Meteorit düşüş istatistikleri

Meteorit düşüş istatistikleri, Dünya'ya düşen meteoritlerin gerçek miktarını yaklaşık olarak hesaplamak için gezegen bilimciler tarafından sıklıkla kullanılır. Meteorit düşüşleri, düşmelerine tanık olunduktan hemen sonra toplanan meteoritlerdir, oysa meteorit buluntuları daha sonra keşfedilir. Düşüşlerden 30 kat daha fazla buluntu olmasına rağmen, meteorit türlerinin ham dağılımı Dünya'ya düşenlerin gerçek durumunu doğru bir şekilde yansıtmaz. Bunun nedenleri arasında aşağıdakiler gösterilebilir:

Bazı meteorit türlerinin bulunması diğerlerine göre daha kolaydır.
Bazı meteorit türleri diğerlerine göre daha hızlı bir şekilde aşınır.
Bazı meteoritler, özellikle demir meteoritler geçmişte insanlar tarafından olağanüstü ve/veya faydalı oldukları anlaşıldığından toplanmış olabilir, bu da onların bilimsel kayıtlara girmemesine neden olmuş olabilir.
Birçok meteorit, meteor yağmuru olarak düşer, fakat olaydan uzun bir süre sonra toplandığından hangilerinin aynı düşüşün bir parçası olduğunu belirlemek zor olabilir.
Birçok meteorit, meteoritleri satan kişiler tarafından bulunur. Değerli ve nadir türler hızla bilimsel olarak tanıtılırken, değeri düşük olanlar hiç tanımlanmayabilir.

Bu etkilerden bazıları için meteorit buluntu istatistiklerinin istatistiksel analizlerini düzeltmek, özellikle de nadir meteorit türlerinin düşme sıklığını tahmin etmek amacıyla birçok girişimde bulunulmuştur. Örneğin, 100'den fazla bilinen Ay meteoriti buluntusu olmasına rağmen, hiçbirinin düşerken gözlemlenmediği bilinmektedir. Bununla birlikte, yaygın türler için genellikle meteorit düşüş istatistikleri tercih edilir.

Bu istatistikler 9 Haziran 2012 tarihine kadar günceldir.

Materyale göre istatistikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu meteorit düşüşü için, uzun zaman önce meydana gelen veya hiçbir zaman tam bir bilimsel nitelik kazanmamış olanlar için bile nesnenin bir taş, taşsı demir veya demir meteorit olduğu bilinmektedir. Literatür verilerine dayalı olarak her türün sayıları ve yüzdeleri şöyledir.^[1]^[2]^[3]

Materyal	Sayı	%
Demir meteoritler	49	%4,4
Taşsı-demir meteoritler	11	%1,0
Taş meteoritler	1042	%94,6
Toplam	1102	%100,0

Ana kategoriye göre istatistikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Meteoritleri alt bölümlere ayırmanın geleneksel yolu (Meteorit sınıflandırması'na bakınız) demirler, taşsı-demirler ve iki büyük grup taş meteoritleri olan kondritler ve akondritler olarak ayrılmasıdır. Bazı daha az çalışılmış taş meteorit düşüşleri için nesnenin kondritik (kumlu) olup olmadığı bilinmemektedir; bu nedenle gruplandırılabilen meteoritlerin sayısı yukarıda gösterilenin %4 daha azıdır. Bu sayılar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Taş meteoritlerinin eksik sayımı için hafif bir düzeltme yapılabilirdi (örneğin, demirlerin yüzdesi %0,2 azalacaktı), fakat bu yapılmamıştır.

Kategori	Sayı	%
Demirler	49	%4,6
Taşsı demirler	11	%1,0
Akondritler	86	%8,2
Kondritler	915	%86,2
Toplam	1062	%100,0

Meteorit grubuna göre istatistikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Meteorit düşüşlerinin muhtemelen en yararlı istatistiksel ayrımı gruplara göre yapılanıdır, ki bu meteoritlerin sınıflandırıldığı temel yoldur. Yukarıdaki tabloda yer alan meteoritlerin yaklaşık %5'i bu tür gruplara yerleştirilmelerine izin verecek kadar yeterince sınıflandırılmamıştır. Yine de bu etkiyi düzeltmek için yüzdelerde küçük bir düzeltme yapılabilir, fakat sonuçları büyük ölçüde değiştirmez. Birçok meteorit grubunun sadece az sayıda düşüşle temsil edildiğine dikkat edilmelidir; bu gruplara ait düşüş yüzdeleri büyük belirsizlik taşımaktadır.

Grup	S	%
Demir meteoritler
IAB kompleksi	10	%1,0
IC	0	%0,0
IIAB	6	%0,6
IIC	0	%0,0
IID	3	%0,3
IIE	2	%0,2
IIF	1	%0,1
IIG	0	%0,0
IIIAB	11	%1,1
IIIE	0	%0,0
IIIF	0	%0,0
IVA	4	%0,4
IVB	0	%0,0
Gruplandırılmamış	4	%0,4
Taşsı Demir meteoritler
Mesosiderit	7	%0,7
Pallasit	4	%0,4

Grup	S	%
Akondritler
Akapulkoit	1	%0,1
Lodranit	1	%0,1
Angrit	1	%0,1
Aubrit	9	%0,9
Diyojenit	11	%1,2
Eukrit	34	%3,4
Howardit	16	%1,6
Brakinit	0	%0,0
Ureilit	6	%0,6
Winonait	1	%0,1
Gruplandırılmamış	2	%0,2
Ay	0	%0,0
Mars	5	%0,5

Grup	S	%	Sınıf toplamı
Kondritler
CB	1	%0,1	Karbonlular: %4,4
CH	0	%0,0
CI	5	%0,5
CK	2	%0,2
CM	15	%1,5
CO	6	%0,6
CR	2	%0,2
CV	7	%0,7
C gruplandırılmamış	6	%0,6
EH	8	%0,8	Enstatit: %1,6
EL	8	%0,8	Enstatit: %1,6
H	339	%33,8	Adi: %80,0
H/L	1	%0,1
L	371	%37,0
L/LL	9	%0,9
LL	82	%8,2
R	1	%0,1	Diğer: %0,2
K	1	%0,1	Diğer: %0,2

Genel Toplam: 1003 meteorit

Ülkelere göre istatistikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke	S
Afganistan	2
Almanya	32
Amerika Birleşik Devletleri	146
Angola	3
Arjantin	24
Avustralya	16
Avusturya	4
Azerbaycan	2
Bangladeş	8
Batı Sahra^[a]	3
Belarus	3
Belçika	3
Birleşik Krallık	18
Bosna-Hersek	1
Brezilya	22
Bulgaristan	6
Burkina Faso	8
Burma	3
Cezayir	7
Çad	1
Çek Cumhuriyeti	15
Çin Halk Cumhuriyeti	58
Danimarka	4
Ekvador	1
Endonezya	16
Ermenistan	2
Estonya	3
Etiyopya	5

Ülke	S
Fas	6
Filipinler	4
Finlandiya	5
Fransa	63
Gana	1
Güney Afrika	21
Güney Kore	3
Güney Sudan	3
Hindistan	127
Hırvatistan	4
Hollanda	4
Irak	2
İngiltere	18
İran	2
İrlanda	6
İspanya	23
İsveç	9
İsviçre	4
İtalya	31
Japonya	42
Kamboçya	2
Kamerun	3
Kanada	16
Kazakistan	6
Kenya	4
Kolombiya	1
Kongo Demokratik Cumhuriyeti	5
Kore	3
Kosta Rika	1

Ülke	S
Lesotho	1
Letonya	4
Libya	1
Litvanya	4
Lübnan	1
Macaristan	6
Madagaskar	1
Makedonya	1
Malavi	5
Malezya	3
Mali	2
Mauritius	1
Meksika	19
Mısır	2
Moğolistan	4
Moritanya	3
Namibya	2
Nijer	9
Nijerya	14
Norveç	9
Orta Afrika Cumhuriyeti	1
Özbekistan	2
Pakistan	15
Papua Yeni Gine	2
Paraguay	1
Peru	1
Polonya	11
Portekiz	6

Ülke	S
Romanya	7
Rusya	47
Ruanda	1
Suudi Arabistan	4
Sırbistan	4
Slovakya	3
Slovenya	5
Somali	2
Sri Lanka	1
Sudan	7
Suriye	1
Svaziland	1
Şili	1
Tanzanya	8
Tayland	3
Tunus	5
Türkiye	12
Türkmenistan	2
Uganda	5
Ukrayna	32
Ürdün	1
Venezuela	2
Vietnam	3
Yemen	2
Yeni Kaledonya	1
Yeni Zelanda	1
Yunanistan	1
Zambiya	1
Zimbabve	2

Genel Toplam: 1106 meteorit

Kıtaya ve zamana göre istatistikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dönem	Avrupa	Asya	Kuzey Amerika	Afrika	Güney Amerika	Okyanusya	Toplam
1400 öncesi	1	1					2
1400'ler	4						4
1500'ler	2						2
1600'ler	9	3					12
1700'ler	25	3					28
1800–1820	31	7	3	1			42
1821–1840	26	11	9	1	1		48
1841–1860	42	15	12	1			70
1861–1880	47	36	14	6	4	1	108
1881–1900	36	27	20	7		2	92
1901–1920	27	55	21	10	4	2	119
1921–1940	38	55	32	17	14	5	161
1941–1960	27	27	18	31	12	3	118
1961–1980	19	42	22	29	8	3	123
1981–2000	12	49	19	24	4	2	110
2001-	11	15	12	16	7	2	63
Toplam	357	346	121	144	53	20	1102

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Batı Sahra bir ülke değil. Kuzey Afrika'nın Mağrip bölgesinde bulunan, kısmen kendi kendini ilan eden Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen ve kısmen de Fas tarafından işgal edilen tartışmalı bir bölgedir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Göktaşı bilimi sözlüğü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Meteoritical Bulletin Database". Lunar and Planetary Institute. 9 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2018.
^ "The NHM Catalogue of Meteorites". 30 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
^ "MetBase". 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.

[4] Batı Sahra bir ülke değil. Kuzey Afrika'nın Mağrip bölgesinde bulunan, kısmen kendi kendini ilan eden Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen ve kısmen de Fas tarafından işgal edilen tartışmalı bir bölgedir.

[1] "Meteoritical Bulletin Database". Lunar and Planetary Institute. 9 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2018.

[2] "The NHM Catalogue of Meteorites". 30 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.

[3] "MetBase". 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.

[1]

[2]

[3]

[a]

Meteorit düşüş istatistikleri nedir?, Meteorit düşüş istatistikleri anlamı nedir?, Meteorit düşüş istatistikleri ne demektir?