1689 Üsküp yangını

1689 Üsküp yangını, 26 Ekim 1689'de başlayıp 2 gün süren tarihi bir olaydır. Yangın neticesinde şehrin büyük bir kısmı yanmış; yalnızca kale ile bazı kilise ve camiler gibi taştan yapılmış yapılar nispeten hasarsız kalmıştır. Yangının Üsküp üzerinde yıkıcı bir etkisi olmuştur. Kentin nüfusu 60.000'den 10.000 civarına düşmüş ve bir ticaret merkezi olarak bölgesel önemini yitirmiştir.^[1] Şehirde ikamet eden Müslümanların birçoğu başkent İstanbul'a yerleşerek burada Üsküp mahallesini meydana getirmişler, kentin gayrimüslim sakinleri ise Sofya ve Belgrad'a göçmüşlerdir.^[2]^[3]

1689 yılında Sienalı İtalyan komutan Enea Silvio Piccolomini Osmanlı İmparatorluğu'dan Kosova, Bosna-Hersek ve Makedonya üzerine saldırıya geçmiştir. Bu dönemde Üsküp'ün gelişimi 1689 yılında Avusturya ordusunun Makedonya'ya girmesiyle aniden kesintiye uğradı. Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699) sırasında General Piccolomini komutasındaki Avusturya birlikleri durdurulamaz bir ilerleyişle Balkanlar'ın içlerine kadar ilerleyerek Kaçanik Kalesi'ni aldıktan sonra Üsküp ovasına inmiştir. Türk ordusu ve halkın bir kısmı şehri terk ettiği için 25 Ekim 1689'da Üsküp'ü fazla mücadele etmeden teslim aldılar. Ancak Osmanlı kuvvetlerinin üç gün içinde karşı taarruzla geri dönmesi bekleniyordu. Bu sırada General Piccolomini'nin emriyle Üsküp ateşe verildi^[4] ve yangın iki gün sürdü (26 ve 27 Ekim); çok sayıda ev ve dükkân tahrip edildi, ancak en büyük hasar neredeyse tüm konutların, iki sinagogun ve Yahudi okulunun tahrip edildiği şehrin Yahudi mahallesinde meydana geldi.^[5]

Bu olaylarla ilgili bazı iddialar, Piccolomini'nin Üsküp'ü, kuvvetlerinin karargâhından bu kadar uzaktaki bir şehri işgal etme ve yönetme konusundaki yetersizliği nedeniyle yerle bir ettiğini belirtmektedir.^[6]

Saldırı sırasında general Piccolomini kolera veya veba^[7] hastalığına yakalanmış ve 9 Kasım 1689 tarihinde ölmüştür. Lidersiz kalan ordusu yenildi. Sırpların ve Arnavutların çoğu, Patrik Arsenije III Crnojević'in önderliğinde sürgüne kaçmıştır.^[1] Ertesi yıl 1690'da Mora Seraskeri Koca Halil Paşa ile Kırım Hanı Selim Giray, Kaçanik Boğazı’nda ve Kosova’da Avusturyalıları mağlûp ederek Üsküp’ü tekrar Osmanlı hâkimiyetine aldı.^[3]

Yangında zarar gören yapılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Judah, Tim (2009). The Serbs: history, myth and the destruction of Yugoslavia. 3rd ed. New Haven (Conn.): Yale University Press. ISBN 978-0-300-15826-7. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
^ ^a ^b Asani, Eljesa (10 Mart 2010). Makedonya'daki medreseler ve İsa Bey Medresesi (masterThesis tez). Uludağ Üniversitesi. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
^ ^a ^b "ÜSKÜP". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
^ "History of Skopje". www.fidanoski.ca. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2017.
^ Скопје, Град. "Official portal of City of Skopje - History". www.skopje.gov.mk. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2017.
^ Katardzhiev, Ivan (1979). A History of the Macedonian People. Graham W. Reid tarafından çevrildi. Skopje: Macedonian Review. s. 96.
^ "⏰Erdoğan'ın Hamas çıkışı, İlk Millî Maç, Beatlemania". us7.campaign-archive.com. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
^ "ÜSKÜP - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
^ "İshak Bey Camii | Etnolojik Araştırmalar ve Uygulamalı Antropoloji Merkezi - CEIPA". ceipa.pmf.ukim.mk. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
^ Yasinyazdı (19 Eylül 2016). "Yahya Paşa Cami". Üsküp - Makedonya Üsküp Şehri Turizm Rehberi. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
^ "SULTAN MURAD KÜLLİYESİ - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
^ Camci, +halit Ömer (28 Mayıs 2008). "Üsküp Yıldırım Han Diyarı – Bize Ataların Yadigârı". Gezgin Dergi. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
^ Skopje In Your Pocket (İngilizce). In Your Pocket. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.

Kuzey Makedonya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[:0-1] Judah, Tim (2009). The Serbs: history, myth and the destruction of Yugoslavia. 3rd ed. New Haven (Conn.): Yale University Press. ISBN 978-0-300-15826-7. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.

[:2-2] Asani, Eljesa (10 Mart 2010). Makedonya'daki medreseler ve İsa Bey Medresesi (masterThesis tez). Uludağ Üniversitesi. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.

[:3-3] "ÜSKÜP". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.

[4] "History of Skopje". www.fidanoski.ca. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2017.

[5] Скопје, Град. "Official portal of City of Skopje - History". www.skopje.gov.mk. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2017.

[6] Katardzhiev, Ivan (1979). A History of the Macedonian People. Graham W. Reid tarafından çevrildi. Skopje: Macedonian Review. s. 96.

[7] "⏰Erdoğan'ın Hamas çıkışı, İlk Millî Maç, Beatlemania". us7.campaign-archive.com. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.

[8] "ÜSKÜP - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

[9] "İshak Bey Camii | Etnolojik Araştırmalar ve Uygulamalı Antropoloji Merkezi - CEIPA". ceipa.pmf.ukim.mk. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

[10] Yasinyazdı (19 Eylül 2016). "Yahya Paşa Cami". Üsküp - Makedonya Üsküp Şehri Turizm Rehberi. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

[11] "SULTAN MURAD KÜLLİYESİ - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

[12] Camci, +halit Ömer (28 Mayıs 2008). "Üsküp Yıldırım Han Diyarı – Bize Ataların Yadigârı". Gezgin Dergi. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

[13] Skopje In Your Pocket (İngilizce). In Your Pocket. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

g t d Üsküp
Belediyeler	Merkez Gazi Baba Aerodom Çayır Ekşisu Butel Şuto Orizari Karpoş Gorçe Petrov Saray
Coğrafya	Matka Kanyonu Üsküp Bölgesi Karadağ Vardar Nehri Vodno Dağı
Tarih	1555 Üsküp depremi 1689 Üsküp yangını 1963 Üsküp depremi
Simge yapılar	Çifte Hamam Üsküp Kalesi Kapan Han Kurşunlu Han Makedonya Meydanı Milenyum Haçı Türk Çarşısı Pella Meydanı Porta Makedonya Ristiç Sarayı Scupi İskender Bey Meydanı Üsküp Kemeri Üsküp Hayvanat Bahçesi Taşköprü Sulu Han Tauresium Tumba Macari
Kiliseler	İsa'nın Yükselişi Kilisesi Aziz Ohrili Klement Kilisesi Aziz Nikita Kilisesi Aziz Panteleimon Kilisesi Meryem Ana Doğuş Kilisesi Marko Manastırı
Camiler	Mustafa Paşa Camii Sultan Murad Camii
Müzeler	Makedonya Müzesi Makedon Mücadelesi Müzesi Makedonya Ulusal Galerisi Makedonya Çağdaş Sanat Müzesi Üsküp Şehir Müzesi Makedonya Yahudileri için Holokost Anma Merkezi Rahibe Teresa Anıt Evi
Spor alanları	Avtokomanda Boris Traykovski Spor Merkezi Boris Traykovski Stadyumu Çayır Stadyumu Sementaritsa Stadyumu Gorçe Petrov Stadium Yane Sandanski Arena Lokomotiva Stadyumu Toşe Proeski Arena Kale Spor ve Rekreasyon Merkezi Petar Miloşevski İdman Merkezi Jelezarnitsa Stadyumu
Spor kulüpleri	FK Alumina FK Balkan Skopje FK Butel FK Sementaritsa 55 FK Gotse Delçev Skopsko Pole FK Gorno Lisiçe FK İlinden Skopje KK Karpoş Sokoli FK Lokomotiva Skopje FK Macari Solidarnost FK Makedonya Gorçe Petrov FK Metalurg Skopje Rabotniçki Şkupi FK Skopje FK Sloga Yugomagnat FK Vardar KK Rabotniçki KK Torus KK Vardar JKK Badel 1862 RK Metalurg Skopje RK Tineks Prolet RK Vardar JRK Metalurg JRK Vardar
Eğitim	FON Üniversitesi Avrupa Üniversitesi Aziz Kiril ve Metodius Üniversitesi Üsküp Amerikan Koleji Üniversitesi Yahya Kemal Koleji Nova Uluslararası Okulları
Etkinlikler	Baskerfest Üsküp Dans Festivali Oro Bez Granici Kota 2023 Üsküp Festivali Üsküp Film Festivali Üsküp Caz Festivali Üsküp Yaz Festivali Super Dzvezda Tiyatro Festivali
Ulaşım	Üsküp Havalimanı
Kişiler	Üsküp doğumlular

1689 Üsküp yangını nedir?, 1689 Üsküp yangını anlamı nedir?, 1689 Üsküp yangını ne demektir?

1689 Üsküp yangını nedir?, 1689 Üsküp yangını anlamı nedir?, 1689 Üsküp yangını ne demektir?

1689 Üsküp yangını

Yangında zarar gören yapılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]