Montevideo

Montevideo
Montevideo
Şehir
	San Felipe y Santiago de Montevideo
	; Arma
	Takma ad: La Muy Fiel Y Reconquistadora
	Slogan: Con libertad ni ofendo ni temo (İspanyolca)
	Montevideo Montevideo'nun Uruguay'daki konumu
Ülke	Uruguay
Departman	Montevideo Departmanı
Kuruluş	1726
İdare
• Başkan	Carolina Cosse (Geniş Cephe)
Rakım	43 m
Nüfus (2004)
• Toplam	1.325.968
Posta kodu	10000
Alan kodu	+02
	Resmî site; www.montevideo.gub.uy

Montevideo, bir Güney Amerika ülkesi olan Uruguay'ın başkenti, en önemli limanı ve en büyük kentidir.^[1] Aynı zamanda en gelişmiş ve modern yönetim otoritelerinin var olduğu yerdir. Ülkenin parlamentosu bu kentte bulunmaktadır.

Köken bilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

"Montevideo" kelimesi Portekizcede "bir dağ görüyorum" anlamına gelir. Bu bölgeye gelen Portekiz gemicilerinden biri, körfezin ardındaki dağı gördüğünde bu kelimeyi kullandı. Şehrin adı buradan gelmektedir.

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya ile aralarındaki Tordesillas antlaşmasına karşın, 17. yüzyılda Portekizliler, Colonia del Sacramento'u kurunca, 1724'te İspanyollar gelip Portekizlileri bölgeden çıkarmışlar ve önlem olarak da 1725'te kenti kurmuşlardır.

Kent 1828'de Uruguay'ın başkenti olmuştur.

'Montevideo' adının anlamını açıklayan en az iki değişik sav vardır: Birincisi Portekizce "Monte vide eu" ("bir dağ görüyorum") dan geldiği, ikincisi de İspanyolca "Monte VI De Este a Oeste" ("doğudan batıya altıncı dağ")'dan geldiğidir. Kentin tam adı San Felipe y Santiago de Montevideo'dur.

19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyıl başlarında, Arjantin ve Brezilya'nın artan etkisinden kurtulma çabaları Birleşik Krallık'ın etkisinin artması sonucunu doğurmuştur. Kent 1838 ile 1851 yılları arasında art arda Arjantin diktatörü Juan Manuel de Rosas tarafından ele geçirilmiş; 1860 ile 1911 yılları arasında Birleşik Krallık, kenti çevresine bağlayan geniş demiryolu ağı kurmuştur.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Montevideo'nun 1,3 milyonluk nüfusunun yaklaşık yarısı İtalyan kökenlidir ve geri kalanın büyük çoğunluğu da Avrupa (özellikle İspanyol) köklerine sahiptir. Nüfusun sadece yüzde 12'si Avrupalı göçmenlerin soyundan gelmiyor.

Montevideo'nun büyükşehir bölgesi, esas olarak şehrin kendisi ve Montevideo'nun banliyöleri ve bitişik kırsal alanları ile çevresindeki Canelones eyaletinden oluşur, Uruguay'ın toplam nüfusunun yüzde kırkından fazlasını temsil eder.

Konumu, iklimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Montevideo; ülkenin güneyinde, Uruguay ırmağı ile Prana ırmağının birleşerek denize döküldüğü geniş Rio de la Plata ("gümüş ırmak") koyunun kuzeyinde yer alır. Aynı koyun güneyindeki Buenos Aires'ten yaklaşık olarak 193 kilometre uzaktadır.

İklimi ılıman, ortalama sıcaklığı yaklaşık 15 santigrat derecedir.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Montevideo, Uruguay iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	42,8	40,3	38,4	36,7	32,0	27,4	29,8	30,8	32,0	35,8	38,2	40,8	42,8
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	27,7	26,8	25,3	21,7	18,2	15,2	14,5	16,3	17,5	20,8	23,3	26,0	21,1
Ortalama sıcaklık (°C)	23,2	22,7	21,3	17,9	14,5	11,7	11,1	12,4	13,7	16,6	19,0	21,5	17,1
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	18,8	18,7	17,3	14,1	10,9	8,3	7,6	8,5	9,9	12,5	14,7	17,0	13,2
En düşük sıcaklık (°C)	6,0	6,8	3,8	1,3	−2	−5,6	−5	−3,8	−2,4	−1,5	2,5	5,0	−5,6
Ortalama yağış (mm)	86,8	101,5	104,6	85,5	89,0	83,1	86,4	88,2	93,9	108,5	89,3	84,4	1.101,2
Kaynak: Instituto Nacional de Investigación Agropecuaria^[2]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Küçük bir yerleşim olarak başlayan Montevideo'da yaşayan kişi sayısı 1860'ta ancak 37.787'ydi. Göçmenlerin de etkisiyle bu sayı 1884'te 104.472'ye yükseldi. Bu arada, kent tecimsel (ticari) açıdan Buenos Aires'e rakip olmuştu. 20. yüzyıl başlarında Avrupa'dan birçok göçmenin gelmesiyle, 1908'de yabancı bir ülkede doğmuş Montevideoluların oranı %30'lara dek çıktı.

20. yüzyıl ortalarında askeri diktatörlükler ve iktisadi bunalımlar kentte bugün de etkileri görülen gerileme dönemini başlattı. Köyden kente göçün sonuçları özellikle Ciudad Vieja'da (Eski Şehir) görülür. Son yıllarda ekonomide görülen iyileşme ve komşu ülkelerle daha sıkı tecimsel ilişkilerin tarımsal üretimde gelişmeyi sağlayarak, ilerisi için umut vermektedir. Ancak günümüzde Uruguay Pesosu'nun Arjantin Pesosu ve Amerikan Doları karşısında devamlı değer kaybetmesi ülke halkının gelir seviyesini ciddi şekilde etkilemiştir. Ortalama kişi başı yılık gelir hacmi 1500 Amerikan Doları civarında olan ülkede eğitim durumu da lise seviyesini çok fazla geçmemektedir.Ülkenin en büyük diğer özelliği futbola olan yoğun ilgidir. İlk Dünya Kupası'nın oynandığı stadyuma sahip olsa bile maddi zorluklar futbolun da çok gelişememesine sebep olmuştur.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]

Montevideo edebiyatının uzun ve zengin bir geleneği vardır. Uruguay edebi hayatı başkentle sınırlı olmamakla birlikte (ülkenin diğer bölgelerinden Salto'nun yerlisi olan Horacio Quiroga ve Paso de los Toros'ta doğup büyüyen Mario Benedetti gibi tanınmış Uruguaylı yazarlar vardır), onun eseridir. büyük nüfus, şehrin geleneksel olarak Uruguay'ın yaratıcı faaliyetlerinin ve yayıncılık endüstrisinin merkezi olmasını sağlar.

José Enrique Rodó, Carlos Vaz Ferreira, Julio Herrera y Reissig, Delmira Agustini ve Felisberto Hernández de dahil olmak üzere kayda değer bir yazarlar grubunun eserleri, 1900'lerde İspanyolca konuşulan dünyada da ilgi gördü ve Montevideo Atenas del Plata (« Atina'nın Atina'sı) Rio de la Plata).

Juan Carlos Onetti (1973 askeri darbesinden sonra Madrid'e yerleşen ve 1909-1994 yılları arasında asla anavatanına dönmeyen), Antonio Larreta, Eduardo Galeano (1940-2015), Marosa di Giorgio (1932-2004) ve Cristina Peri Rossi (ki 1972'den beri İspanya'da sürgünde yaşadı ve İspanyol vatandaşlığını kabul etti), 20. yüzyılın ikinci yarısında Uruguay başkentini üreten önde gelen yazarlardan biri olarak kabul edilir. 21. yüzyılda, denemeci ve şair Eduardo Espina, romancı Fernando Butazzoni, şair Rafael Courtoisie ve kalem öyküleri ve romanları olan Hugo Burel'in de aralarında bulunduğu yeni nesil yazarlar uluslararası başarı elde etti .

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Montevideo'nun 1929 ve 1930 yılları arasında inşa edilen ve Parque Batlle semtinde bulunan Estadio Centenario, Uruguay millî futbol takımının (Charruas) ana sahası olarak hizmet veriyor ve futbol tutkunları için bir cazibe merkezi . Stadyum Uruguay'ın ilk anayasasını anmak için inşa edildi ve 1930'daki ilk FIFA Futbol Dünya Kupası'nın on sekiz maçının onunun ev sahipliği yaptığı üç mekandan biriydi . FIFA, Estadio Centenario'yu sadece klasik futbol stadyumlarından biri olarak listelemekle kalmadı aynı zamanda 18 Temmuz 1983'te onu dünya futbolunun tek tarihi anıtı ilan etti. Güvenlik nedeniyle, stadyumun orijinal kapasitesi bu arada 100.000'den 60.235'e düşürüldü.

Uruguaylı sporcuların onuruna stadyumda bulunan Torre de los Homenajes gözlem kulesi, 1924 ve 1928 Yaz Olimpiyatları'na katıldı. Ayrıca stadyum arazisinde bulunan Museo del Futból'dur . Bu müze Uruguay futbolunun tarihini ve geleneklerini fotoğraflar, bayraklar ve tarihi program rehberleriyle belgelerken, tarihi belgeler de İngiliz göçmenler sayesinde Uruguay'da futbolun nasıl popüler hale geldiğini gösteriyor. Ayrıca Uruguaylı futbol takımının kazandığı 1930 ve 1950 Dünya Kupalarının taklitlerinin yanı sıra Pelé ve Diego Maradona gibi ünlü futbolcuların formaları da sergileniyor ..

Stadyumda spor müsabakalarının yanı sıra ulusal ve uluslararası üne sahip sanatçıların müzik konserleri de yer alıyor. Burada daha önce sahne almış dünya yıldızlarının listesi Aerosmith, Luciano Pavarotti ve Paul McCartney'i içeriyor .

Kardeş Şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
^ Castaño, José; Giménez, Agustín; Ceroni, Mauricio; Furest, José; Aunchayna, Rossina. "Caracterización Agroclimática del Uruguay 1980–2009" (PDF) (İspanyolca). Instituto Nacional de Investigación Agropecuaria. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018.
^ ^a ^b ^c ^d Galasso, Norberto (2019). Historia de la Argentina, vol. I&II (İspanyolca). Buenos Aires: Colihue. ISBN 978-950-563-478-1.
^ Gardner, James (1 Aralık 2015). Buenos Aires : the biography of a city. New York: St. Martin's Press. ISBN 978-1137279880.
^ "St. Petersburg in figures > International and Interregional Ties". Eng.gov.spb.ru. 24 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2010.
^ "Prefeitura.Sp – Descentralized Cooperation". 24 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2011.
^ "International Relations – São Paulo City Hall – Official Sister Cities". Prefeitura.sp.gov.br. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2010.

[coğ1-1] Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.

[INIA-2] Castaño, José; Giménez, Agustín; Ceroni, Mauricio; Furest, José; Aunchayna, Rossina. "Caracterización Agroclimática del Uruguay 1980–2009" (PDF) (İspanyolca). Instituto Nacional de Investigación Agropecuaria. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018.

[tar1-3] Galasso, Norberto (2019). Historia de la Argentina, vol. I&II (İspanyolca). Buenos Aires: Colihue. ISBN 978-950-563-478-1.

[bue1-4] Gardner, James (1 Aralık 2015). Buenos Aires : the biography of a city. New York: St. Martin's Press. ISBN 978-1137279880.

[5] "St. Petersburg in figures > International and Interregional Ties". Eng.gov.spb.ru. 24 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2010.

[São_Paulo-6] "Prefeitura.Sp – Descentralized Cooperation". 24 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2011.

[São_Paulo2-7] "International Relations – São Paulo City Hall – Official Sister Cities". Prefeitura.sp.gov.br. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Montevideo nedir?, Montevideo anlamı nedir?, Montevideo ne demektir?