Kurşunlu Han (Üsküp)

Куршумли ан; Kurşumli An
	Kurşunlu Han'ın avlusu
Genel bilgiler
Tür	Han, kervansaray
Mimari tarz	Osmanlı mimarisi
Adres	Üsküp Çarşısı
Şehir	Üsküp
Ülke	Makedonya
Koordinatlar	42°00′11″K 21°26′13″D / 42.00306°K 21.43694°D
Mevcut kullanan	Müze, kültür merkezi
Adını aldığı	Makedonya Cumhuriyeti
Açılış	1550'ler
Yenileme	1963
Teknik ayrıntılar
Kat sayısı	İki
Zemin alanı	2800 m²

Kurşunlu Han (Makedonca Куршумли ан-Kurşumli An), tarihî Üsküp Çarşısı içinde bulunan, 16. yüzyılda inşa edilmiş Osmanlı dönemine ait kervansaray.

İnşa kitabesi bulunmadığı için yapım tarihi tam olarak kestirilmeyen yapının, Hicri 957, (Miladi 1550) tarihli vakıf senedinden yola çıkılarak, Hoca el-Madeni adıyla bilinen Muslihuddin Abdülgani tarafından inşa ettirildiği anlaşılmaktadır.^[1]

Genel bilgi[değiştir | kaynağı değiştir]

Taş ve tuğladan inşa edilmiş iki katlı bir yapıdır. Giriş kapısı yapının güney tarafındadır ve Türk Çarşısı'na açılmaktadır. Hanın her iki katında kemerlerle birbirine bağlı birçok kare taşlı sütun bulunmaktadır. Handa bulunan iki avlunun ilkinin ortasında bir havuz yer alır. Bu avluya bakan zemin ve birinci kattaki odalar handa konaklayanlara ayrılmışken, diğer avlu atların barınması, tacirlerin ve konukların eşyalarının saklanması için kullanılmaktaydı.^[2]

Dikdörtgen planlı ve iki avlulu yapı, toplam 2800 m²’lik bir alanı kaplamaktadır. 28'i zemin katta, 32'si ise üst katta olmak üzere 60 odaya sahiptir. Kurşunlu Han'ın inşaatında yapı malzemesi olarak tuğla ve taş kullanılmıştır. Duvar örgüsü bir sıra taş ve iki sıra tuğladan oluşmaktadır. Her sırada taşların arasına birer dikey tuğla yerleştirilmiştir.^[1] Yapının kuzey ve güney cephesinin üst kısmında onar adet pencere bulunmaktadır. Doğu cephesinin üst kısmında altı adet pencere vardır. Bunların yanı sıra güney cephesinin giriş bölümünün üst kısmında doğu, batı ve güney yönünde birer penceresi daha vardır. Pencerelerin tümü dikdörtgen biçimli ve düz lentoludur. Pencerelerin üstü demir parmaklıklarla kaplıdır.^[1]

Başlangıçta banisinin adı Müezzin Hoca Hanı adıyla anılmıştır. "Kurşunlu" adını, 21 yüzyılda, piramit şeklindeki kubbelerinin kurşun ile kaplanmasından sonra almıştır.^[1] Vakıf senedinde, aynı hayırsever tarafından, hanla beraber hemen yanına bir cami ve hamam yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Ne var ki, 1689 yılındaki büyük yangında ve 1963 yılındaki depremde hasar görmüş olan bu yapılardan cami günümüze ulaşamamış, hamam ise harabeye dönmüş durumdadır ve sadece tek bir duvarı ayakta kalmıştır.

1787 yılına kadar han olarak kullanıldıktan sonra hapishaneye dönüştürülmüştür. Bir süre hapishane olarak kullanılan Kurşunlu Han, 1904-1912 tarihleri arasında yeniden han olarak kullanıldı.^[3]

Yazar Yahya Kemal Beyatlı Çocukluğum, Gençliğim, Siyâsı̂ ve Edebı̂ Hâtıralarım adlı eserinde, hapishaneden şu şekilde bahsetmektedir:

“	...Kurşunlu Han Üsküp'ün içinde dört köşeli, yassı duvarlı kurşun kubbeli, tabiata muhkem yaslanmış her türlü afetlere karşı pervasız dev bir eseriydi...Muhkem kapanmış olan parmaklıklı kapısından gördüm. Ortasında bir şadırvan vardı, şadırvanın üstünde Üsküplülerin dilinde gezen bir turna dururdu...Kurşunlu Han mahpusla lebaleb dolu olduğu için bulunduğu semtin ortasında uğuldardı. Kurşunlu Han'da yatmamış bir kabadayı adam sayılmazdı...	„

Bugünkü durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkenin en büyük müzesi olan Makedonya Müzesi'nin bir bölümüne ev sahipliği yapan binada, M.Ö. 1. yüzyıldan, M.S. 4. yüzyıla kadar farklı dönemlere ait 130 adet taş heykel sergilenmektedir. Türkiye ve Makedonya Kültür Bakanlıkları arasında 2006 yılında imzalanan protokol gereği, karşılıklı kültür merkezlerinin açılması karara bağlanmış, Makedonya'ya İstanbul Taksim'de bir mekan tahsis edilirken, Üsküp'teki Türk Kültür Merkezi'ne mekan olarak Kurşunlu Han seçilmiştir. Tahsis işlemi 2016 yılında gerçekleşmiştir.^[4]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1963 Üsküp depremi
2014. İç görünümü
Avludan görünüm
Merdivenler
Sergilenen eserlerden biri
1963 depreminden önce
2008 yılındaki hali
1903 yılında mahkûmlar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d Sevil BÜLBÜL. "Osmanlı Döneminde Makedonya'da han ve Kervansaraylar" (PDF). Tidsad. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.
^ "Kurşunlu Han (Kurşumli An) – Osmanlı Hanı". Maktürk. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.
^ Eyüp SALİH. "Makedonya'da Türk Kültürünün Dünü, Bugünü ve Yarını". www.balturk.org.tr. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.
^ Üsküp Yunus Emre Enstitüsü. ""Ve Kurşunlu Han Üsküp Yunus Emre Enstitüsü'nde!"". 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.

[TİDSAD-1] Sevil BÜLBÜL. "Osmanlı Döneminde Makedonya'da han ve Kervansaraylar" (PDF). Tidsad. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.

[2] "Kurşunlu Han (Kurşumli An) – Osmanlı Hanı". Maktürk. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.

[3] Eyüp SALİH. "Makedonya'da Türk Kültürünün Dünü, Bugünü ve Yarını". www.balturk.org.tr. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.

[4] Üsküp Yunus Emre Enstitüsü. ""Ve Kurşunlu Han Üsküp Yunus Emre Enstitüsü'nde!"". 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Üsküp
Belediyeler	Merkez Gazi Baba Aerodom Çayır Ekşisu Butel Şuto Orizari Karpoş Gorçe Petrov Saray
Coğrafya	Matka Kanyonu Üsküp Bölgesi Karadağ Vardar Nehri Vodno Dağı
Tarih	1555 Üsküp depremi 1689 Üsküp yangını 1963 Üsküp depremi
Simge yapılar	Çifte Hamam Üsküp Kalesi Kapan Han Kurşunlu Han Makedonya Meydanı Milenyum Haçı Türk Çarşısı Pella Meydanı Porta Makedonya Ristiç Sarayı Scupi İskender Bey Meydanı Üsküp Kemeri Üsküp Hayvanat Bahçesi Taşköprü Sulu Han Tauresium Tumba Macari
Kiliseler	İsa'nın Yükselişi Kilisesi Aziz Ohrili Klement Kilisesi Aziz Nikita Kilisesi Aziz Panteleimon Kilisesi Meryem Ana Doğuş Kilisesi Marko Manastırı
Camiler	Mustafa Paşa Camii Sultan Murad Camii
Müzeler	Makedonya Müzesi Makedon Mücadelesi Müzesi Makedonya Ulusal Galerisi Makedonya Çağdaş Sanat Müzesi Üsküp Şehir Müzesi Makedonya Yahudileri için Holokost Anma Merkezi Rahibe Teresa Anıt Evi
Spor alanları	Avtokomanda Boris Traykovski Spor Merkezi Boris Traykovski Stadyumu Çayır Stadyumu Sementaritsa Stadyumu Gorçe Petrov Stadium Yane Sandanski Arena Lokomotiva Stadyumu Toşe Proeski Arena Kale Spor ve Rekreasyon Merkezi Petar Miloşevski İdman Merkezi Jelezarnitsa Stadyumu
Spor kulüpleri	FK Alumina FK Balkan Skopje FK Butel FK Sementaritsa 55 FK Gotse Delçev Skopsko Pole FK Gorno Lisiçe FK İlinden Skopje KK Karpoş Sokoli FK Lokomotiva Skopje FK Macari Solidarnost FK Makedonya Gorçe Petrov FK Metalurg Skopje Rabotniçki Şkupi FK Skopje FK Sloga Yugomagnat FK Vardar KK Rabotniçki KK Torus KK Vardar JKK Badel 1862 RK Metalurg Skopje RK Tineks Prolet RK Vardar JRK Metalurg JRK Vardar
Eğitim	FON Üniversitesi Avrupa Üniversitesi Aziz Kiril ve Metodius Üniversitesi Üsküp Amerikan Koleji Üniversitesi Yahya Kemal Koleji Nova Uluslararası Okulları
Etkinlikler	Baskerfest Üsküp Dans Festivali Oro Bez Granici Kota 2023 Üsküp Festivali Üsküp Film Festivali Üsküp Caz Festivali Üsküp Yaz Festivali Super Dzvezda Tiyatro Festivali
Ulaşım	Üsküp Havalimanı
Kişiler	Üsküp doğumlular

Kurşunlu Han (Üsküp) nedir?, Kurşunlu Han (Üsküp) anlamı nedir?, Kurşunlu Han (Üsküp) ne demektir?