James McKeen Cattell
Doğum	25 Mayıs 1860 Easton, Pensilvanya
Ölüm	20 Ocak 1944 (83 yaşında) Lancaster, Pensilvanya
Milliyet	Amerikalı
Kariyeri
Dalı	Psikometri , Psikoloji
Çalıştığı kurumlar	Cambridge Üniversitesi, Pensilvanya Üniversitesi, Columbia Üniversitesi
Doktora danışmanı	Wilhelm Wundt

James Mckeen Cattell, (d. 25 Mayıs 1860 - ö. 20 Ocak 1944, Amerikalı psikolog ve Amerika Birleşik Devletleri’nde psikoloji profesörü unvanı almış ilk bilim insanı.

Profesör unvanını Pensilvanya Üniversitesinden alan Cattell Amerikadaki işlevselcilik akımının en önemli temsilcilerinden biri olmasına rağmen resmi olarak asla bu akımla birleşmemiştir. Cattell tepki zamanındaki bireysel farklılıkları ele alan çalışmalar yapmış ve zihinsel süreçleri uygulamalı ve test yönelimli bir yaklaşım doğrutusunda ele almıştır. Zeka testi kavramını ortaya atan ilk psikolog olan Cattell, sıklıkla bebek zeka ölçeğinin (Cattell Infant Intellİgence Scale- CIIS) yazarı Raymond B. Cattell ile karıştırılmaktadır. Cattell psikoloji biliminin temelinin ölçüm ve deneye dayanması gerektiğini savunmuş, zihinsel süreçleri organizmaya olan faydası açısından ele alarak zihinsel testlerin geliştirilmesi ve desteklenmesi ile ilgilenmiştir. 1921 yılında; amacı psikolojin gelişmesi ve psikoloji uygulamalarının kullanımını arttırmak olan Psikoloji Birliği’nin temellerinin atılmasında etkili olmuştur.^[1]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1860 yılında Easton, Pensilvanya’da doğdu. Cattell ailenin en büyük ve en önemi çocuğu olarak büyüdü. James, babası William Cassady Cattell’in o doğduktan kısa bir süre sonra başkanlık konumuna yükseldiği Lafayette Koleji’nde lisans eğitimini tamamlamıştır. Bu dönemlerde ilgi alanı felsefe olan Cattell, felsefe üzerine hazırladığı bir yazı sayesinde Johns Hopkins’te bir eğitim bursu kazanmıştı.

Akademik hayatının erken dönemlerinde psikoloji ile ilgilenmeyen hatta burs kazanarak gittiği Johns Hopkins’teki ilk döneminde hiçbir psikoloji dersi almayan Cattell’in psikoloji alanına ilgisi uyuşturucu madde kullanmaya başladıktan sonra ortaya çıktı. Uyuşturucu maddelerin kendi zihinsel fonksiyonları üzerindeki etkisi ile ilgilenmiş, esrar, morfin, afyon, kafein ve tütün kullanmıştır. Uyuşturucu deneyimlerinden sonra Cattell Johns Hopkins’teki ikinci döneminde G. Stanley Hall’ın psikoloji derslerine girmeye başlamıştır. Cattell, bu süreci takiben psikolog olmaya karar vermiş ve farklı zihinsel faaliyetlerin gerektirdiği süre üzerinde bir araştırmaya başlamıştır.^[2]

Akademik Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yüksek lisans çalışması için ilk olarak Göttingen’e ve ardından Leipzig’e Wundt’un yanına giden Cattell, Johns Hopkins Üniversitesinde burs kazanıp oraya gitmiştir. Kısa bir süre sonra ise 1883 yılında Wundt’a asistanlık yapmak üzere Leipzig’e geri dönmüştür fakat Cattell’ in incelemek istediği konu Wundt’un psikolojisi ile neredeyse hiç uyuşmayan bireysel farklılıklardır. Bu durum Cattell’in çalışmalarının bir bölümünü kendi odasında yaptığının iddia edilmesine neden olmuştur. Yine Wundt ve Cattell tepki zamanı çalışmalarının değerleri konusunda aynı fikirde olmuşlardır.

1886 yılında mevzun olan Cattell önce Bryn Mawr ve Pensilvanya Üniversitelerinde psikoloji dersi vermiş ardından Cambridge Üniversitesinde okutmanlık yapmıştır. Cattell Cambridge Üniversitesindeki görevi sırasında Sir Francis Galton ile tanışmış ve ondan çok etkilenmiştir. Her şeyi sayan adam olarak bilinen Galton’un psikoloji disiplininde ölçme ve istatistiğin önemine yaptığı vurguyu benimseyen Cattell sıralama ve sınıflama üzerinde önemle duran ilk Amerikalı psikologlardan biri olmuştur. Cattell 1888 yılında babasının desteği ile Pensilvanya Üniversitesinde psikoloji profesörü olmuş ve 3 sene burada görev yaptıktan sonra 1891 yılında Columbia Üniversitesine geçmiştir. Burada psikoloji profesörü olarak 26 yıl kalacak olan Cattell, bir dönem psikoloji bölüm başkanlığı da yapmıştır. Fakat Cattell’in bazı olumsuz davranışları 1917’de buradaki işine son verilmesi ile sonuçlanmıştır. Columbia Üniversitesi’nden ayrıldıktan sonra kendini meslektaşlarından tecrit eden Cattell, zamanının çoğunu psikoloji alanındaki derneklere ve topluluklara harcamış, adeta bir psikoloji sözcüsü olmuştur. Cattell, 1895 yılında APA’ya başkanlık etmiş ve 1900’de Ulusal Bilim Akademisine seçilen ilk psikolog olmuş ve Cambridge Üniversitesinde tanıştığı Galton’un soyarıtımı çalışmalarından etkilendiği için öjenik görüşü benimsemiştir.^[2]

Öjenik görüşü[değiştir | kaynağı değiştir]

Cattell’ in öjenik hakkındaki görüşleri, önemli ölçüde -evrim teorisi ile onu “kişisel farklılıklar psikolojisi” üzerine çalışmak için motive etmiş olan- Charles Darwin’in araştırmalarından etkilenmişti. Öjenik, ilk olarak Sir Francis Galton tarafından ortaya atılmış, sağlıksız ceninleri ayırıp, sağlıklı ceninler yetiştirmenin yollarını arayan, bilimselliği tartışmalı bir toplumsal akım veya toplumsal felsefedir. Öjenik hakkındaki görüşleriyle bağlantılı olarak, Cattell’in kendi araştırmaları, bilim insanlarının din adamı veya profesör babalarının olmasının daha olası olduğunu buldu. Tesadüfen, Cattell’in babası bu mesleklerin her ikisine de mensuptu. Cattell, “miras kalan bir yetenek” sahibi olduğuna inanıyordu, ama ayrıca “Güneşin içerisinde bir doğum yeri bulmak benim şansımdı. İyi birleşmiş bir germ plazm, alışılmadık bir reaksiyonla uygun koşullarla buluştu.” sözleriyle çevresinin etkisini de belirtti. Cattell’in katı öjenik görüşleri onu kendi çocuklarına bir profesör veya akademik profesyonel çocuğuyla evlenmeleri dahilinde 1,000 dolar parasal yardım teklif etmeye yöneltti.^[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]