik Ağı)* Batı Almanya Eyaletleri ve Batı Berlin (DHHN12) Doğu Almanya Eyaletleri ve Doğu Berlin (SNN76)	Meter über Normalhöhennull (m ü.NHN) (Normal deniz seviyesi üzeri yükseklik) Meter über Normalnull (m ü. NN) Meter über Höhennormal (m ü. HN)	normal yükseklik normal ortometrik yükseklik normal yükseklik	Amsterdam Amsterdam Kronstadt	Wallenhorst Hoppegarten (Müncheberg yakınında) Hoppegarten (Müncheberg yakınında)
Finlandiya		ortometrik yükseklik	Helsinki	Helsinki
Fransa (NGF-IGN69)	Fransızca: mètres au-dessus du niveau de la mer (m) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik)	normal yükseklik	Marsilya	Marsilya
Büyük Britanya	İngilizce: meters above sea level (m ASL / m a.s.l.) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik)	ortometrik yükseklik	Newlyn	Newlyn
İrlanda	İngilizce: meters above sea level (m ASL / m a.s.l.) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik)	normal ortometrik yükseklik	Maln Head	Maln Head
İtalya	İtalyanca: metri sul livello del mare (m s.l.m.) (Deniz seviyesi üzeri yükseklik)	normal ortometrik yükseklik	Cenova ölçeği	Cenova
Eski Yugoslavya devletleri	Hırvatça: Nadmorska visina (m/nv) (Adriyatik Denizi deniz seviyesi üzeri yükseklik)	normal ortometrik yükseklik	Molo Sartorio 1875/1900
Liechtenstein (LN02)	Meter über Meer (m ü. M.) (Deniz üzeri metre miktarı)	düzeçlenmiş yükseklik	Marsilya	Repère Pierre du Niton
Lüksemburg		ortometrik yükseklik	Amsterdam	Amsterdam
Hollanda	Felemenkçe: meter boven NAP (m NAP) (Amsterdam ölçeği (NAP) üzeri yükseklik)	ortometrik yükseklik	Amsterdam	Amsterdam
Norveç	Norveççe: meter over havet (moh.) (Deniz üzeri metre miktarı)	normal ortometrik yükseklik	Tregde	Tregde
Avusturya	Meter über Adria (m ü. Adria) (Adriyatik Denizi deniz seviyesi üzeri yükseklik)	normal ortometrik yükseklik	Molo Sartorio 1875	Hutbiegl
Polonya	Lehçe: metry nad poziomem morza (m n.p.m.)	normal yükseklik	Konstadt
Portekiz		ortometrik yükseklik	Cascais	Cascais
İsveç	İsveççe: Meter över havet (m ö.h.) (Deniz üzeri metre miktarı)	normal yükseklik	Amsterdam
İsviçre (LN02) ^[1]	Meter über Meer (m ü. M.) (Deniz üzeri metre miktarı)	düzeçlenmiş yükseklik	Marsilya	Repère Pierre du Niton
Slovakya	Slovakça: metrov nad morom (m n.m.) (Deniz üzeri metre miktarı)	normal yükseklik	Kunštát
Slovenya		normal ortometrik yükseklik	Triest 1900	Ruşe
İspanya	İspanyolca: metros sobre el nivel del mar (msnm) (Deniz seviyesi üzeri metre miktarı)	ortometrik yükseklik	Alicante	Alicante
Çek Cumhuriyeti	Çekçe: metrů nad mořem (m n.m.) (Deniz üzeri metre miktarı)	ortometrik yükseklik	Konstadt
Türkiye	Ortalama deniz seviyesine göre yükseklik	normal ortometrik yükseklik	Antalya	Antalya
Macaristan	Macarca: Tengerszint feletti magasság (Deniz üzeri yükseklik)	normal yükseklik	Konstadt	Nadap

*) DHHN92 standardı Almanya'nın tüm eyaletlerinde aynı anda yürürlüğe girmediği için, yeni topoğrafik haritalarda bile hem NN (batı eyaletleri) ve HN (doğu eyaletleri) rakım verileri birlikte belirtilir.

Yükseklik sistemlerinin arasındaki farklar genellikle birkaç santimetre ile birkaç desimetre arasındadır, ancak aşırı durumlarda birkaç metre de olabilir. Düzeltme değeri yükseklik sistemindeki konumundan ve farklı yükseklik tanımlarında ayrıca yüksekliğe bağlı olduğu için sabit bir değerle değişik sistemlerin arasında dönüşümler ancak düşük bir kesinlikle (>1 dm) mümkündür. Farklı yükseklik tanımları söz konusu olduğunda, dönüştürme hesaplarındaki kesinlik özellikle yüksek dağlık bölgelerinde düşer.

UELN İngilizce: United European Levelling Network sistemi ile (eski: Fransızca: Reseau Européen Unifié de Nivellement (REUN)), Avrupa çapında Amsterdam ölçeğine dayanan ortak bir sistem meydana getirildi.

Haritalarda rakım verileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Arazi rakımı topografik haritalarda, rakım noktaları kotlar, rakım çizgileri ya da renkli rakım katmanları ile betimlenir. Yerleşimlere ait rakım veriler belirtildiğinde, çoğunlukla söz konusu yerleşimin merkezinde temsili bir noktanın rakımı seçilir. Bu örneğin bir meydan, belediye binası, istasyon veya mabet olabilir. Sulaklarda ise ortalama su seviyesinin yüksekliği belirtilir. Rakım noktaları için çoğunlukla yol kavşakları veya kıvrımları, trigonometrik nirengi noktaları veya zirve kesişmesi gibi belirgin, bulunması kolay yerler seçilir. Ancak örneğin bir nirengi noktası ya da zirve kesişmesi en yüksek noktada değilse, en yüksek ya da alçak noktalar her zaman gösterilmiyor olabilir. Haritada kullanılan yükseklik verilerinin dayandığı yükseklik sistemi genel kural olarak haritanın kenarında yazılı olmalıdır.

Denizcilikte rakım verileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Denizcilikte ve deniz haritalarında, gelgit olgusu bulunan karasularında en düşük astronomik gelgit seviyesi ve gelgit olgusu bulunmayan karasularında ortalama deniz seviyesine göre hesaplanan referans çizgisi seviyesi esas alınır. Denizin dibindeki yüksekliklikler, referans çizgisi seviyesine göre negatif yükseklik olarak belirtilir. Kıyının deniz tarafında kalan yükseklikler de aynı şekilde referans çizgisi seviyesine göre pozitif yükseklikler olarak belirtilir. Karadaki yükseklikler ise, ortalama deniz seviyesine göre belirtilir.

Havacılıkta irtifa verileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Havacılıkta, hava aracının irtifası veya uçuş engellerinin yüksekliği -genellikle- ortalama deniz seviyesinden yükseklik olarak ifade edilir. Ancak bu durumun istisnaları vardır. Örneğin uçuş seviyeleri standart basınç hattından (1013,25 hektopaskal) yükseklik olarak verilir. Ortalama deniz seviyesinden yükseklik QNH değeri kullanılarak hesaplanır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

İngilizce: Relations between the European national height Systems and the UELN. BKG (mit Karten zu den neuen Höhensystemen in Europa)
Beschreibungen und Transformationsparameter europäischer Höhenbezugssystem 3 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BKG
Umrechnung zwischen WGS84 Referenz-Ellipsoid und EGM96 Geoid19 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kartenbezugssysteme^{[ölü/kırık bağlantı]}

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.

Bu seviyede atmosfer basıncı 1000-1013 milibar düzeyindedir. Ölçülmesi çok karışık hesaplamalar gerektirir. Şu sıralar genellikle küresel ısınma ve deniz seviyesi yükselmesi ile birlikte anılmaktadır.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.

[1]

Ortalama deniz seviyesinden yükseklik nedir?, Ortalama deniz seviyesinden yükseklik anlamı nedir?, Ortalama deniz seviyesinden yükseklik ne demektir?