Francis Galton

Sir

Francis Galton
Sir; Francis Galton
	Gustav Graef tarafından yapılmış portresi, 1882
Doğum	16 Şubat 1822; Birmingham, İngiltere
Ölüm	17 Ocak 1911 (88 yaşında); Haslemere, Surrey, İngiltere
Defin yeri	Claverdon, Warwickshire, İngiltere
Mezun olduğu okul(lar)	King's College London; Trinity College, Cambridge
Tanınma nedeni	Öjenik; Davranış genetiği; Ortalamaya doğru regresyon; Standart sapma; Yüksek basınç; İzokron harita; Hava haritası; Galton kutusu; Galton dağılımı; Galton–Watson prosesi; Galton sorunu; Galton'ın düdüğü
Ödüller	Royal Geographical Society'nin Kurucu Madalyası (1853); Kraliyet Madalyası (1886); Huxley Memorial Madalyası (1901); Darwin–Wallace Madalyası (Gümüş, 1908); Copley Madalyası (1910)
Kariyeri
Dalı	Antropoloji, Sosyoloji, Psikoloji, İstatistik
Çalıştığı kurum	Meteorological Council; Kraliyet Coğrafya Topluluğu
Akademik danışmanları	William Hopkins
Doktora öğrencileri	Karl Pearson

Francis Galton (16 Şubat 1822; Sparkbrook, Birmingham - 17 Ocak 1911; Haslemere, Surrey), Kraliçe Victoria çağında yaşamış çok yönlü bir İngiliz bilim insanıdır.

Seçkin uğraş gösterdigi alanlar arasında coğrafi seyahatler ve keşifler, coğrafya, meteoroloji, psikoloji (özellikle psikometri), kriminoloji, (proto-) genetik bilim, öjenik ve istatistik sayılabilir. Galton kutusunun mucididir. 340'dan fazla makale ve kitap yayınlamıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1909'da kendisine Sir (şövalye) unvanı verilmiştir.

Galton denildiğinde akla gelen ilk şey, öjenik olarak adlandırılan ve Amerika'da binlerce siyahinin kısırlaştırma deneyiyle sonuçlanan üstün gen teorisidir. Seçici yetiştirme yoluyla insan popülasyonunu iyileştirmeye yönelik bu modern proje fikri ilk olarak Francis Galton tarafından geliştirildi ve başlangıçta Darwinizm'den ve onun doğal seçilim teorisinden ilham aldı. Galton, üvey kuzeni Charles Darwin'in bitki ve hayvan türlerinin gelişimini açıklamaya çalışan evrim teorisini okumuş ve bunu insanlara uygulamak istemiştir. Galton, biyografik araştırmalarına dayanarak, arzu edilen insan niteliklerinin kalıtsal özellikler olduğuna inanıyordu, ancak Darwin, teorisinin bu şekilde detaylandırılmasına şiddetle karşı çıkıyordu. 1883'te, Darwin'in ölümünden bir yıl sonra, Galton araştırmasına bir isim verdi: öjeni. Genetiğin tanıtılmasıyla öjeni, insan karakterinin tamamen veya büyük ölçüde genlerden kaynaklandığı, eğitim veya yaşam koşullarından etkilenmediği inancı olan genetik determinizm ile ilişkilendirildi. İlk genetikçilerin çoğu Darwinci değildi ve genetik determinizme dayalı öjeni politikaları için evrim teorisine ihtiyaç yoktu. Öjeni, yakın tarihi boyunca tartışmalı olmaya devam etti. Bu arada öjenizmin Amerika’daki yankıları Galton'un ölümünden yıllar sonra bile resmi bir karşılık bulmuştur. 1924 Virginia Kısırlaştırma Yasası uyarınca 1924-1979 yılları arasında 7000’den fazla insan kısırlaştırılmıştır. Bunun gibi birçok eyalette kısırlaştırma yasası (sterilization act) adıyla çıkan yasalarda kısırlaştırmalar yapılmıştır. Birçok Amerikan başkanı tarafından desteklenen öjenizm, Rockefeller gibi zengin aileler tarafından finanse edilmiştir. John David Rockefeller da, BM Tarım ve Gıda Organizasyonu 2. McDougall Konferansında “Bana göre nüfus kontrolü günümüzde atom silahlarının kontrolünden sonra ikinci en büyük önceliğimizdir.” şeklinde bir cümle sarf etmiştir.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Elciyar, Kamer (9 Kasım 2016). "Bilimin Karanlık Bir Yüzü: Öjenizm > Bilimdili.com". Bilimdili.com. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

(İngilizce) [1] 30 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Biyografyasi ve bibliyografya. Sanal laboratuvar Max Planck Bilimler Tarihi Enstitusu.
[2] 5 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Galton'un Tum eserleri

İngiliz bilim insanı ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Elciyar, Kamer (9 Kasım 2016). "Bilimin Karanlık Bir Yüzü: Öjenizm > Bilimdili.com". Bilimdili.com. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022.

[1]

Francis Galton nedir?, Francis Galton anlamı nedir?, Francis Galton ne demektir?

Francis Galton nedir?, Francis Galton anlamı nedir?, Francis Galton ne demektir?

Francis Galton

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]